Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 stycznia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVIII Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia del. Henryk Walczewski

Protokolant: Stażysta Adam Gałecki

po rozpoznaniu w dniu 18 stycznia 2024 r. w Warszawie, na rozprawie

sprawy z powództwa: J. W., E. W., A. W.

przeciwko: (...) Bank (...) z siedzibą we W.,
Oddział w P. z siedzibą w W.

o ustalenie i zapłatę

1.  Oddala powództwo w całości o ustalenie i zapłatę

2.  Zasądza od powodów E. W., A. W. i J. W. na rzecz strony pozwanej (...) Bank (...) z siedzibą we W. Oddział w P. z siedzibą w W. zwrot kosztów procesu w kwocie 10 817 zł (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w zapłacie od dnia prawomocności orzeczenia do dnia zapłaty, w czym mieszczą się opłata skarbowa od udzielonego pełnomocnictwa 17 zł (siedemnaście złotych) i wynagrodzenie pełnomocnika procesowego.

Sygn. XXVIII C 7583/22

U z a s a d n i e n i e w y r o k u
z dnia 18 stycznia 2024 r

Pozwem przeciwko pozwanemu (...) Bank (...) Spółka Akcyjna Oddział w P. z siedzibą w W. z dnia 1 kwietnia 2022 r. (data stempla pocztowego na k 37) strona powodowa w osobach E. W., A. W. i J. W. wniosła o ustalenie nieważności umowy kredytu walutowego z dnia 1 lutego 2008 r. nr. (...) w całości i zapłatę kwoty 391 155, 07 zł wyłącznie na rzecz A. W. i J. W. tytułem zwrotu dokonanych rat kapitałowo – odsetkowych, uznające je za świadczenie nienależne. Obok żądania głównego stron powodowa w pozwie wnosi o zasądzenie odsetek za opóźnienie i zwrot kosztów procesu. Wraz z pozwem przedstawione zostały dowody w postaci dokumentów, a w szczególności umowa kredytu wraz z regulaminem oraz zaświadczenie banku o wysokości wpłat dokonanych przez stronę powodową na poczet spornej umowy kredytu. W obszernym uzasadnieniu zostały wyjaśnione żądania pozwu, w tym wskazane postanowienia umowy jakie strona powodowa uznaje za abuzywne, wraz z objaśnieniem przyczyn abuzywności oraz przesłanek dla których umowa po ich wyeliminowaniu staje się niemożliwa do wykonania, czyli jest bezskuteczna (nieważna) w całości.

W odpowiedzi na pozew z dnia 11sierpnia 2022 r. (data stempla pocztowego k 140) pozwany bank wniósł o oddalenie powództwa w całości za przyznaniem kosztów procesu, kwestionując powództwo co do zasady i co do jego wysokości. Pozwany zaprzeczył głównym twierdzeniom pozwu co do abuzywności i nieważności postanowień umownych wskazanych w pozwie. W szczególności pozwany zaprzeczył aby w umowie znalazły się zabronione postanowienia umowne, strona powodowa nie została właściwie poinformowana – a tym samym że umowa jest bezskuteczna (nieważna) z przyczyn podanych w pozwie. Pozwany Bank wskazuje że celem umowy było uzyskanie kredytu dla powodów oprocentowanego stawką LIBOR a pozew został wniesiony w celu uniknięcia negatywnych skutków zmiany kursu PLN/CHF.

W odpowiedzi na pozew przywołane zostało obszernie orzecznictwo sądów krajowych, oraz SN i TSUE, oraz przedstawiona dokumentacja kredytowa w tym wniosek kredytowy wraz z oświadczeniami powodów jako kredytobiorców.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

W dniu 1 lutego 2008 r. strona powodowa w osobach E. W., A. W. i J. W. zawarła z poprzednikiem prawnym strony pozwanej (...) SA Spółka Akcyjna Oddział W P. z siedzibą w W. umowę kredytu hipotecznego walutowego z przeznaczeniem na nabycie wskazanego w umowie lokalu mieszkalnego położonego we W.. Jak wskazane zostało w § 2 umowy, kwota kredytu wyniosła 270 000 zł a kredyt został indeksowany do CHF z okresem kredytowania na 216 miesięcy. Zgodnie z § 3 umowy oprocentowanie kredytu ustanowiono stawką Libor. Zabezpieczeniem kredytu postanowiono hipotekę na kredytowanej nieruchomości oraz ubezpieczenia (§7). Spłata kredytu ma następować poprzez pobieranie przez bank odpowiedniej kwoty z konta bankowego powodów (§ 6) a kredytobiorcy są zobowiązani do zapewnienia odpowiednich środków na tym koncie. Dalsze postanowienia w sprawach uregulowanych w umowie zostały zamieszczone w regulaminie do którego odsyła § 15 umowy. Zgodnie z § 7 ust 4, w przypadku wypłaty kredytu indeksowanego do waluty obcej, saldo zadłużenia w walucie obcej obliczane jest według kursów kupna z Tabeli kursów banku przy uruchomieniu kredytu, a spłata rat (§ 9) przez pobranie kwoty z konta przez bank w wysokości odpowiadającej przeliczeniu według kursu sprzedaży z Tabeli kursów banku na koniec dnia roboczego poprzedzającego dzień spłaty (analogicznie wcześniejsza spłata § 13.7).

Dowód: umowa z dnia 1 lutego 2008 r. wraz z regulaminem na k 16 – 26

Jeszcze przed zawarciem spornej umowy, wraz z wnioskiem kredytowym strona powodowa podpisała „Oświadczenie Wnioskodawcy związane z ubieganiem się o kredyt hipoteczny indeksowany do waluty obcej”, w którym powodowie strona jako kredytobiorcy oświadczyli m.in., że są świadomi ponoszenia ryzyka kursowego związanego z wahaniem kursów waluty, do której indeksowany jest kredyt, ryzyko kursowe ma wpływ na wysokość zobowiązania względem Banku wynikającego z umowy o kredyt oraz na wysokość rat spłaty kredytu, a także że będąc w pełni świadomi ryzyka kursowego, rezygnują z możliwości zaciągnięcia kredytu w złotych i dokonują wyboru zaciągnięcia kredytu indeksowanego do waluty obcej. Do tego oświadczenia nie została załączona żadna informacja pozwalająca kredytobiorcy zapoznać się ze skutkami zmiany kursu waluty kredytu na jego osobistą sytuację jako kredytobiorcy, tj. zmianę wysokości raty i salda zadłużenia

Dowód: oświadczenie k. 123

Bank stosownie do zawartej umowy wypłacił stronie powodowej jako kredytobiorcy, na rachunek sprzedawcy nieruchomości (dewelopera) kwotę kredytu w łącznej wysokości wskazanej w zaświadczeniu banku z dnia 3 lutego 2022 r. Nadto w oparciu o umowne zasady spłaty kredytu, strona powodowa dokonała wpłat tytułem spłaty rat na kapitał i odsetki w kwotach i wysokości podanych w tym zaświadczeniu.

Dowód: zaświadczenie banku na k 27 – 32

Strona powodowa złożyła też wezwanie do zapłaty do pozwanego banku z dnia 18 lutego 2022 r. wskazując na nienależne pobranie kwot na sumę 388 995, 07 zł z powodu nieważności umowy kredytu.

Dowód: kopia wezwania na k 33

Na rozprawie w dniu 18 stycznia 2024 r. strony były zainteresowane sporem.

Dowód: protokół z rozprawy w dniu 18 stycznia 2024 r.

Zmierzając do wyjaśnienia sytuacji prawnej strony powodowej, aby udzielić jej o tym pouczenia mając na względzie że ma ona status konsumenta - Przewodniczący odebrał od pełnomocnika pozwanego oświadczenie o treści roszczeń wzajemnych wywołanych ewentualnym unieważnieniem umowy w całości. Strona pozwana wyjaśniła, że pozwany bank zamierza dochodzić zwrotu wypłaconego kapitału, wraz z wynagrodzeniem oraz podnosić zarzuty zatrzymania.

Mając powyższe na względzie, powodowie zostali pouczeni przez Sąd jako konsumenci o obowiązku zwrotu wzajemnych świadczeń w przypadku upadku umowy na podstawie art. 494 k.c., oraz co do innych roszczeń jakie może podnosić pozwany bank przez wniesienie pozwu, a także odpowiedzialności za koszty związane z wnoszeniem kolejnych pozwów służących rozliczeniu między stronami.

Strona powodowa zrozumiała pouczenie, a następnie oświadczyła Sądowi że wyraża wolę uznania umowy za nieważną w całości.

Nadto powodowie zostali przesłuchani w celu objaśnienia okoliczności w jakich doszło do zawarcia umowy kredytu, zaakceptowania warunków umowy, poinformowania o ryzyku kursowym i zmianie wysokości zadłużenia wyrażonej w PLN. Powodowie objaśnili, że kiedy zaciągali kredyt to mieszkali w M., a kredytowane mieszkanie jest położone we W. i było kupione z myślą o synu powodów J. i A. na czas jego studiów. Syn korzystał z mieszkania przez 5 lat a potem się ożenił i wyprowadził do W.. Syn nigdy nie był kredytobiorcą a ponieważ powodowie J. i A. nie mieli zdolności kredytowej na to mieszkanie, do kredytu przystąpiła ich córka powódka E.. Nikt z powodów w tym mieszkaniu nie mieszkał, rozważała zamieszkiwanie w nim powódka E. W. ale nigdy do tego nie doszło. Powodowie A. W. i J. W. są rodzicami powódki E. W. i tylko oni spłacali raty kredytu. Syn powodów A. W. i J. W. zaprzestał korzystania z kredytowanego mieszkania po ukończeniu studiów i od roku 2017 mieszkanie jest wynajmowane. Zatem nikt z grona powodów nie korzystał z kredytowanego mieszkania ani go nie potrzebował lub nie potrzebuje na zaspokojenie swoich potrzeb mieszkaniowych. Obecnie powodowie sprzedali mieszkanie w M. i przenieśli się do W. do mieszkania zakupionego za pieniądze otrzymane za mieszkanie w M.. Powodowie wiedzieli, że mieszkanie może być wykorzystywane tylko przez kilka lat jako kwatera studencka dla brata i syna powodów. Kredyt powodowie pozyskali z pomocą pośrednika finansowego, który ustalił że mają zdolność do kredytu w CHF na 270 000 zł. Po tym ustaleniu powodowie szukali mieszkania na taką kwotę. Pośrednik finansowy informował powodów że kredyt jest bezpieczny i nie należy się obawiać ryzyka kursowego oraz zmian wysokości rat. Powodowie przeczytali umowę przed jej podpisaniem, wydawała się im zrozumiała więc ją zaakceptowali. W kredytowanym mieszkaniu nigdy nie była rejestrowana ani prowadzona działalność gospodarcza.

Dowód: protokół z dnia 18 stycznia 2024 r.

Powyższy stan faktyczny, Sąd ustalił na podstawie wskazanych wyżej dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach niniejszej sprawy, które nie pozostawały ze sobą w sprzeczności i których autentyczności oraz zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, nie zakwestionowała skutecznie żadna ze stron niniejszego postępowania. W szczególności dotyczy to dokumentów w postaci umowy kredytu zawartej między stronami, regulaminu, zaświadczenia banku oraz oświadczeń składanych przez strony.

Jako wiarygodne Sąd ocenił zeznania powodów, którzy w sposób rzeczowy i konkretny przedstawili okoliczności towarzyszące zawieraniu przez nich umowy z pozwanym bankiem.

Obojętne z punktu widzenia rozstrzygnięcia roszczeń przedmiotowego pozwu o ustalenie i zapłatę - są oceny lub opinie podmiotów trzecich - wydawane co do zagadnień o charakterze ogólnym, niezwiązanym bezpośrednio z przedmiotem niniejszego sporu. Stanowiska i opinie prawne powoływane przez strony w charakterze dowodów, nie mogą służyć do wykazania konkretnych faktów, mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a co najwyżej do wzmocnienia i wsparcia prezentowanej argumentacji prawnej. Zgodnie z art. 227 k.p.c. przedmiotem dowodu są fakty, a w sprawie o ustalenie nieważności kredytu walutowego powinny dotyczyć kwestii dotyczących danej umowy; zamieszczonych w niej postanowień oraz czynności które doprowadziły do jej zawarcia.

Postanowieniem z dnia 18 stycznia 2024 r. wydanym na rozprawie, Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 3 i 5 k.p.c. postanowił pominąć wskazany w odpowiedzi na pozew dowód ze świadka A. S., jako nieprzydatny i zmierzający do przedłużenia sprawy, ponieważ mający wykazać fakty bezsporne, tudzież udowodnione już przez wnioskodawców w niniejszej sprawie, a tym samym powodujące znaczne przedłużenie postępowania oraz uniemożliwiające rozpoznanie sprawy na pierwszej rozprawie (art. 206 ¹ k.p.c.) .

Okoliczności co do przebiegu spotkań z przedstawicielem banku, zakresu pouczeń i informacji przekazanych na temat kredytu hipotecznego, dokumentów podpisanych przez stronę powodową w chwili zawarcia umowy – a więc ustalenia w jakim zakresie strona powodowa miała możliwość negocjowania warunków umowy, a w jakim musiała przystać na niepodlegające negocjacjom postanowienia wzorca umownego przedstawionego przez bank - zostały wykazane na rozprawie w oparciu o wyjaśnienia stron oraz dokumenty załączone do akt sprawy.

Tezy dowodowe pozwanego banku, dotyczyły w tym zakresie wyłącznie przedstawienia przez ww. osoby ogólnych założeń procedur udzielania kredytów hipotecznych obowiązujących w banku oraz okoliczności związanych z wykonywaniem spornej umowy, co jednak było bez znaczenia zarówno dla oceny ważności umowy łączącej strony, jak i dla oceny ewentualnego niedozwolonego charakteru niektórych jej po stanowień, które to kwestie dostatecznie wyjaśnił pozwany w odpowiedzi na pozew oraz strona powodowa zeznając jako strona na rozprawie.

Sąd miał na względzie brak zarzutów ze strony pozwanej, wskazujących na błędne sumowanie kwot podanych w pozwie jako wpłat powodów do pozwanego banku. W wyniku oceny zaświadczenia wystawionego przez pozwany bank, a dołączonego do pozwu, Sąd ustalił że kwoty dochodzone pozwem odpowiadają wysokością sumie należności faktycznie otrzymanych przez pozwany Bank od strony powodowej w okresie objętym pozwem. Wspomniana czynność nie wymagała posiadania przez Sąd żadnej wiedzy specjalnej, w tym z zakresu rachunkowości. Toteż Sąd uznał, że angażowanie biegłego sądowego do weryfikacji poprawności kwot podanych w zaświadczeniu banku jest zbędne. Ponadto Sąd miał na względzie, że pełnomocnik strony pozwanej na pytanie Sądu na początku rozprawy nie sprecyzował zarzutów co do wysokości kwoty żądanej w pozwie, oraz nie kwestionował zaświadczenia banku – co zobowiązuje i upoważnia Sąd do zastosowania art. 229 i 230 k.p.c.

Dowód: protokół z dnia 18 stycznia 2024 r.

Co do konsumenckiego charakteru przedmiotowej umowy kredytu, Sąd przyjął wyjaśnienia strony powodowej, która wyjaśniła że zakupiona za sporny kredyt nieruchomość nie służyła zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych żadnego z powodów, którzy zaspakajali swoje potrzeby mieszkaniowe w inny sposób i nie potrzebowali kredytowanego lokalu do zamieszkiwania w nim. Zakupione za kredyt mieszkanie jest więc wynajmowane a przychód z wynajmu jest przeznaczony na obsługę zadłużenia.

Jak to wynika z zeznań na rozprawie, strona powodowa zawierając umowę nie miała doświadczenia w sprawach kredytów. Z tych powodów strona powodowa dokonała wyboru kredytu walutowego, kierując się jego dostępnością ponieważ nie miała zdolności do kredytu złotowego. Przedstawiono powodom gotową umowę do podpisania, nie analizowano jej treści, zmiany wysokości zadłużenia, ryzyka walutowego, spreadu itd.

Sąd pominął dowód ze świadka, ponieważ okoliczności konieczne do rozstrzygnięcia są związane z treścią umowy. W niniejszej sprawie przedmiotem oceny w zakresie żądania głównego, pozostaje treść umowy pisemnej i abuzywność postanowień wskazanych w pozwie. Nie mają istotnego znaczenia szczegółowe informacje, jak przebiegały spotkania z przedstawicielem banku, w jaki sposób przekazano pouczenia i informacje na temat produktu – kredytu hipotecznego. Zgodnie z zasadą pisemności umowy, powinny się one znajdować w dokumentach jakie kredytobiorca otrzymywał w chwili zawarcia umowy. Natomiast, czy kredytobiorca miał możliwość negocjowania umowy – należało ustalić i zostały to wykazane w oparciu o zeznania strony powodowej, oraz na podstawie odpowiedzi na pozew.

Po wysłuchaniu stanowisk stron i zamknięciu rozprawy został ogłoszony wyrok

Wyrok na k 155

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie, ponieważ nie można przyjąć aby zakup kredytowanego mieszkania miał na celu zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych kogokolwiek z powodów, jak też syna powodów i brata powódki. Ochrona na którą się powodowie powołują przysługuje tylko konsumentom, czyli w zakresie w jakim powodowie mieli by zaspokajać swoje osobiste potrzeby mieszkaniowe. Tymczasem w niniejszej sprawie, cel inwestycyjny nabycia mieszkania wydaje się oczywisty, ponieważ raty spłacali tylko J. W. i A. W., którzy mieli już swoje mieszkanie i nadal je mają. E. W. nie spłacała w ogóle rat i nie potrzebowała również kredytowanego mieszkania. Zatem powodom nie może przysługiwać ochrona należna konsumentom, ponieważ powodowie działali w celu inwestycyjnym. Wynajmowanie przez nich kredytowanego mieszkania skutkuje zwrotem nie tylko kosztów jego utrzymania, ale również kosztów obsługi kredytu.

Po okresie kredytowania powodowie zyskają spłacony i wolny od obciążeń hipotecznych lokal, nie ponosząc w praktyce żadnych kosztów nabycia.

Gdyby zaś zgodnie z żądaniem pozwu Sąd przychylił się do żądania o zasądzenie zapłaty, to koszt obsługi kredytu zostałby im zwrócony podwójnie – przez bank z wyroku i w okresie kredytowania z wpływów od najemców.

Zatem brak jest uzasadnionych przesłanek, do przyznania powodom ochrony z powodu praw przysługujących konsumentom, ponieważ powodowie tej ochrony nie potrzebują a całość podnoszonego przez nich ryzyka kursowego została skompensowana rosnącym czynszem od najemców. Podobnie wzrost salda kredytu po jego przeliczeniu z waluty kredytu na złote, jest kompensowany przez rosnące ceny nieruchomości a rosnący kurs waluty kompensuje inflacja i wzrost cen ze szczególnym uwzględnieniem nieruchomości.

Nie ma więc żadnych podstaw aby uznać za spełnione najważniejsze przesłanki ochrony konsumenta z art. 385/1 k.c. ;

1/ naruszenie dobrych obyczajów umową kredytu,

2/ rażące naruszenie interesów konsumenta spłacaniem rat bankowi

W pozwie przyjęte zostało założenie, że w wykonaniu umowy kredytu powód oddał bankowi kwotę wyższą od zaciągniętego kredytu. Następnie na stronie 3 pozwu (k 4 akt) znajduje się dalsze objaśnienie celu i interesu powodów w sposób następujący:

„W uzasadnionym interesie kredytobiorcy nie jest więc dalsza realizacja umowy kredytowej. Celem powództwa o ustalenie nieważności jest doprowadzenie do sytuacji w której powód nie będzie musiał spłacać kredytu w ogóle”.

Powyższe bez ogródek wskazuje na cel pozwu, jakim jest zasądzenie prawa do darmowej nieruchomości – czego żaden przepis prawa ani zasady współżycia społecznego nie przewidują.

Z prawnego punktu widzenia, wywód pozwu jest nielogiczny i bezzasadny ponieważ:

1/ umowa kredytu ze swojej istoty jest odpłatna i kredytobiorca z mocy prawa art. 69 Prawa bankowego jest zobowiązany do zapłaty odsetek i marży dla banku, nie ma więc żadnych podstaw aby żądać uznania kredytu za spłacony po sumie wpłat równej kwocie wypłaconego kapitału,

2/ wbrew swoim twierdzeniom j.w. – powodowie nie domagają się wcale zwrotu nadwyżki wpłat ponad kwotę wypłaconego kapitału, ale zwrotu wszystkich swoich wpłat

3/ żądania powodów są więc tożsame z żądaniem darmowego kredytu i darmowej nieruchomości – co nie odpowiada treści żadnego przysługującego powodom prawa, a w szczególności w zakresie ochrony konsumentów,

4/ ochrona konsumentów zgodnie z art. 3 i 6 Dyrektywy EWG 93/13 polega na przywróceniu równowagi praw i obowiązków stron – a ewentualne uwzględnienie pozwu doprowadzi do sytuacji rażącego bezpodstawnego wzbogacenia powodów ponieważ całość kosztów nabycia nieruchomości poniesie bank, a powodowie otrzymają po raz drugi zwrot kosztów nabycia z przychodów najmu.

5/ powołane w pozwie wzbogacenie banku jest fałszem logicznym i rachunkowym – ponieważ bank zapłacił za nieruchomość powodów, więc jeżeli powodowie dokonywali spłaty rat, to oddawali bankowi jego pieniądze. Żądanie odsetek podanych w pozwie dotyczy więc odsetek od kapitału należącego do banku.

6/ wywody pozwu opierają się na założeniu - że bezpodstawne wzbogacenie wynika z samego tylko braku umowy, podczas gdy istotą bezpodstawnego wzbogacenia jest stan faktyczny i obowiązek zwrotu korzyści otrzymanych bez podstawy prawnej. Jeżeli bank zapłacił za nieruchomość powodów, to dopóki powodowie nie zwrócą bankowi wszystkich korzyści i świadczeń jakie od banku otrzymali – to nie bank a powodowie są bezpodstawnie wzbogaceni w obliczu braku umowy o której sądzą że jest nieważna,

7/ bałamutne jest założenie pozwu, że bank ma korzyść ze wszystkich wpłaconych mu rat i to jest właśnie jego bezpodstawne wzbogacenie. Wpłacone do banku raty są konsekwencją wypłaconego powodom kapitału i nie są świadczeniem jednostronnym. Przy umowach dwustronnych następuje wymiana wzajemna dóbr i usług - bezpodstawne wzbogacenie dotyczy obowiązku zwrotu korzyści dla których podstawy prawej nie było. Przy świadczeniach pieniężnych różnice są widoczne w zasadzie od razu. Jeśli ktoś wydał komuś x pieniędzy i kwotę x otrzymał z powrotem - nie może być wzbogacony bo swoje odzyskał. Takie świadczenie nie jest nienależne, jeżeli cel świadczenia został spełniony nawet wtedy gdy wynika z nieważnej umowy. Bezpodstawne wzbogacenie jest zawsze stanem faktycznym i polega na obowiązku zwrotu korzyści. Kiedy ktoś odzyskał swoje pieniądze nie może być wzbogacony, bo stan jego posiadania powrócił do stanu przed kwestionowaną czynnością. Bank byłby wzbogacony ratami płaconymi przez kredytobiorcę z nieważnej umowy tylko wtedy, gdyby w ogóle nie wypłacił kredytu.

8/ powoływanie się więc na „nienależne świadczenie” z art 410 k.c. jest głęboko sprzeczne z treścią tego przepisu, który wyraźnie zastrzega że nie są nienależne świadczenia jeżeli cel umowy został spełniony, czyli druga strona otrzymała i zatrzymała świadczenie wzajemne (np. zakupioną za kredyt nieruchomość).

Na podstawie art. 385 ¹ k.c. Konsument nie posiada dalej idących uprawnień, ponad żądanie selektywnego usunięcia z umowy postanowień abuzywnych. W szczególności konsumentowi nie przysługuje prawo do unieważnienia całej umowy jednostronnym aktem jego woli, odwołującej się do abuzywności niektórych postanowień umownych. Może natomiast domagać się uznania, że umowa nie nadaje się do dalszego jej wykonywania z przyczyn funkcjonalnych, po usunięciu z niej koniecznych postanowień. Ponieważ usunięcie czynności prawnej z obrotu prawnego dokonuje się orzeczeniem nieważności – będzie to osobny rodzaj nieważności nie wynikający z naruszenia prawa (art. 58 k.c.) ale pozbawienia możliwości dalszego wykonywania umowy (odpowiednie stosowanie art. 58 § 3 in fine), ponieważ czynność nie mogła by zostać dokonana od samego początku. W niniejszej sprawie brakuje ku temu przesłanek.

Ponadto należało mieć na względzie że;

Do zawartej przez strony umowy mają zastosowanie przepisy ustawy Prawo bankowe. Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Prawo bankowe (dalej też jako „UPrB”) - w brzmieniu obowiązującym w dniu zawarcia spornej umowy - przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Stosownie do art. 69 ust. 2 cytowanej ustawy umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: strony umowy, kwotę i walutę kredytu, cel, na który kredyt został udzielony, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje, warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

Z powyższego wynika zatem, że umowa kredytu jest umową nazwaną, dwustronnie zobowiązującą. Na jej podstawie bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji drugiej strony - kredytobiorcy kwotę środków pieniężnych (kwotę kredytu), a kredytobiorca zobowiązuje się zwrócić kwotę wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami i prowizją banku.

Uprawnienie kredytobiorcy polega na tym, że może domagać się od banku wypłaty kredytu a obowiązek polega na tym, że ma zwrócić wypłaconą mu kwotę wraz z odsetkami i prowizją.

Umowa kredytu jest więc umową odpłatną, gdyż na kredytobiorcę nakłada obowiązek zapłacenia bankowi odsetek oraz prowizji, które mają charakter wynagrodzenia za korzystanie ze środków pieniężnych banku. Ponadto jest to umowa konsensualna, czyli dochodzi do skutku w wyniku samego uzgodnienia przez strony jej podstawowych postanowień. Przedmiotem kredytu musi być określona kwota pieniężna. W umowie muszą być także określone zasady spłaty kredytu w ratach kapitałowo – odsetkowych.

Ponadto wskazać należy, iż sporna umowa o kredyt hipoteczny została zawarta przed zmianą ustawy Prawo bankowe, dokonaną ustawą z dnia 29 lipca 2011 r. (Dz.U. z 2011 roku, Nr 165, poz. 984), na mocy której dodano art. 69 ust. 2 pkt 4a UPrB, zgodnie z którym w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, umowa kredytu powinna zawierać szczegółowe zasady określenia sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasady przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu. Ustawa ta wprowadziła także uregulowanie, zawarte w art. 69 ust. 3 zdanie 1 UPrB, zgodnie z którym w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, kredytobiorca może dokonywać spłaty rat kapitałowo-odsetkowych bezpośrednio w tej walucie, oraz dokonać przedterminowej spłaty pełnej lub częściowej kwoty kredytu bezpośrednio w tej walucie.

Podkreślić należy, iż zastosowany w umowie mechanizm indeksacji nie zmieniał kwoty kredytu wypłaconego w PLN, a stanowił on jedynie klauzulę przeliczeniową, mocą której strony ustaliły, że zobowiązanie w walucie polskiej w dniu uruchomienia kredytu zostanie przeliczone na walutę obcą wskazaną w umowie. Kredytobiorca zobowiązany był do dokonania spłaty kredytu - przy czym wysokość rat została ustalona w walucie obcej, do zapłaty w PLN według kursu waluty indeksacji. W zamian za ustanowiony w umowie mechanizm indeksacji oraz zadłużenie wyrażone w walucie obcej, kredytobiorca zyskiwał niskie oprocentowanie związane z walutą powiązaną ze stawką LIBOR / SARON.

Zgodnie z jednolitą linią orzecznictwa Sądu Najwyższego, przed wejściem w życie ww. ustawy z dnia 29 lipca 2011 r., tzw. „ustawy antyspreadowej”, dopuszczalne było na zasadzie swobody umów zaciągnięcie zobowiązania kredytowego w walucie obcej z równoczesnym zastrzeżeniem, że wypłata i spłata kredytu będzie dokonywana w walucie krajowej (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 25.03.2011 r., IV CSK 377/10; z 29,04.2015 r., V CSK 445/14; z 22.01.2016 r., I CSK 1049/14; z 27.02.2019 r., II CSK 19/18 oraz z 11.12.2019 r., V CSK 382/18). Argumentem przemawiającym za dopuszczalnością zawierania umów o kredyt indeksowany przed wejściem w życie ww. ustawy nowelizującej było właśnie wprowadzenie do ustawy Prawo bankowe przepisu dotyczącego kredytów indeksowanych do waluty innej niż polska. Racjonalny ustawodawca nie wprowadziłby bowiem do porządku prawnego umowy, co do której zachodzą przesłanki do stwierdzenia jej nieważności.

Sporny kredyt był wypłacony w złotych polskich oraz indeksowany kursem CHF, z którą z kolei powiązana była stopa referencyjna inna niż dla PLN, tj. nie WIBOR, lecz LIBOR. Na tej zasadzie kredytobiorca zyskiwał nie tylko niższą ratę spłaty kredu, ale w większości przypadków ogólną zdolność do zaciągnięcia kredytu. Z powodu wysokości swoich dochodów, większość kredytobiorców walutowych nie mogła zaciągnąć kredytu złotowego, a mając zdolność do kredytu walutowego mogła wybierać tylko pomiędzy kredytem walutowym a rezygnacją z nabycia danej nieruchomości.

Samo wprowadzenie do Umowy postanowienia przewidującego mechanizm indeksacji - z wyżej wskazanych już względów - w ocenie Sądu, nie było sprzeczne z treścią art. 69 ust. 1 i 2 UPrB, gdyż nie naruszało zasady swobody umów, wyrażonej w art. 353 ¹ k.c.

W ocenie Sądu, brak podstaw do uznania, że przedmiotowa umowa jest nieważna z uwagi na rażące naruszenie zasad współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.). Stwierdzenie nieważności czynności prawnej z powodu jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego może nastąpić jedynie w wyjątkowych wypadkach. W ocenie Sądu, strona powodowa nie wykazała, aby w niniejszej sprawie zachodził taki wyjątkowy wypadek, w szczególności, aby znajdowała się ona w anormalnej sytuacji w chwili zawierania Umowy, bądź aby z uwagi na cechy osobowe nie była w stanie zrozumieć treści czynności prawnej ani informacji o tym, że z zawarciem umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej związane jest ryzyko walutowe.

Zgodnie z art. 353 ¹ k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

W uzasadnieniu uchwały z dnia 22 maja 1991 r., w sprawie III CZP 15/91 (OSNCP 1992, nr 1, poz. 1), Sąd Najwyższy wskazał, że natura umowy gospodarczej i generowanego przez nią stosunku sprowadza się generalnie do tego, że wyraża ona i pozwala realizować interes każdej ze stron, ponieważ zaś interesy te bywają przeciwstawne, istotę umowy stanowi uzgodnienie woli stron, wyrażającej ich interesy. Zgoda obydwu stron jest oczywistym wymaganiem tak przy zawarciu umowy, jak i przy zmianach jej treści.

Sąd przyjął, że kwestia zakresu przekazanych stronie powodowej pouczeń, nie może stanowić samodzielnej przyczyny nieważności umowy. Albowiem konsument powinien również samodzielnie oceniać treść i znaczenie czynności prawnej, a nie polegać bezrefleksyjnie na drugiej stronie transakcji. W szczególności konsument bez względu na to w jaki sposób i czy dostatecznie został poinformowany – powinien być uważny i ostrożny adekwatnie do wartości i znaczenia zobowiązania. W szczególności powinien korzystać z możliwości zadawania pytań i samodzielnego weryfikowania kwestii przedstawionego mu ryzyka lub zapisów umownych. Nie można też abstrahować od doświadczenia życiowego przeciętnego obywatela, ponieważ każdy stykał się w jakiś sposób z potrzebą wymiany walut, a aktualne kursy są podawane regularnie w mediach. Zjawisko nieustannej zmiany kursów jest więc powszechne, nie można jednak oczekiwać aby przeciętny obywatel miał jakąś wiedzę na temat historycznego kształtowania się kursu waluty zadłużenia – mógł więc polegać na zapewnieniach banku lub pośrednika finansowego mającego status specjalisty i osoby której ufamy z racji specjalizacji i profesjonalnego doradztwa.

Reasumując powyższe Sąd postanowił co następuje

Powództwo jest bezzasadne i podlega oddaleniu z uwagi na brak spełnienia przesłanki konsumenckiego charakteru celu powodów w nabyciu nieruchomości. Powodom realizującym cel inwestycyjny nie zagrażają też ryzyka rażącego naruszenia ich interesów, ponieważ ryzyko kursowe kompensuje wzrost pobieranych przez nich czynszów, a ryzyko wzrostu salda zadłużenia rekompensuje wzrost wartości kredytowanej nieruchomości. Nie ma więc przesłanek z art. 385/1 k.c., jak również z art. 58 § 1 k.c.).

Z ustaleń poczynionych na rozprawie wynika, że strona powodowa poszukiwała kredytu w PLN, skoro jednak okazało się że może uzyskać kredyt w walucie CHF stanowczo rekomendowany przez pozwany bank - strona powodowa tę okoliczność zaakceptowała i przystąpiła świadomie do umowy kredytu walutowego indeksowanego do CHF. Zatem celem strony powodowej było zawarcie umowy kredytu, który okazał się walutowym i do takiej umowy przystąpiła. Strona powodowa potrzebowała finasowania na nabycie nieruchomości, więc aby z tego nabycia nie rezygnować, zasady kredytu walutowego musiała zaakceptować lub akceptowała jako dla niej korzystniejsze.

Sąd orzekł więc o oddaleniu powództwa w całości jako bezzasadnego.

O kosztach procesu sąd orzekł co od zasady na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., gdyż strona pozwana wygrała sprawę w całości. W związku z tym zwrotowi na rzecz powoda podlegają: uiszczona opłata od pozwu w wysokości 1000 zł oraz koszty zastępstwa procesowego pełnomocników będących radcą prawnym i adwokatem w wysokości 10 800 zł (Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych i adwokatów w sprawach cywilnych), a także uiszczona w związku z tym opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

Wobec powyższego Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

Sędzia Henryk Walczewski

Z:(...)
(...)

Dnia 25 lipca 2024 r.