Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 stycznia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVIII Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia del. Henryk Walczewski

Protokolant: Stażysta Adam Gałecki

po rozpoznaniu w dniu 23 stycznia 2024 r. w Warszawie, na rozprawie

sprawy z powództwa L. R., M. R.

przeciwko Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.

o ustalenie i zapłatę

1.  Oddala powództwo w całości

2.  Zasądza od strony powodowej L. R. i M. R. na rzecz strony pozwanej Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. zwrot kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 10 817 zł (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście złotych) w czym mieści się opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł., wraz z odsetkami za opóźnienie od dnia prawomocności orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. XXVIII C 7930/22

U z a s a d n i e n i e w y r o k u
z dnia 23 stycznia 2024 r

Pozwem przeciwko pozwanemu Bank (...) Spółka Akcyjna w W. z dnia 11 kwietnia 2022 r. (data Biura Podawczego Sądu na k 3 ) strona powodowa w osobach L. R. i M. R. wniosła o ustalenie nieważności umowy kredytu hipotecznego walutowego z dnia 9 lipca 2008 r. nr. (...) w całości i zapłatę kwoty 268 588, 80 zł tytułem zwrotu dokonanych rat kapitałowo – odsetkowych, uznające je za świadczenie nienależne. Ponadto strona powodowa w pozwie wnosi o zasądzenie odsetek za opóźnienie i zwrot kosztów procesu. Wraz z pozwem przedstawione zostały dowody w postaci dokumentów, a w szczególności umowa kredytu wraz z załącznikami oraz zbiorem ogólnych zasad kredytowania a także zaświadczenie banku o wysokości wpłat dokonanych przez stronę powodową na poczet spornej umowy kredytu. W obszernym uzasadnieniu zostały wyjaśnione żądania pozwu, w tym wskazane postanowienia umowy jakie strona powodowa uznaje za abuzywne, wraz z objaśnieniem przyczyn abuzywności oraz przesłanek dla których umowa po ich wyeliminowaniu staje się niemożliwa do wykonania, czyli jest bezskuteczna (nieważna) w całości.

W odpowiedzi na pozew z dnia 24 stycznia 2023 r. (data stempla pocztowego k 247) pozwany bank wniósł o oddalenie powództwa w całości za przyznaniem kosztów procesu, kwestionując powództwo co do zasady i co do jego wysokości. Pozwany zaprzeczył głównym twierdzeniom pozwu co do abuzywności i nieważności postanowień umownych wskazanych w pozwie. W szczególności pozwany zaprzeczył aby w umowie znalazły się zabronione postanowienia umowne, strona powodowa nie została właściwie poinformowana – a tym samym że umowa jest bezskuteczna (nieważna) z przyczyn podanych w pozwie. Pozwany Bank wskazuje że celem umowy było uzyskanie kredytu dla powodów oprocentowanego stawką LIBOR a pozew został wniesiony w celu uniknięcia negatywnych skutków zmiany kursu PLN/CHF.

Tym samym pozwany Bank kwestionuje interes prawny w wytoczeniu powództwa przez powodów, wskazując że strona powodowa może być ewentualnie uprawniona do dalej idącego żądania zapłaty, jeżeli uważa że kurs waluty zastosowany do spłaty rat był za wysoki i powodował zawyżenie wysokości rat (tzw. „nadpłatę”). Ponadto pozwany bank wskazuje brak możliwości zmiany umowy poprzez tzw. „odfrankowienie” tzn. uznania że umowa kredytu jest umową złotową opartą na stawce LIBOR, ponieważ zasady stawek referencyjnych LIBOR/ SARON nie przewidują ich stosowania do waluty PLN.

W odpowiedzi na pozew przywołane zostało obszernie orzecznictwo sądów krajowych, oraz SN i TSUE, oraz przedstawiona kompletna dokumentacja kredytowa w tym wniosek kredytowy wraz z oświadczeniami powodów jako kredytobiorców.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

W dniu 9 lipca 2008 r. strona powodowa w osobach M. R. i L. R. zawarła ze stroną pozwaną Bank (...) SA w W. umowę kredytu hipotecznego walutowego z przeznaczeniem na nabycie wskazanego w umowie lokalu mieszkalnego położonego w miejscowości M. (§ 4) Jak wskazane zostało w § 2 umowy kwota kredytu to 121 304, 02 CHF ale nie więcej niż 240 000 zł. Okres kredytowania ustalono na 300 miesięcy (§ 3). Kredyt został uruchomiony transzami określonymi w § 7 umowy według specyfikacji z załącznika nr 3 do umowy. Spłata kredytu została przewidziana w złotych, przy wysokości raty określonej w walucie obcej kredytu czyli 642, 11 CHF (§ 10). Zabezpieczeniem kredytu postanowiono hipotekę kaucyjna oraz ubezpieczenia (§ 12). Kredyt został oprocentowany stawką Libor właściwą dla waluty kredytu tj. CHF (§ 9). Bank został upoważniony do pobierania rat z rachunku bankowego powodów wskazanego w umowie (§ 10).

Dowód: umowa z dnia 9 lipca 2008 r. wraz z załącznikami na k 40 – 76

Należy odnotować, że w umowie jako walutę kredytu podano CHF a raty wyrażone w CHF miały być płatne w złotych. Umowa nie zawiera odesłania do Tabel kursowych banku w celu spłaty rat. Kwota kredytu miała być wypłacona transzami wyrażonymi w CHF, zgodnie z treścią załącznika nr 3 do umowy (k 63).

Co do zasad spłaty rat w CHF stanowi Załącznik nr 4, w którym postanowiono że spłata kredytu denominowanego w złotych, po kursie sprzedaży dewiz z Tabeli kursów banku. Ponieważ przedmiotowa umowa określa kwotę kredytu i wysokość raty w CHF, czyli nie można przyjąć aby stanowiła umowę kredytu denominowanego, ponieważ jest umową kredytu walutowego płatnego w złotych. Przesądza o tym treść załącznika nr 3 z którego wynika że transze wypłaty kredytu zostały ustalone w CHF i płatne w złotych – czyli nie miała miejsce denominacja kredytu z CHF na złote. Bowiem z góry postanowiono że kredyt będzie wypłacony w CHF, a płatny w złotych transzami w kwotach wskazanych w załączniku nr 3 zgodnie z celem umowy.

Istotą mechanizmu denominacji jest wyrażenie kwoty kredytu w złotych, a następnie przeliczenie tej kwoty na saldo w walucie według kursu z dnia wypłaty, oraz spłata rat wyrażonych w walucie kredytu ale płatnych w złotych według kursu z dnia wymagalności raty. Mechanizm ten nie wynika z umowy stron, jak też nie wynika z załącznika nr 4.

Dowód: załącznik nr 3 i nr 4 na k 63 i 64

Ponadto z zaświadczenia banku z dnia 18 października 2021 r. wynika, że kredyt wypłacono jako walutowy, tj. w kwotach określonych w załączniku nr 3 jako pochodzących z kwoty kredytu wyrażonej w CHF w umowie, płatnej w złotych wg. aktualnego kursu waluty. Jako wiodąca była cena nieruchomości z aktu notarialnego a kwota na remont mieszkania nie przekroczyła 45 000 zł jak ustalono w załączniku nr 3.

Z zaświadczenia banku o spłacie kredytu wynika, że powód i powódka spłacali raty w złotych, a dla każdej dokonanej wpłaty w złotych podany został kurs po którym bank przeliczał ratę ze złotych na CHF.

Dowód: zestawienie spłaty kredytu na k 77 – 88

Powyższe okoliczności mają zasadnicze znaczenie co do wykonywania umowy, bowiem dysponując specyfikacją każdej wpłaconej raty, z wyszczególnieniem zastosowanego kursu – należało sprecyzować zarzuty o zawyżeniu kursu przez bank ze skutkiem na naruszenie dobrych obyczajów i rażące naruszenie interesów powodów jako konsumentów. Albowiem umowa nie przewidywała odesłania do Tabeli kursów banku w zakresie spłaty rat wyrażonych w walucie kredytu CHF.

Strona powodowa złożyła też wezwanie do zapłaty z dnia 22 listopada 2021 r. wskazując na nieważność umowy, a na tej podstawie żądając zwrotu wszystkich wpłaconych rat jako świadczenia nienależnego. Wezwanie do zapłaty nie wspomina jednak, aby powód miał zamiar zwrócić wzajemnie kwotę otrzymanego kredytu, który również stanowił by świadczenie nienależne .

Dowód: kopia wezwania na k 89

Na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024 r. strony były zainteresowane sporem.

Dowód: protokół na k 254

Zmierzając do wyjaśnienia sytuacji prawnej strony powodowej, aby udzielić jej o tym pouczenia mając na względzie że ma ona status konsumenta - Przewodniczący odebrał od pełnomocnika pozwanego oświadczenie o treści roszczeń wzajemnych wywołanych ewentualnym unieważnieniem umowy w całości. Strona pozwana wyjaśniła, że nie może sprecyzować swoich żądań, ale będzie dochodzić zwrotu kapitału oraz wynagrodzenia za jego korzystanie. Nadto bank zamierza skorzystać z zarzutu zatrzymania w kwocie 237 925, 71 zł .

Mając powyższe na względzie, powód został pouczony przez Sąd jako konsument o obowiązku zwrotu wzajemnych świadczeń w przypadku upadku umowy na podstawie art. 494 k.c. , oraz co do innych roszczeń jakie może podnosić pozwany bank przez wniesienie pozwu, a także odpowiedzialności za koszty związane z wnoszeniem kolejnych pozwów służących rozliczeniu między stronami.

Strona powodowa zrozumiała pouczenie, a następnie oświadczyła Sądowi że wyraża wolę uznania umowy za nieważną w całości.

Strona powodowa została przesłuchana w trybie dowodu w celu objaśnienia okoliczności w jakich doszło do zawarcia umowy kredytu, zaakceptowania warunków umowy, poinformowania o ryzyku kursowym i zmianie wysokości zadłużenia wyrażonej w PLN. Powodowie wyjaśnili, że kredyt był na zakup mieszkania i jego remont i powodowie nadal w nim zamieszkują. Powód ma zarejestrowaną działalność gospodarczą, ale prowadzi ją poza miejscem zamieszkania ponieważ zajmuje się projektowaniem oraz nadzorowaniem prac budowlanych – co odbywa się w biurze projektowym u klienta oraz w terenie. Kredytowane mieszkanie jest pierwszym mieszkaniem powodów, razem z nimi mieszka ich syn. Powodowie samodzielnie pozyskali kredyt, skorzystali z oferty pierwszego banku do którego się o niego zwrócili. Powodowie byli zainteresowani kredytem w złotych ale nie mieli do niego zdolności. Musieli więc przyjąć ofertę kredytu w CHF, aby nie rezygnować z zakupu mieszkania. Zapewniano powodów o stabilności waluty CHF i mającym z tego wynikać bezpieczeństwie kredytu. Nie tłumaczono szczegółów w jaki sposób będzie następowało ustalanie wysokości rat i kształtowało się saldo kredytu. Do podpisu umowa była już przygotowana, ale powodowie zapoznali się z nią w całości dopiero przed jej podpisaniem. Zakup mieszkania i remont nie był możliwy dla powodów, bez kredytu i to musiał być kredyt w CHF. Powodowie nie wiedzieli że mają możliwość spłat rat bezpośrednio w CHF. Powodowie wiedzieli że jest możliwość przewalutowania kredytu, ale im się to nie opłacało.

Dowód: protokół na k 254 - 255

Powyższy stan faktyczny, Sąd ustalił na podstawie wskazanych wyżej dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach niniejszej sprawy, które nie pozostawały ze sobą w sprzeczności i których autentyczności oraz zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, nie zakwestionowała skutecznie żadna ze stron niniejszego postępowania. W szczególności dotyczy to dokumentów w postaci umowy kredytu zawartej między stronami, zaświadczenia banku oraz oświadczeń składanych przez strony.

Jako wiarygodne Sąd ocenił zeznania powodów, którzy w sposób rzeczowy i konkretny przedstawili okoliczności w jaki sposób korzystają z kredytowanego mieszkania oraz jakie były okoliczności towarzyszące zawieraniu umowy z pozwanym bankiem.

Sąd nie uwzględnił złożonych przez strony dokumentów ze stanowisk zajmowanych przez różne instytucje i organy państwowe, wyroków sądowych i artykułów, ponieważ są to dowody, które nie odnoszą się do wyjaśnienia stanu niniejszej sprawy. Obojętne z punktu widzenia rozstrzygnięcia roszczeń przedmiotowego pozwu o ustalenie i zapłatę - są oceny lub opinie podmiotów trzecich - wydawane co do zagadnień o charakterze ogólnym, niezwiązanym bezpośrednio z przedmiotem niniejszego sporu. Stanowiska i opinie prawne powoływane przez strony w charakterze dowodów, nie mogą służyć do wykazania konkretnych faktów, mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a co najwyżej do wzmocnienia i wsparcia prezentowanej argumentacji prawnej. Zgodnie z art. 227 k.p.c. przedmiotem dowodu są fakty, a w sprawie o ustalenie nieważności kredytu walutowego powinny dotyczyć kwestii dotyczących danej umowy; zamieszczonych w niej postanowień oraz czynności które doprowadziły do jej zawarcia.

Postanowieniem z dnia 23 stycznia 2024 r. wydanym na rozprawie, Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 3 i 5 k.p.c. postanowił pominąć dowód z opinii biegłego wnioskowany w pozwie, - jako nieprzydatny i zmierzający do przedłużenia sprawy, oraz uniemożliwiający rozpoznanie sprawy na pierwszej rozprawie (art. 206 ¹ k.p.c.) .

Okoliczności co do przebiegu spotkań z przedstawicielem banku, zakresu pouczeń i informacji przekazanych na temat kredytu hipotecznego, dokumentów podpisanych przez stronę powodową w chwili zawarcia umowy – a więc ustalenia w jakim zakresie strona powodowa miała możliwość negocjowania warunków umowy, a w jakim musiała przystać na niepodlegające negocjacjom postanowienia wzorca umownego przedstawionego przez bank - zostały wykazane na rozprawie w oparciu o wyjaśnienia stron oraz dokumenty załączone do akt sprawy. Kwestie te dostatecznie wyjaśniła dokumentacja zgromadzona w aktach, oraz ustalenia na rozprawie.

Sąd miał na względzie brak zarzutów ze strony pozwanej, wskazujących na błędne sumowanie kwot podanych w pozwie jako wpłat powodów do pozwanego banku. Sąd ustalił że kwoty dochodzone pozwem odpowiadają wysokością sumie należności faktycznie otrzymanych przez pozwany Bank od strony powodowej w okresie objętym pozwem. Wspomniana czynność nie wymagała posiadania przez Sąd żadnej wiedzy specjalnej, w tym z zakresu rachunkowości. Toteż Sąd uznał, że angażowanie biegłego sądowego do weryfikacji poprawności kwot podanych w zaświadczeniu banku jest zbędne. Ponadto Sąd miał na względzie, że pełnomocnik strony pozwanej na pytanie Sądu na początku rozprawy nie sprecyzował zarzutów co do wysokości kwoty żądanej w pozwie, oraz nie kwestionował zaświadczenia banku – co zobowiązuje i upoważnia Sąd do zastosowania art. 229 i 230 k.p.c.

Dowód: protokół z dnia 21 grudnia 2023 r.

Co do konsumenckiego charakteru przedmiotowej umowy kredytu, Sąd uznał wyjaśnienia powodów, którzy wyjaśnili że zakupione za sporny kredyt mieszkanie służyło zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych, a powodowie nadal zamieszkują w mieszkaniu zakupionym za kredyt. Jak to wynika z zeznań na rozprawie, powodowie zawierając umowę nie mieli doświadczenia w sprawach kredytów. Dokonali wyboru kredytu walutowego, kierując się jego dostępnością ponieważ nie mieli zdolności do kredytu złotowego, oraz poleceniem pracownika banku, który udzielił kredytu. Tłumaczono im w banku, że kredyt może być wypłacany i spłacany w PLN. Przedstawiono powodom gotową umowę do podpisania, nikt nie analizował z nimi jej treści, zmiany wysokości zadłużenia, ryzyka walutowego, spreadu itd..

W niniejszej sprawie przedmiotem oceny w zakresie żądania głównego, pozostaje treść umowy pisemnej i abuzywność postanowień wskazana w pozwie. Nie mają istotnego znaczenia szczegółowe informacje, jak przebiegały spotkania z przedstawicielem banku, w jaki sposób przekazano pouczenia i informacje na temat produktu – kredytu hipotecznego. Zgodnie z zasadą pisemności umowy, powinny się one znajdować w dokumentach jakie kredytobiorca otrzymywał w chwili zawarcia umowy. Natomiast, czy kredytobiorca miał możliwość negocjowania umowy – należało ustalić i zostały to wykazane w oparciu o zeznania strony powodowej, oraz na podstawie odpowiedzi na pozew.

Po wysłuchaniu stanowisk stron i zamknięciu rozprawy został ogłoszony wyrok

Wyrok z dnia 21 grudnia 2023 r.

Sąd Okręgowy miał na względzie:

W świetle wniesionego powództwa i treści pozwu, podstawą rozstrzygnięcia jest ocena postanowień umowy, pod kątem zarzucanej w pozwie abuzywności, polegającej na zastosowaniu klauzul przeliczeniowych powszechnie znanych jako Tabela kursów banku.

W takim przypadku, abuzywność występuje jeżeli we wzoru umownym w części nie podlegającej negocjacjom (brak indywidualnego uzgodnienia), przyznane zostało bankowi uprawnienie do jednostronnego swobodnego określania kursu waluty kredytu w stosunku do waluty spłaty – co w oczywisty sposób pozwala wierzycielowi kształtować wysokość raty oraz całego zadłużenia kredytobiorcy. Spełnione zostaną przesłanki abuzywności z art. 385[1] k.c. jeżeli miało miejsce ;

a/ naruszenie dobrych obyczajów – poprzez brak indywidualnego uzgodnienia jednego z istotnych postanowień umownych,

b/ narażenie interesów konsumenta – wykonywanie zamieszczonych we wzorcu umownym postanowień mogło mieć niekorzystne skutki dla kredytobiorcy (tu zawyżenie kursu wymiany skutkujące zawyżeniem wysokości rat sumy zobowiązania umownego),

c/ stopień naruszenia interesów konsumenta ocenić należy jako rażący – (tu z powodu czasu ekspozycji przez kilkanaście lat pozostałych do zamknięcia umowy),

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem umowa łącząc strony jest umową kredytu walutowego, rozliczaną w złotych lub w walucie kredytu, a powód nie był zobligowany do bezwzględnego korzystania z nabywania waluty do spłaty rat od banku po narzuconym mu kursie. Nadto dla wykazania abuzywności umowy, należało wykazać że bank zawyżał kursy, ale twierdzenia pozwu zostały nakierowane w inną stronę – tezy o zabronionym charakterze klauzul odsyłających do Tabeli kursowej banku. Tymczasem odesłania do Tabeli kursowej banku mają uzasadnienie prawne – są wykonaniem polecenie zawartego w art. 111 ust 1 pkt 4 Prawa bankowego. Zatem prawidłowe rozumowanie musi się odnosić do praktyki wykonywania umowy przez bank, a ściśle do zasad ustalania kursów w tej Tabeli. Możliwe są dwa rozwiązania – kursy będą ustalane w sposób indywidulanie ustalony w umowie z konsumentem, lub zostaną zaczerpnięte ze wskazanego i niezależnego źródła zewnętrznego jak średni kurs NBP.

W niniejszej sprawie teza odesłaniu do Tabeli kursów banku nie jest więc uzasadniona z dwóch zasadniczych powodów;

a/ w umowie nie ma takiego odesłania,

b/ w umowie nie ma określonych zasad kształtowania kursów

Wobec powyższego umowa powinna zostać zaskarżona z powyższych przesłanek, jako niewłaściwie wykonywana, w szczególności poprzez zawyżanie kursów, a tym samym dopełnienie przesłanek z art. 385/1 k.c. w postaci naruszenia dobrych obyczajów i naruszenia interesów konsumenta w stopniu rażącym. Nadto należy mieć na względzie, że od 9 stycznia 2009 r obowiązuje znowelizowany art. 358 § 2 k.c. czyli w umowach należy stosować średni kurs NBP, chyba że strony inaczej postanowią. Nie ma więc przesłanki aby na przyszłość umowa stwarzała zagrożenie dla konsumenta, ponieważ nie można założyć z góry że bank będzie zawyżał kursy wymiany i to w stopniu rażącym skoro powodowie mają możliwość spłaty kredytu w walucie kredytu bezpośrednio od samego początku. Wynika to z treści umowy i załącznika nr 4, gdzie odwołanie do spłaty kredytu w złotych dotyczy kredytu denominowanego. Tymczasem powodowie zaciągnęli kredyt bezpośrednio w CHF i żadnej denominacji umowa nie przewidywała.

Powyższy stan faktyczny, oraz Zapoznanie się z treścią umowy załączonej do pozwu, wskazuje że przedmiotowa umowa klauzul nie zawiera klauzul abuzywnych, nie zamieszczono ich w treści umowy, lub nie znajdują one zastosowania pomimo zamieszczenia w treści załącznika nr 4.

Charakteru walutowego umowy nie zmieniają okoliczności faktyczne w postaci wypłaty kredytu w złotych na podstawie dyspozycji powodów i wynika z celu umowy a nie jej charakteru prawnego. Zlecenie powodów o rodzaju waluty wypłaty, pozostaje osobną i samodzielną czynnością bankową, pozostająca poza treścią umowy i nie skutkującą zmianą charakteru umowy poprzez ustanowienie indeksacji lub waloryzacji. Taka zmiana ze skutkiem prawnym winna być dopełniona w drodze aneksu dwustronnie podpisanego przez obie strony, co nie miało miejsca. Natomiast zlecenie o zmianie waluty wypłaty dokonane jednostronnie, stanowi dyspozycję czynności bankowej poza treścią umowy.

Do zawartej przez strony umowy mają zastosowanie przepisy ustawy Prawo bankowe. Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Prawo bankowe (dalej też jako „UPrB”) - w brzmieniu obowiązującym w dniu zawarcia spornej umowy - przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Stosownie do art. 69 ust. 2 cytowanej ustawy umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: strony umowy, kwotę i walutę kredytu, cel, na który kredyt został udzielony, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje, warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

Z powyższego wynika zatem, że umowa kredytu jest umową nazwaną, dwustronnie zobowiązującą. Na jej podstawie bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji drugiej strony - kredytobiorcy kwotę środków pieniężnych (kwotę kredytu), a kredytobiorca zobowiązuje się zwrócić kwotę wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami i prowizją banku.

Uprawnienie kredytobiorcy polega na tym, że może domagać się od banku wypłaty kredytu a obowiązek polega na tym, że ma zwrócić wypłaconą mu kwotę wraz z odsetkami i prowizją.

Umowa kredytu jest więc umową odpłatną, gdyż na kredytobiorcę nakłada obowiązek zapłacenia bankowi odsetek oraz prowizji, które mają charakter wynagrodzenia za korzystanie ze środków pieniężnych banku. Ponadto jest to umowa konsensualna, czyli dochodzi do skutku w wyniku samego uzgodnienia przez strony jej podstawowych postanowień. Przedmiotem kredytu musi być określona kwota pieniężna. W umowie muszą być także określone zasady spłaty kredytu w ratach kapitałowo – odsetkowych.

Ponadto wskazać należy, iż sporna umowa o kredyt hipoteczny została zawarta przed zmianą ustawy Prawo bankowe, dokonaną ustawą z dnia 29 lipca 2011 r. (Dz.U. z 2011 roku, Nr 165, poz. 984), na mocy której dodano art. 69 ust. 2 pkt 4a UPrB, zgodnie z którym w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, umowa kredytu powinna zawierać szczegółowe zasady określenia sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasady przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu. Ustawa ta wprowadziła także uregulowanie, zawarte w art. 69 ust. 3 zdanie 1 UPrB, zgodnie z którym w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, kredytobiorca może dokonywać spłaty rat kapitałowo-odsetkowych bezpośrednio w tej walucie, oraz dokonać przedterminowej spłaty pełnej lub częściowej kwoty kredytu bezpośrednio w tej walucie.

Umowne określenie waluty obcej jako waluty i kwoty kredytu, jednoznacznie wskazuje na kredyt walutowy.

W niniejszej sprawie postanowienia umowy nie przewidywały mechanizmu indeksacji kwoty kredytu. Nie postanowiono również klauzul przeliczeniowych, które w wypadku kredytu walutowego są zbędne. Kredytobiorca miał otrzymać kwotę kredytu w walucie kredytu, wysokość rat została ustalona w walucie obcej, będąc zobowiązanym do spłat również w walucie kredytu. W zamian za ustanowioną w umowie walutę obca, kredytobiorca zyskiwał niskie oprocentowanie związane z walutą powiązaną ze stawką LIBOR / SARON.

Na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego należy stwierdzić, iż umowa będąca przedmiotem postępowania została zawarta z jednej strony pomiędzy powodami występującymi w roli kredytobiorcy a pozwanym - kredytodawcą. W myśl art. 43 ¹ k.c. przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 33 ¹ § 1 k.c., prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Za konsumenta zaś, na gruncie art. 22 ¹ k.c. uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Zdaniem Sądu strona powodowa zaciągnęła zobowiązanie umowne, działając jako konsument, ponieważ nabyła własność kredytowanej nieruchomości w celu zaspokojenia swoich potrzeb mieszkaniowych w przyszłości i nie prowadziła na niej działalności gospodarczej. Brak jest w aktach sprawy jakichkolwiek dowodów, z których by wynikało, iż strona powodowa korzystała z kredytowanej nieruchomości do działalności gospodarczej, albo świadczyła odpłatne usługi. Strona powodowa wskazała, iż mieszkanie zostało przez nią nabyte do zaspakajania potrzeb mieszkaniowych czyli osobistego „zamieszkania” w kredytowanej nieruchomości.

Bank natomiast posiadał i nadal posiada status przedsiębiorcy.

W ocenie Sądu, brak podstaw do uznania, że przedmiotowa umowa jest nieważna z uwagi na rażące naruszenie zasad współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.). Stwierdzenie nieważności czynności prawnej z powodu jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego może nastąpić jedynie w wyjątkowych wypadkach. W ocenie Sądu, strona powodowa nie wykazała, aby w niniejszej sprawie zachodził taki wyjątkowy wypadek, w szczególności, aby znajdowała się ona w anormalnej sytuacji w chwili zawierania Umowy, bądź aby z uwagi na cechy osobowe nie była w stanie zrozumieć treści czynności prawnej ani informacji o tym, że z zawarciem umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej związane jest ryzyko walutowe.

Zgodnie z art. 353 ¹ k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

W uzasadnieniu uchwały z dnia 22 maja 1991 r., w sprawie III CZP 15/91 (OSNCP 1992, nr 1, poz. 1), Sąd Najwyższy wskazał, że natura umowy gospodarczej i generowanego przez nią stosunku sprowadza się generalnie do tego, że wyraża ona i pozwala realizować interes każdej ze stron, ponieważ zaś interesy te bywają przeciwstawne, istotę umowy stanowi uzgodnienie woli stron, wyrażającej ich interesy. Zgoda obydwu stron jest oczywistym wymaganiem tak przy zawarciu umowy, jak i przy zmianach jej treści, stąd też nawet przy najdalej idących ułatwieniach w realizacji inicjatywy zmian pozostawiona jest drugiej stronie możliwość odmowy zgody na zmiany. W tym stanie rzeczy za sprzeczne z naturą umowy gospodarczej należy uznać pozostawienie w ręku jednej tylko strony możliwości dowolnej zmiany jej warunków. Sprzeczność ta występuje szczególnie wyraźnie zwłaszcza przy umowach zawieranych nie w oparciu o indywidualne pertraktacje, ale w oparciu o regulamin wydany przez profesjonalistę, skoro jest oczywiste, że zawsze jest on zainteresowany w najkorzystniejszym dla siebie ukształtowaniu regulacji masowo zawieranych umów.

W niniejszej sprawie okoliczności powyższe nie zachodzą

Postanowienie ma charakter niedozwolony, jeśli stwarza dla przedsiębiorcy samą możliwość działania w sposób rażąco naruszający interesy konsumenta. Oprócz bezpodstawnego zarzutu zamieszczenia w umowie mechanizmu ustalania wartości świadczenia jednostronnie przez Bank – pozew nie zawiera innych zarzutów, aby w umowie miały się znajdować inne postanowienia naruszające równowagę kontraktową stron, umożliwiając przedsiębiorcy wpływ na kształtowanie obowiązków umownych ze szkodą konsumenta.

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie nie ma podstaw dokonania oceny ustalającej występowanie innych abuzywnych postanowień w umowie stron – ponad bezzasadnie podane zarzuty przeciwko mechanizmowi indeksacji i Tabeli Kursów – które w umowie nie występują. Umowa jest wolna od abuzywnych postanowień i może nadal obowiązywać.

Nadto umowa nie jest sprzeczna z naturą stosunku zobowiązaniowego – nie ma podstaw do uznania jej za nieważną także na podstawie art. 353 ¹ k.c. Natura kredytu walutowego opiera się na walucie obcej, aby umożliwić zastosowanie korzystnego oprocentowania według stawki LIBOR.

Sąd wskazuje, że konsument może jednostronnie nie wyrazić zgody na dalsze obowiązywanie umowy – jeżeli dalsze jej wykonywanie wiązało by się z brakiem możliwości usunięcia z umowy abuzywnego postanowienia, stanowiącego istotne postanowienie umowy stron . Jeżeli w umowie nie ma takich postanowień, strona powodowa nie nabywa takiego prawa. Może jednak zamknąć kredyt w każdym czasie na warunkach przewidzianych w umowie. Żądanie ustalenia nieważności umowy na podstawie art. 189 k.p.c. dotyczy ustalenia zasadności przesłanek podanych w pozwie, w żaden sposób nie można go utożsamiać z rzekomym prawem do złożenia przed sądem oświadczenia konsumenta, jednostronnego i prawnie kształtującego unieważnieniem umowy.

Reasumując powyższe Sąd postanowił co następuje

Brak w umowie postanowień abuzywnych, odnoszących się do zasad spłaty kredytu, przesądza o bezzasadności wniesionego powództwa.

Powyższa konstatacja obligowała Sąd do oddalenia powództwa w całości, tak co do ustalenia jak i w zakresie żądania o zapłatę, jak też o żądaniach ewentualnych.

Oddalając żądanie ustalenia, orzeczenie sądu znosi więc wątpliwości stron i zapobiega dalszemu sporowi co do zasadności dalszego wykonywania umowy.

Brak też podstaw za przyjęciem, aby strona powodowa jako konsument dotknięta była stosowaniem przez przedsiębiorcę niedozwolonych postanowień umownych, a tym samym miała interes prawny w uzyskaniu orzeczenia ustalającego ze względu na wykładnię i treść art. 7 ust. 1 Dyrektywy 93/13, wymagająca zapewnienia stosownych i skutecznych środków mających na celu zapobieganie stałemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach zawieranych przez sprzedawców i dostawców z konsumentami oraz art. 76 Konstytucji nakładająca na władze publiczne obowiązek ochrony konsumentów przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi.

Stronie powodowej nie przysługuje ochrona przewidziana konsumenta, przewidziana w art. 385/1 k.c., ponieważ nie miało miejsce zastosowanie postanowień umownych, określonych w tej normie prawnej i zwanych abuzywnymi. Art. 385/1 k.c. stanowi implementację Dyrektywy nr 93/13 EWG i zgodnie z tą Dyrektywą ustanowiony przepis (art. 385/1 k.c.) powinien być stosowany oraz wykładana jego treść. Jednostronne świadczenie o uznaniu umowy za nieważną, w ogólności podlega kontroli sądowej, na co składa się wiele przyczyn. Najważniejsze z nich to; zasada ochrony obrotu prawnego, zasada trwałości umów oraz sądowej weryfikacji zarzutów prowadzących do nieważności umowy. Kumulacja tych przesłanek doprowadzić musi do wniosku, że ustalenie nieważności umowy jest wyłączną prerogatywą sądu i postępowania sądowego, bez względu na rodzaj skutku (ex nunc czy ex tunc). Natomiast jednostronne oświadczenia woli osób zainteresowanych nieważnością umowy - nie powodują intencjonalnych skutków prawnych, czyli nie decydują o tym czy umowa jest nieważna lub ważna. Tak samo więc nie mogą postawić zwrotu świadczenia wzajemnego w stan wykonalności. Od strony normatywnej przesądza o tym treść normy prawnej z art. 189 w k.p.c., jak też powszechna praktyka wnoszenia pozwów o stwierdzenie nieważności umowy kredytu walutowego. Podjęte na rozprawie czynności pouczenia strony powodowej o jej o jej sytuacji prawnej, nie pomijając sprawdzenia czy zostało ono zrozumiane – należą do procedury i nie odnoszą żadnego skutku materialnego. Odebrane przez Sąd oświadczenie od strony powodowej jako konsumenta, która oświadczyła że nie wyraża zgody na dalsze wykonywanie abuzywnych postanowień umowy oraz wyraża wolę i zgodę na jej unieważnienie w całości – odniesie skutek tylko na wypadek ustalenia abuzywnych postanowień w umowie, oraz będzie miało wpływ czy sąd uzna czy umowa może być dalej wykonywana.

O kosztach procesu sąd orzekł co od zasady na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., gdyż strona pozwana wygrała sprawę w całości. W związku z tym zwrotowi podlegają: koszty zastępstwa procesowego pełnomocnika będącego radcą prawnym w wysokości 10 800 zł (Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych w sprawach cywilnych), a także uiszczona w związku z tym opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

Wobec powyższego Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

Sędzia Henryk Walczewski

Zarządzenie : (...)
- (...)

Dnia 16 lutego 2024 r. Sędzia Henryk Walczewski