Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 listopada 2024 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie, XXVIII Wydział Cywilny, w składzie:

Przewodniczący: sędzia Katarzyna Dawid – Birska

Protokolant: sekretarz sądowy Wiktoria Skibińska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 listopada 2024 roku w Warszawie

sprawy z powództwa M. G. i P. G.

przeciwko (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W.

o ustalenie i o zapłatę ewentualnie o zapłatę i o ustalenie

I.  ustala, że umowa kredytu na cele mieszkaniowe (...) nr (...) z dnia 27 czerwca 2007 roku jest nieważna;

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powodów do ich majątku wspólnego kwoty:

a)  44 487,53 zł (czterdzieści cztery tysiące czterysta osiemdziesiąt siedem złotych i pięćdziesiąt trzy grosze) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia 01 sierpnia 2024 roku do dnia zapłaty,

b)  64 256,53 zł (sześćdziesiąt cztery tysiące dwieście pięćdziesiąt sześć złotych i pięćdziesiąt trzy grosze) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia 16 października 2024 roku do dnia zapłaty;

III.  ustala, że umowa kredytu na cele mieszkaniowe (...) nr (...) z dnia 07 lipca 2008 roku jest nieważna;

IV.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powodów do ich majątku wspólnego kwoty:

a)  16 283,46 zł (szesnaście tysięcy dwieście osiemdziesiąt trzy złote i czterdzieści sześć groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia 01 sierpnia 2024 roku do dnia zapłaty,

b)  10 425,14 zł (dziesięć tysięcy czterysta dwadzieścia pięć złotych i czternaście groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia 18 lutego 2023 roku do dnia zapłaty,

c)  3 053,07 zł (trzy tysiące pięćdziesiąt trzy złote i siedem groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia 30 sierpnia 2024 roku do dnia zapłaty;

V.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

VI.  ustala, że strona pozwana na podstawie art. 100 zdanie 2 k.p.c. w zw. z art. 102 k.p.c. powinna zwrócić powodom całość poniesionych przez nich kosztów postępowania, przy czym szczegółowe ich wyliczenie pozostawia referendarzowi sądowemu.

Sygn. akt XXVIII C 9923/21

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 22 listopada 2024 roku

W pozwie, wniesionym w dniu 28 lipca 2021 roku (k. 3 – prezentaty Biura Podawczego Sądu) przeciwko (...) Bank (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. (dalej też jako (...) Bank (...) S.A.” lub „Bank”), P. G. i M. G. domagali się:

1.  ustalenia nieważności całej umowy kredytu na cele mieszkaniowe (...) nr (...), zawartej dnia 27 czerwca 2007 roku pomiędzy nimi a poprzednikiem prawnym strony pozwanej, na podstawie art. 58 k.c. w zw. z art. 189 k.p.c. i zasądzenia od strony pozwanej na ich rzecz łącznie kwoty 347 263,31 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia następnego po dniu doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty;

2.  ustalenia nieważności całej umowy kredytu na cele mieszkaniowe (...) nr (...), zawartej dnia 07 lipca 2008 roku pomiędzy nimi a poprzednikiem prawnym strony pozwanej, na podstawie art. 58 k.c. w zw. z art. 189 k.p.c. i zasądzenia od strony pozwanej na ich rzecz łącznie kwoty 90 848,39 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia następnego po dniu doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej do dnia zapłaty.

Powodowie zgłosili również roszczenia ewentualne o zapłatę, bliżej opisane w treści pozwu.

Ponadto powodowie wnieśli o zasądzenie od strony pozwanej na ich rzecz łącznie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Uzasadniając żądania pozwu, powodowie wyjaśnili, że ich podstawę faktyczną stanowią, zawarte przez nich z poprzednikiem prawnym strony pozwanej (...) Bankiem S.A. – w dniu 27 czerwca 2007 roku umowa kredytu na cele mieszkaniowe (...) nr (...) oraz w dniu 07 lipca 2008 roku umowa kredytu na cele mieszkaniowe (...) nr (...) także, iż wskazane w tych umowach kwoty kredytu tj. 400 000 zł (pierwsza umowa) i 100 000 zł (druga umowa) miały być waloryzowane kursem waluty frank szwajcarski, a kurs tej waluty miał ustalać Bank jednostronnie. Wskazali, że celem pierwszej umowy kredytu była budowa domu jednorodzinnego, zaś drugiej umowy – dokończenie budowy tego domu. Dodali, że kwoty dochodzone z tytułu nieważności w/w umów stanowią sumę wpłat, dokonanych przez nich na rzecz strony pozwanej w wykonaniu przedmiotowej umowy i wynoszą odpowiednio 347 263,31 zł i 90 848,39 zł. Kolejno powodowie wskazali, że kwestionowane przez nich postanowienia (§ 2 ust. 1 i 2, § 4 ust. 1a § 9 ust. 2 i 6, § 12 ust. 2 umów) stanowią klauzule niedozwolone. Dodali, że zawierając obie w/w umowy, działali oni jako konsumenci. Ponadto zarzucili, że sporne umowy kredytu są sprzeczne z art. 385 ¹ k.c., z art. 69 ustawy Prawo bankowe oraz z art. 353 ¹ k.c., co czyni je w całości nieważnymi w rozumieniu art. 58 § k.c. Na zakończenie powodowie podnieśli, że posiadają interes prawny w powództwie o ustalenie nieważności w/w umów ( k. 3 – 34v – pozew).

W odpowiedzi na pozew strona pozwana (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powodów na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Z ostrożności procesowej i na wypadek przyjęcia przez Sąd dopuszczalności tzw. „odfrankowania” umowy kredytu, strona pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczeń powodów w zakresie, obejmującym rzekome nadpłaty powstałe w okresie od dnia zawarcia umowy kredytu do dnia 26 lipca 2011 roku z uwagi na fakt, że roszczenia te powstały na więcej niż 10 lat przed wniesieniem pozwu. Z ostrożności procesowej i na wypadek unieważnienia przez Sąd umowy kredytu, strona pozwana podniosła zarzut potrącenia wierzytelności powodów o zapłatę, dochodzonej w niniejszej sprawie kwoty z wzajemną wierzytelnością pozwanego Banku o zwrot kwoty udzielonego powodom kredytu, to jest kwoty 500 000 zł oraz wierzytelności pozwanego Banku z tytułu tzw. wynagrodzenia z tytułu korzystania z kapitału, to jest kwoty 198 341,15 zł. Również z ostrożności procesowej i na wypadek unieważnienia przez Sąd umowy kredytu oraz nieuwzględnienia przez Sąd zarzutu potrącenia, strona pozwana podniosła zarzut zatrzymania kwoty 500 000 zł, stanowiącej roszczenie pozwanego Banku w stosunku do powodów o zwrot kwoty udzielonego powodom kredytu oraz kwoty 198 341,15 zł, stanowiącej roszczenie strony pozwanej o zwrot tzw. wynagrodzenia z tytułu korzystania z kapitału.

Uzasadniając swoje stanowisko procesowe, strona pozwana w pierwszej kolejności podniosła, iż kredyt indeksowany do waluty CHF nie jest kredytem złotowym. Podała, iż walutą takiego kredytu jest CHF a walutą wypłaty i spłaty kredytu jest PLN. Kolejno podniosła, iż – wbrew zarzutom powodów – brak jest podstaw do uznania przedmiotowej umowy za nieważną oraz że nie jest ona sprzeczna z art. 353 ¹ k.c., z zasadami współżycia społecznego ani z art. 69 ustawy Prawo bankowe. Następnie strona pozwana odniosła się do zarzutów powodów, dotyczących abuzywności kwestionowanych przez nich postanowień umów, podając, że nie stanowią one klauzul niedozwolonych a nawet jeżeli tak uznać, to tylko te postanowienia nie wiązałyby stron a umowy mogłyby być dalej wykonywane np. poprzez dokonywanie spłaty kredytu bezpośrednio w walucie CHF lub zastosowanie przepisu dyspozytywnego. Ponadto wskazała na niekorzystne skutki stwierdzenia nieważności umów dla powodów, podnosząc, iż w takim wypadku Bankowi przysługiwałyby roszczenia o zwrot kapitału i wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. Na zakończenie strona pozwana uzasadniła zarzuty potrącenia i zatrzymania (k. 313 – 338 – odpowiedź na pozew).

Pismem z dnia 15 grudnia 2022 rokupowodowie zmodyfikowali powództwoco do drugiej z umów kredytu w ten sposób, że wnieśli o ustalenie nieważności całej umowy kredytu na cele mieszkaniowe (...) nr (...), zawartej dnia 07 lipca 2008 roku pomiędzy nimi a poprzednikiem prawnym strony pozwanej, na podstawie art. 58 k.c. w zw. z art. 189 k.p.c. i zasądzenie od strony pozwanej na ich rzecz łącznie kwoty 101 273,53 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi:

a)  od kwoty 90 848,39 zł od dnia następnego po dniu doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej do dna zapłaty,

b)  od kwoty 10 425,14 zł od dnia następnego po dniu doręczenia odpisu tej modyfikacji stronie pozwanej do dnia zapłaty.

Powodowie zgłosili również żądanie ewentualne, bliżej opisane w treści powyższego pisma oraz wnieśli o zabezpieczenie roszczenia o ustalenie nieważności w/w umowy kredytu, zawartej dnia 07 lipca 2008 roku (k. 417 – 422 – pismo powodów z dnia 15 grudnia 2022 roku – modyfikacja powództwa wraz z wnioskiem o zabezpieczenie).

Postanowieniem z dnia 28 stycznia 2023 roku Sąd udzielił powodom zabezpieczenia roszczenia o ustalenie nieważności umowy kredytu, zawartej dnia 07 lipca 2008 roku (k. 441 – postanowienie Sądu z dnia 28 stycznia 2023 roku).

Pismem z dnia 23 lutego 2023 roku strona pozwana złożyła zażalenie na powyższe postanowienie Sądu (k. 499 – 502 – zażalenie strony pozwanej z dnia 23 lutego 2023 roku).

W piśmie, datowanym na 10 lutego 2022 roku, a złożonym 10 lutego 2023 roku, stanowiącym replikę na odpowiedź na pozew, powodowie podnieśli zarzut przedawnienia roszczenia strony pozwanej o zwrot kwoty wypłaconego kredytu (k. 459 – 496 – pismo powodów z dnia 10 lutego 2022 roku).

W piśmie z dnia 28 lutego 2023 roku strona pozwana podtrzymała w całości swoje stanowisko, zarzuty i wnioski dowodowe, zgłoszone w odpowiedzi na pozew oraz wskazała, że nie kwestionuje wyliczeń przedłożonych przez powodów pod względem matematycznej prawidłowości (k. 505 – pismo strony pozwanej z dnia 28 lutego 2023 roku).

W piśmie z dnia 26 czerwca 2023 roku powodowie wnieśli o udzielenie zabezpieczenia roszczenia o ustalenie nieważności umowy kredytu, zawartej dnia 27 czerwca 2007 roku (k. 507 – 512 – wniosek o udzielenie zabezpieczenia z dnia 26 czerwca 2023 roku).

Postanowieniem z dnia 04 lipca 2023 roku Sąd udzielił powodom zabezpieczenia roszczenia o ustalenie nieważności umowy kredytu, zawartej dnia 27 czerwca 2007 roku (k. 530 – postanowienie Sądu z dnia 04 lipca 2023 roku).

Pismem z dnia 07 sierpnia 2023 roku strona pozwana złożyła zażalenie na powyższe postanowienie Sądu (k. 545 – 548 – zażalenie strony pozwanej z dnia 07 sierpnia 2023 roku).

W piśmie z dnia 14 sierpnia 2024 roku strona pozwana podniosła:

1.  zarzut potrącenia wierzytelności powodów o zapłatę, dochodzonej w niniejszej sprawie kwoty, z wzajemną jej wierzytelnością wskazaną poniżej, tj.:

a)  500 000 zł tytułem zwrotu nominalnej wartości kapitału kredytu, wypłaconego na podstawie umowy kredytu,

b)  102 288,78 zł tytułem kwoty należnej Bankowi ponad nominalną kwotę kapitału kredytu, wypłaconą na podstawie umowy kredytu, w związku z koniecznością urealnienia świadczenia Banku;

2.  zarzut zatrzymania (na wypadek nieuwzględnienia zarzutu potrącenia), wskazanej niżej wierzytelności strony pozwanej, tj.:

a) 500 000 zł tytułem zwrotu nominalnej wartości kapitału kredytu, wypłaconego na podstawie umowy kredytu,

b) 102 288,78 zł tytułem kwoty należnej Bankowi ponad nominalną kwotę kapitału kredytu, wypłaconą na podstawie umowy kredytu, w związku z koniecznością urealnienia świadczenia Banku.

Do pisma tego strona pozwana załączyła skierowane bezpośrednio do powodów: pismo z dnia 10 lipca 2024 roku, w którym wezwała powodów do zapłaty kwot 500 000 zł i 102 288,78 zł, oraz pismo z dnia 01 sierpnia 2024 roku, zatytułowane „oświadczenie o potrąceniu/skorzystaniu z prawa zatrzymania” (k. 550 – 582 – pismo strony pozwanej z dnia 14 sierpnia 2024 roku z załącznikami).

W piśmie z dnia 26 sierpnia 2024 roku, ustosunkowując się do powyższego pisma strony pozwanej, powodowie wskazali, że ewentualny zarzut potrącenia należy uznać za nieskuteczny i tym samym niepodlegający uwzględnianiu. W zakresie podniesionego przez stronę pozwaną zarzutu zatrzymania wskazali, że w ich ocenie, w stanie faktycznym i prawnym niniejszej sprawy, zarzut zatrzymania należy ocenić jako pozbawiony podstaw (k. 584 – 593 – pismo powodów z dnia 26 sierpnia 2024 roku).

W piśmie z dnia 30 sierpnia 2024 rokupowodowie zmodyfikowali powództwo, w ten sposób, że wnieśli o:

1.  ustalenie nieważności całej umowy kredytu na cele mieszkaniowe (...) nr (...), zawartej dnia 27 czerwca 2007 roku pomiędzy nimi a poprzednikiem prawnym strony pozwanej, na podstawie art. 58 k.c. w zw. z art. 189 k.p.c. i zasądzenie od strony pozwanej na ich rzecz łącznie kwoty 411 519,84 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi:

a)  od kwoty 347 263,31 zł od dnia następnego po dniu doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej do dna zapłaty,

b)  od kwoty 64 256,53 zł od dnia 30 sierpnia 2024 roku do dnia zapłaty;

2.  ustalenie nieważności całej umowy kredytu na cele mieszkaniowe (...) nr (...), zawartej dnia 07 lipca 2008 roku pomiędzy nimi a poprzednikiem prawnym strony pozwanej, na podstawie art. 58 k.c. w zw. z art. 189 k.p.c. i zasądzenie od strony pozwanej na ich rzecz łącznie kwoty 104 326,60 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi:

a)  od kwoty 90 848,39 zł od dnia następnego po dniu doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej do dna zapłaty,

b)  od kwoty 10 425,14 zł od dnia następnego po dniu doręczenia stronie pozwanej odpisu modyfikacji powództwa z dnia 15 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty,

c)  od kwoty 3 053,07 zł od dnia 30 sierpnia 2024 roku do dnia zapłaty.

Powodowie zgłosili również żądania ewentualne o zapłatę, bliżej opisane w treści powyższego pisma (k. 597 – 599 – pismo powodów z dnia 30 sierpnia 2024 roku – modyfikacja powództwa).

Na rozprawie w dniu 08 października 2024 pełnomocnik strony pozwanej został zobowiązany do złożenia repliki na modyfikację powództwa, w której w szczególności wskaże, czy w okresach, podanych w pozwie i modyfikacjach powództwa, Bank zaksięgował wpłaty powodów w kwotach przez nich podanych a jeżeli w innych, to w jakich – w terminie 2 tygodni pod rygorem uznania, że wysokość wpłat podana przez powodów jest pomiędzy stronami bezsporna (k. 643 – protokół z rozprawy z dnia 08 października 2024 roku).

Na rozprawie w dniu 22 listopada 2024 roku – bezpośrednio poprzedzającej ogłoszenie wyroku – Przewodnicząca poinformowała, że wobec niewypowiedzenia się przez stronę pozwaną co do wysokości wpłat powodów Sąd zgodnie z rygorem, wskazanym na poprzednim terminie rozprawy, uznał wysokość wpłat, podaną przez powodów, za bezsporną pomiędzy stronami. Ponadto Sąd poinformował, że ustalił na podstawie śledzenia przesyłek, że powodowie odebrali wezwanie Banku do zapłaty w dniu 17 lipca 2024 roku ( k. 577 - 578), a oświadczenie Banku o potrąceniu w dniu 08 sierpnia 2024 roku ( k. 581 – 582). Ostatecznie pełnomocnicy stron, w ich imieniu, podtrzymali dotychczasowe stanowiska procesowe i argumentację w sprawie (k. 651 – 651v – protokół z rozprawy z dnia 22 listopada 2024 roku).

Sąd ustalił, co następuje:

W 2007 roku małżonkowie P. G. i M. G. planowali wybudować dom, aby w nim zamieszkać. Nie posiadali wystarczających własnych środków pieniężnych na realizację tego celu, dlatego zamierzali zaciągnąć kredyt. Aby uzyskać informacje o ofertach kredytowych banków, skorzystali z usług doradcy finansowego z firmy (...). Doradca wskazał im trzy banki: (...) Bank S.A., (...) S.A. i (...) S.A. Ostatecznie zdecydowali się na ofertę z (...) Banku S.A., ponieważ uznali ją za najkorzystniejszą dla nich. Pracownik tego Banku zapewniał ich, że oferta kredytu, powiązanego z walutą frank szwajcarski jest dla nich korzystniejsza niż oferta kredytu zlotowego z uwagi na wysokość raty kredytu. Nie omawiał z nimi mechanizmów przeliczeń walutowych, jakie miały być dokonywane na podstawie tego rodzaju umowy kredytu. Nie wiedzieli oni o tym, kto i w jaki sposób będzie ustalać kursy waluty CHF, stosowane do tych przeliczeń. Zapewniano ich, że kurs waluty CHF jest najstabilniejszy. Nie przedstawiono im symulacji ani wykresów, obrazujących wpływ wzrostu kursu waluty CHF na ich zobowiązanie kredytowe. Nie mieli oni możliwości zmiany postanowień umowy, opracowanej przez Bank.

( dowód: k. 644 - 645 – przesłuchanie powoda P. G. w charakterze strony; k. 645 - przesłuchanie powódki M. G. w charakterze strony)

W dniu 27 czerwca 2007 roku P. G. i M. G. (dalej też jako „Kredytobiorca” lub „Kredytobiorcy”) oraz (...) Bank S.A. z siedzibą w W. (dalej jako „Bank”) zawarli umowę kredytu na cele mieszkaniowe (...) nr (...) (dalej jako „Umowa”).

Zgodnie z § 1 ust. 2 Umowy jej integralną część stanowiły „Ogólne Warunki Kredytowania w Zakresie Udzielania Kredytów na Cele Mieszkaniowe i Pożyczek hipotecznych w (...) Banku S.A.” (dalej jako „OWKM”) stanowiące załącznik nr 1 do Umowy, co do których Kredytobiorca oświadczył, że zapoznał się z ich treścią i na stosowanie których wyraził zgodę.

W § 2 ust. 1 Umowy wskazano, że Bank na wniosek z dnia 04 czerwca 2007 roku udzielić miał Kredytobiorcy kredytu w kwocie 400 000,00 zł denominowanego (waloryzowanego) w walucie CHF na okres 360 miesięcy od dnia 27 czerwca 2007 roku do dnia 05 czerwca 2037 roku na zasadach określonych w Umowie i OWKM.

Zgodnie z § 2 ust 2 Umowy kwota kredytu denominowanego (waloryzowanego) w CHF lub transzy kredytu miała zostać określona według kursu kupna dewiz dla tej waluty zgodnie z „Tabelą kursów”, obowiązującą w Banku w dniu wykorzystania kredytu lub transzy kredytu.

Stosownie do § 3 ust. 1 pkt 1) Umowy celem kredytu była budowa domu jednorodzinnego, położonego w O..

§ 4 ust. 1 Umowy stanowił, że uruchomienie kredytu nastąpić miało w 2 transzach w formie przelewu na rachunek (...) Bank SA, zaś § 4 ust. 1a – że każda transza kredytu wykorzystywana miała być w złotych, przy jednoczesnym przeliczeniu wysokości transzy według kursu kupna dewiz dla CHF zgodnie z „Tabelą kursów” obowiązującą w Banku w dniu wykorzystania danej transzy.

Zgodnie z § 8 ust. 1 i 2 Umowy oprocentowanie (stawka oprocentowania) kredytu w całym okresie kredytowania miało być zmienne i stanowić sumę zmiennej stawki odniesienia oraz stałej marży Banku w wysokości 1,05 punktów procentowych. W dniu zawarcia Umowy oprocentowanie kredytu wynosiło 3,52% w stosunku rocznym.

W § 9 ust. 2 zdanie 2 – 4 Umowy wskazano, że wysokość rat kapitałowo – odsetkowych określona miała być w CHF, a ich spłata miała być dokonywana w złotych po uprzednim przeliczeniu rat kapitałowo – odsetkowych według kursu sprzedaży dewiz dla CHF zgodnie z „Tabelą kursów”, obowiązującą w Banku w dniu spłaty. Wysokość rat kapitałowo – odsetkowych w złotych zależeć miała od wysokości kursu sprzedaży dewiz dla CHF obowiązującego w Banku w dniu spłaty, a tym samym zmiana wysokości w/w kursu waluty miała mieć wpływ na ostateczną wysokość spłaconego przez Kredytobiorcę kredytu.

W § 10 ust. 1 Umowy wskazano, że prawne zabezpieczenie spłaty udzielonego kredytu, odsetek, a także innych związanych z kredytem należności, stanowiły: hipoteka umowna kaucyjna do kwoty 800 000 zł na rzecz (...) Bank SA na kredytowanej nieruchomości oraz cesja na rzecz Banku praw z umowy ubezpieczenia budowy domu jednorodzinnego od ognia i innych zdarzeń losowych.

W § 11 ust. 4 i 5 Umowy zostały zawarte oświadczenia, że Kredytobiorca poinformowany został przez Bank o ryzyku związanym ze zmianą kursów walut oraz rozumie wynikające z tego konsekwencje oraz że akceptuje zasady funkcjonowania kredytu denominowanego (waloryzowanego) w walucie wymienialnej, w szczególności zasady dotyczące określenia kwoty kredytu w walucie wskazane w § 2 Umowy, sposobu uruchomienia i wykorzystania kredytu określone w § 4 Umowy oraz warunków jego spłaty określone w § 9 Umowy.

( dowód: k. 49 – 52 – kserokopia umowy kredytu na cele mieszkaniowe (...) Nr (...))

Kredytobiorcy i Bank zawarli w dniu 02 lipca 2007 roku, Aneks nr 1 do powyższej Umowy, na mocy którego zmieniono § 4 ust. 1 Umowy, dotyczący uruchomienia kredytu.

( dowód: k. 54 - 55 – kserokopia Aneksu nr 1 do Umowy)

W wykonaniu powyższej Umowy Bank wypłacił w trzech transzach kredyt w łącznej kwocie 400 000 zł, którą po przeliczeniu na walutę CHF według kursu kupna tej waluty z Tabeli kursów Banku z dni wypłat, zaksięgował jako saldo zadłużenia Kredytobiorców w wysokości 179 333,40 CHF.

( dowód: k. 56 – kserokopia zaświadczenia Banku z dnia 15 maja 2020 roku)

W wykonaniu powyższej Umowy w okresie od jej zawarcia do 05 czerwca 2023 roku Bank pobrał od Kredytobiorców łącznie kwotę 411 519,84 zł, w tym:

- kwotę 410 001,09 zł tytułem rat kapitałowo – odsetkowych,

- kwotę 8,32 zł tytułem odsetek karnych,

- kwotę 1 410,43 zł tytułem ubezpieczenia pomostowego,

- kwotę 100 zł tytułem prowizji.

( fakt bezsporny )

W 2008 roku małżonkowie P. G. i M. G. chcieli dokończyć rozpoczętą w 2007 roku budowę domu. Środki pieniężne z zaciągniętego pierwszego kredytu nie wystarczyły im na pokrycie kosztów rozpoczętej inwestycji. Nie posiadali wystarczających własnych środków pieniężnych na realizację tego celu, dlatego zamierzali zaciągnąć kolejny kredyt.

( dowód: k. 644 – przesłuchanie powoda P. G. w charakterze strony; k. 645 - przesłuchanie powódki M. G. w charakterze strony)

W dniu 07 lipca 2008 roku P. G. i M. G. (dalej też jako „Kredytobiorca” lub „Kredytobiorcy”) oraz (...) Bank S.A. z siedzibą w W. (dalej jako „Bank”) zawarli umowę kredytu na cele mieszkaniowe (...) nr (...) (dalej jako „Umowa”).

Zgodnie z § 1 ust. 2 Umowy jej integralną część stanowiły „Ogólne Warunki Kredytowania w Zakresie Udzielania Kredytów na Cele Mieszkaniowe i Pożyczek hipotecznych w (...) Banku S.A.” (dalej jako „OWKM”) stanowiące załącznik nr 1 do Umowy, co do których Kredytobiorca oświadczył, że zapoznał się z ich treścią i na stosowanie których wyraził zgodę.

W § 2 ust. 1 Umowy wskazano, że Bank na wniosek z dnia 13 czerwca 2008 roku udzielić miał Kredytobiorcy kredytu w kwocie 100 000,00 zł denominowanego (waloryzowanego) w walucie CHF na okres 360 miesięcy od dnia 07 lipca 2007 roku do dnia 05 lipca 2038 roku na zasadach określonych w Umowie i OWKM.

Zgodnie z § 2 ust 2 Umowy kwota kredytu denominowanego (waloryzowanego) w CHF lub transzy kredytu miała zostać określona według kursu kupna dewiz dla tej waluty zgodnie z „Tabelą kursów”, obowiązującą w Banku w dniu wykorzystania kredytu lub transzy kredytu.

Stosownie do § 3 ust. 1 pkt 1) Umowy celem kredytu było dokończenie budowy domu jednorodzinnego, położonego w miejscowości O..

§ 4 ust. 1 Umowy stanowił, że uruchomienie kredytu nastąpić miało jednorazowo w formie przelewu na rachunek (...) Bank SA, zaś § 4 ust. 1a – że kredyt wykorzystywany miał być w złotych, przy jednoczesnym przeliczeniu kwoty kredytu według kursu kupna dewiz dla CHF zgodnie z „Tabelą kursów” obowiązującą w Banku w dniu wykorzystania kredytu.

Zgodnie z § 8 ust. 1 i 2 Umowy oprocentowanie (stawka oprocentowania) kredytu w całym okresie kredytowania miało być zmienne i stanowić sumę zmiennej stawki odniesienia oraz stałej marży Banku w wysokości 2,05 punktów procentowych. W dniu zawarcia Umowy oprocentowanie kredytu wynosiło 4,84% w stosunku rocznym.

W § 9 ust. 2 zdanie 2 – 4 Umowy wskazano, że wysokość rat kapitałowo – odsetkowych określona miała być w CHF, a ich spłata miała być dokonywana w złotych po uprzednim przeliczeniu rat kapitałowo – odsetkowych według kursu sprzedaży dewiz dla CHF zgodnie z „Tabelą kursów”, obowiązującą w Banku w dniu spłaty. Wysokość rat kapitałowo – odsetkowych w złotych zależeć miała od wysokości kursu sprzedaży dewiz dla CHF obowiązującego w Banku w dniu spłaty, a tym samym zmiana wysokości w/w kursu waluty miała mieć wpływ na ostateczną wysokość spłaconego przez Kredytobiorcę kredytu.

W § 10 ust. 1 Umowy wskazano, że prawne zabezpieczenie spłaty udzielonego kredytu, odsetek, a także innych związanych z kredytem należności, stanowiły: hipoteka umowna kaucyjna do kwoty 200 000 zł na rzecz (...) Bank SA na kredytowanej nieruchomości, cesja na rzecz Banku praw z umowy ubezpieczenia budowy domu jednorodzinnego od ognia i innych zdarzeń losowych.

W § 11 ust. 4 i 5 Umowy zostały zawarte oświadczenia, że Kredytobiorca poinformowany został przez Bank o ryzyku związanym ze zmianą kursów walut oraz rozumie wynikające z tego konsekwencje oraz że akceptuje zasady funkcjonowania kredytu denominowanego (waloryzowanego) w walucie wymienialnej, w szczególności zasady dotyczące określenia kwoty kredytu w walucie wskazane w § 2 Umowy, sposobu uruchomienia i wykorzystania kredytu określone w § 4 Umowy oraz warunków jego spłaty określone w § 9 Umowy.

( dowód: k. 67 – 71 – kserokopia umowy kredytu na cele mieszkaniowe (...) Nr (...))

W wykonaniu powyższej Umowy Bank wypłacił jednorazowo kredyt w kwocie 100 000 zł, którą po przeliczeniu na walutę CHF według kursu kupna tej waluty z Tabeli kursów Banku z dnia wypłaty, zaksięgował jako saldo zadłużenia Kredytobiorców w wysokości 50 576,57 CHF.

( dowód: k. 72 – kserokopia zaświadczenia Banku z dnia 27 maja 2020 roku)

W wykonaniu powyższej Umowy w okresie od jej zawarcia do 09 stycznia 2023 roku Bank pobrał od Kredytobiorców łącznie kwotę 104 326,60 zł, w tym:

- kwotę 104 274,69 zł tytułem rat kapitałowo – odsetkowych,

- kwotę 1,91 zł tytułem odsetek karnych,

- kwotę 50 zł tytułem opłaty za zaświadczenie.

( fakt bezsporny )

Środki pieniężne, pochodzące z w/w Umów kredytu, zostały przeznaczone na budowę domu jednorodzinnego, który służy zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych Kredytobiorców. Dom ten nigdy nie był przez nich wynajmowany.

Kredytobiorcy w chwili zawierania Umów nie prowadzili działalności gospodarczych. Od około 2012 roku Kredytobiorcy są wspólnikami spółki komandytowej. Działalność tej spółki nie była przez nich prowadzona ani zarejestrowana w kredytowanym domu.

Kredytobiorcy nie zawierali umów majątkowych małżeńskich. Kredyt spłacali ze środków z majątku wspólnego.

O tym, że w/w Umowa może zawierać postanowienia niedozwolone Kredytobiorcy uświadomili sobie po konsultacji z prawnikiem w 2021 roku.

( dowód: k. 644 - 645 – przesłuchanie powoda P. G. w charakterze strony; k. 645 - przesłuchanie powódki M. G. w charakterze strony)

Pismem z dnia 10 lipca 2024 roku Bank wezwał Kredytobiorców do zapłaty – w terminie do dnia 31 lipca 2024 roku – kwoty 500 000 zł tytułem zwrotu nominalnej wartości kapitału kredytu oraz kwoty 102 288,78 zł tytułem kwoty należnej Bankowi ponad nominalną kwotę kapitału kredytu w związku z koniecznością urealnienia świadczenia Banku. Pismo to Kredytobiorcy odebrali w dniu 17 lipca 2024 roku.

Następnie pismem z dnia 01 sierpnia 2024 roku Bank złożył Kredytobiorcom oświadczenie o potrąceniu kwoty 500 000 zł i kwoty 102 288,78 zł z wierzytelnością, dochodzoną przez nich w tym postępowaniu sądowym. Pismo to Kredytobiorcy odebrali w dniu 08 sierpnia 2024 roku.

( dowód: k. 560 – 562 – kserokopia wezwania do zapłaty; k. 578 – wydruk śledzenia przesyłki; k. 579 – 580 – kserokopia oświadczenia o potrąceniu/skorzystaniu z prawa zatrzymania; k. 581 – wydruk śledzenia przesyłki; k. 647 – 650 – wydruki ze śledzenia przesyłek)

Pismem z dnia 08 sierpnia 2024 roku – odebranym przez Bank w dniu 22 sierpnia 2024 roku – Kredytobiorcy wezwali Bank do zapłaty w terminie 7 dni – kwoty 411 519,84 zł tytułem zwrotu świadczeń, spełnionych przez nich na podstawie Umowy kredytu z 2007 roku oraz kwoty 104 326,60 zł tytułem zwrotu świadczeń, spełnionych przez nich na podstawie Umowy kredytu z 2008 roku.

( dowód: k. 601 – 603v – kserokopia wezwania do zapłaty; k. 606 – 607v – wydruk śledzenia przesyłki)

(...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. jest następcą prawnym (...) Banku S.A. z siedzibą w W., z którym Kredytobiorcy zawarli powyższe Umowy.

Do chwili zamknięcia rozprawy w niniejszej sprawie Bank nie zapłacił Kredytobiorcom żądanych przez nich kwot.

( fakty bezsporne )

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił przede wszystkim na podstawie wskazanych w jego opisie dowodów z kserokopii dokumentów a także z przesłuchania powodów w charakterze strony.

Dowody z dokumentów Sąd ocenił jako wiarygodne. Strony postępowania nie kwestionowały, że oświadczenia w nich zawarte zostały złożone przez osoby, które podpisały te dokumenty. Nie kwestionowały także prawdziwości i autentyczności dokumentów złożonych w zwykłych kserokopiach. Sąd nie znalazł także podstaw, aby z urzędu powziąć wątpliwości odnośnie ich wiarygodności i mocy dowodowej w zakresie, w jakim stanowiły podstawę ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie.

Odnośnie dowodu z przesłuchania powodów, wskazać należy, iż w swoich zeznaniach zrelacjonowali oni przebieg zdarzeń, związanych z zawarciem Umowy kredytu, akcentując, że oferta kredytu indeksowanego do CHF została im przedstawiona jako korzystna dla nich oraz że nie wyjaśniano im mechanizmów przeliczeń walutowych, które miały być stosowane na podstawie tej Umowy ani związanego z nią ryzyka.

Oceniając zeznania powodów, Sąd miał na uwadze, że są oni bezpośrednio zainteresowani korzystnym dla siebie rozstrzygnięciem niniejszej sprawy. Jednakże – mając na uwadze treść ich zeznań oraz okoliczność, że w większości znalazły one potwierdzenie w innych dowodach zgromadzonych w sprawie – Sąd co do zasady ocenił je jako wiarygodne.

Podstawę ustaleń faktycznych stanowiły także same twierdzenia stron o okolicznościach faktycznych sprawy. W zakresie, w jakim druga strona je przyznała lub im nie zaprzeczyła, uznać należało je za bezsporne (art. 229 – 230 k.p.c.).

Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. pominął dowody: z opinii biegłego sądowego, zgłoszonego w pkt 10.4 pozwu (k. 4); z zeznań świadków J. L. oraz A. K. , zgłoszonych w pkt II ppkt 1 lit. a) i b) odpowiedzi na pozew (k. 313 – 313v); z dokumentów, wymienionych w pkt II ppkt 3) lit. c) - e) odpowiedzi na pozew (k. 313v – 314); z opinii biegłego sądowego, zgłoszonej w pkt II ppkt 4) odpowiedzi na pozew (k. 314 – 314v). W ocenie Sądu, dowody te nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Co do dowodu z zeznań w/w świadków, to Sąd miał także na uwadze, iż nie brali oni udziału w zawieraniu przedmiotowych Umów z powodami, a więc ich zeznania dotyczyć mogłyby jedynie ogólnego opisania istniejącej w Banku procedury zawierania umów kredytu hipotecznego, zaś ustalenia te nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Odnośnie dowodów z opinii biegłych sądowych, zgłoszonych przez strony postępowania oraz z prywatnych wyliczeń strony pozwanej na wypadek unieważnienia Umowy kredytu, to fakty, które miały być wykazane tymi dowodami, nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie wobec oceny prawnej przedmiotowej Umowy, dokonanej w dalszej części uzasadnienia.

Natomiast co do zgłoszonych przez stronę pozwaną dowodów z dokumentów w postaci: pisma KNF i opinii prawnej dr hab. I. W., to wskazać należy, iż mogły one stanowić jedynie dowody na wykazanie faktów, że dokumenty te zostały sporządzone przez ich autorów oraz mogły one stanowić wyłącznie wzmocnienie argumentacji prawnej strony pozwanej, która się na nie powołała. Nie mogły one jednak stanowić podstawy ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie, nie miały one bowiem istotnego znaczenia dla jej rozstrzygnięcia.

Sąd zważył, co następuje:

Żądania główne powodów o ustalenie nieważności Umowy kredytu z 2007 roku oraz Umowy kredytu z 2008 roku zasługiwały na uwzględnienie w całości. Natomiast żądania główne powodów o zapłatę co do zasady zasługiwały na uwzględnienie, jednakże ostatecznie zostały one uwzględnione wyłącznie co do kwot: 108 744,06 zł (Umowa z 2007 roku) i 29 761,67 zł (Umowa z 2008 roku) a w pozostałej, przeważającej części, zostały one oddalone na skutek podniesienia przez stronę pozwaną i częściowego uwzględnienia przez Sąd zarzutu potrącenia.

Wobec powyższego, Sąd w ogóle nie orzekał w przedmiocie żądań ewentualnych, zgłoszonych przez powodów na wypadek uznania, że przedmiotowe Umowy są ważne.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż stanowisko powodów okazało się uzasadnione w części, opierającej się na zarzucie nieważności Umów kredytu na skutek usunięcia z nich klauzul indeksacyjnych. Do wniosku o nieważności Umów prowadzi analiza jej postanowień pod kątem abuzywności.

Kolejno wskazać należy, iż w uzasadnieniu wyroku nie ma potrzeby i nie ma obowiązku wyrażania szczegółowego stanowiska do wszystkich poglądów prezentowanych przez strony, o ile nie miały one istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 29 października 1998 roku w sprawie II UKN 282/98, Legalis 44600, oraz wyrok ETPCZ z 21 lipca 2015 roku w sprawie D. przeciwko Turcji 41721/04, Legalis 1378918). Dopuszczalne – a w świetle brzmienia art. 327 ^{( 1)} § 2 k.p.c. wręcz konieczne – jest rozprawienie się z poszczególnymi zarzutami niejako en bloc, poprzez zaprezentowanie odmiennego zapatrywania w kwestii faktów lub prawa nie pozostawiające przestrzeni dla racjonalnej obrony pozostałych zarzutów, które – przy uwzględnieniu koncepcji sądu – stają się wówczas bezprzedmiotowe ( por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 20 grudnia 2017 roku w sprawie VI ACa 1651/15, Legalis 1733044). Większość zagadnień prawnych składających się na decyzje procesowe znalazło już rozstrzygnięcie – przynajmniej na poziomie Sądu Apelacyjnego – i nie wymaga nadmiernie szerokiego omówienia. Wobec tego, Sąd – stosownie do wymogów art. 327 ^{( 1)} § 2 k.p.c. – sporządził niniejsze uzasadnienie w sposób możliwie zwięzły.

Poniższe rozważania dotyczyć będą obu Umów kredytu z tym, że – mając na uwadze, iż w większości ich postanowienia były identyczne – dla oznaczenia obu tych Umów użyte zostaną w nich zarówno pojęcie „Umowy” jak i „Umowa”.

Przechodząc do prawnej analizy przedmiotowej Umowy, wskazać należy, iż mają do niej zastosowanie przepisy ustawy Prawo bankowe.

Zgodnie zaś z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Prawo bankowe (Dz.U z 2002 roku, Nr 72, poz. 665, t.j. z późn. zm.) (dalej też jako „UPrB”) – w brzmieniu obowiązującym w dniu zawarcia spornej Umowy – przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Stosownie do art. 69 ust. 2 cytowanej ustawy umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: strony umowy, kwotę i walutę kredytu, cel, na który kredyt został udzielony, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje, warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

Z powyższego wynika zatem, że umowa kredytu jest umową nazwaną, dwustronnie zobowiązującą. Na jej podstawie bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji drugiej strony – kredytobiorcy kwotę środków pieniężnych (kwotę kredytu), a kredytobiorca zobowiązuje się zwrócić kwotę wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami. Uprawnienie kredytobiorcy polega na tym, że może domagać się od banku wypłaty kredytu a obowiązek polega na tym, że ma zwrócić wypłaconą mu kwotę wraz z odsetkami. Umowa kredytu jest umową odpłatną, gdyż na kredytobiorcę nakłada obowiązek zapłacenia bankowi odsetek oraz prowizji, które mają charakter wynagrodzenia za korzystanie ze środków pieniężnych banku. Ponadto jest to umowa konsensualna, czyli dochodzi do skutku w wyniku samego uzgodnienia przez strony jej podstawowych postanowień. Przedmiotem kredytu musi być określona kwota pieniężna. W umowie muszą być także określone zasady spłaty sumy kredytu.

Ponadto wskazać należy, iż sporna Umowa została zawarta przed zmianą ustawy Prawo bankowe, dokonaną ustawą z dnia 29 lipca 2011 roku (Dz.U. z 2011 roku, Nr 165, poz. 984), na mocy której dodano art. 69 ust. 2 pkt 4a UPrB, zgodnie z którym w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, umowa kredytu powinna zawierać szczegółowe zasady określenia sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo - odsetkowych oraz zasady przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu.

Ustawa ta wprowadziła także uregulowanie, zawarte w art. 69 ust. 3 zdanie 1 UPrB, zgodnie z którym w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, kredytobiorca może dokonywać spłaty rat kapitałowo – odsetkowych bezpośrednio w tej walucie oraz dokonać przedterminowej spłaty pełnej lub częściowej kwoty kredytu bezpośrednio w tej walucie.

Powyższe nie stanowi ustawowej definicji kredytu indeksowanego lub denominowanego. Przyjmuje się jednak, że kredyt denominowany lub indeksowany do waluty obcej to kredyt udzielony w złotych polskich, którego kwota jest odnoszona do waluty obcej. Kredyt taki jest kredytem złotowym, z tym, że na skutek denominacji lub indeksacji, saldo kredytu wyrażane jest w walucie obcej, do której kredyt został denominowany lub indeksowany. Kredytobiorca może dokonywać spłaty rat kredytu bądź w walucie, do której kredyt został denominowany lub indeksowany bądź w walucie polskiej, po przeliczeniu raty wyrażonej w walucie. Wypłata kredytu indeksowanego lub denominowanego do waluty obcej następuje w złotych polskich, zaś operacja z walutą obcą dokonywana jest jedynie „na papierze” dla celów księgowych, do faktycznego przekazania wartości dewizowych nie dochodzi. Do faktycznego obrotu dewizowego dochodzi dopiero wówczas, gdy strony uzgodnią, że spłata kredytu przez kredytobiorcę następować będzie w walucie, do której kredyt indeksowano lub denominowano.

Mając powyższe na uwadze, dokonać należy rozróżnienia pomiędzy kredytem indeksowanym do waluty obcej a kredytem czysto walutowym. W przeciwieństwie do kredytu indeksowanego, kredyt walutowy to kredyt udzielony w innej niż PLN walucie, a zatem również w tej walucie wypłacany i spłacany. W niniejszej sprawie z uwagi na to, iż środki finansowe zostały wypłacone Kredytobiorcy w walucie polskiej oraz Umowa przewidywała, że w takiej też walucie Kredytobiorca będzie spłacać raty kapitałowo – odsetkowe, z całą pewnością należy mówić o kredycie indeksowanym, nie zaś kredycie walutowym.

W tym miejscu dla usystematyzowania terminologii, dotyczącej przedmiotowej Umowy, wskazać należy, iż w niniejszej sprawie mamy do czynienia z kredytem indeksowanym do waluty obcej. Kwota kredytu została bowiem w Umowie wyrażona w złotych polskich a saldo zadłużenia poprzez odesłanie do kursu CHF miało być wyrażone w walucie obcej. W treści tej Umowy mylnie zatem użyto sformułowania, że przedmiotowy kredyt jest „denominowany” do waluty CHF. Kredyt denominowany to taki, w którym kwota kredytu jest wyrażona w walucie obcej. Natomiast w niniejszej sprawie kwota do wypłaty – kwota kredytu została wyrażona w złotych polskich, a więc jest to kredyt indeksowany do waluty obcej, a nie denominowany.

Kolejno, odnosząc się do podniesionego przez powodów zarzutu, że przedmiotowe Umowy naruszają art. 69 UPrB, wskazać należy, iż w § 2 Umów podano, że Bank miał udzielić Kredytobiorcy kredytu w kwocie 400 000,00 zł (Umowa z 2007 roku) i w kwocie 100 000,00 (Umowa z 2008 roku) denominowanego (waloryzowanego) w walucie CHF na okres 360 miesięcy na zasadach określonych w Umowie i OWKM, a kwota kredytu denominowanego (waloryzowanego) w CHF lub transzy kredytu miała zostać określona według kursu kupna dewiz dla tej waluty zgodnie z „Tabelą kursów”, obowiązującą w Banku w dniu wykorzystania kredytu lub transzy kredytu. Stosownie zaś do § 4 ust. 1a Umowy kredyt wykorzystywany miał być w złotych, przy jednoczesnym przeliczeniu kwoty kredytu według kursu kupna dewiz dla CHF zgodnie z „Tabelą kursów” obowiązującą w Banku w dniu wykorzystania kredytu. Natomiast § 9 ust. 2 zdanie 3 Umowy stanowił, że spłata rat kapitałowo – odsetkowych dokonywana miała być w złotych po uprzednim przeliczeniu rat kapitałowo – odsetkowych według kursu sprzedaży dewiz dla CHF zgodnie z „Tabelą kursów”, obowiązującą w Banku w dniu spłaty.

Umowa nie jest zatem sprzeczna z art. 69 ust. 1 i 2 UPrB. W Umowie tej określono kwotę w złotych polskich, która podlegać będzie wypłacie Kredytobiorcy, zaś jakiej kwocie w CHF będzie odpowiadać ta kwota, miało zostać ustalone w dniu wypłaty każdej transzy kredytu. Kwota otrzymanego kredytu była zatem znana. Natomiast strony w Umowie ustaliły, że wartość wypłaconej w PLN kwoty zostanie przeliczona do CHF według kursu kupna walut określonego w Tabeli kursów walut. Również wysokość rat kredytowych, spłacanych w PLN, miała być przeliczona na CHF z tym, że według kursu sprzedaży tej waluty. Inną kwestią jest natomiast stosowanie do wymienionych przeliczeń kursu waluty, ustalonego jednostronnie przez Bank, o czym będzie mowa w dalszej części uzasadnienia.

Zaznaczenia wymaga, że o tym, iż walutą kredytu był PLN świadczy nie tylko kwota kredytu, wskazana jednoznacznie w Umowie w PLN, ale także waluta zabezpieczenia hipotecznego, w którym wartość hipoteki kaucyjnej wynosiła do kwoty 800 000,00 zł – Umowa z 2007 roku i do 200 000,00 zł – Umowy z 2008 roku (§ 10 ust. 1 pkt 1) Umowy). Zgodnie zaś z art. 68 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2001 roku, Nr 124, poz. 1361 z późn. zm.) – w brzmieniu obowiązującym na datę zawarcia analizowanej Umowy – hipoteka zabezpiecza jedynie wierzytelności pieniężne i może być wyrażona tylko w oznaczonej sumie pieniężnej. Jeżeli wierzytelność zgodnie z prawem została wyrażona w innym pieniądzu niż pieniądz polski, hipotekę wyraża się w tym innym pieniądzu. Gdyby zatem wierzytelność – czyli kredyt – była wyrażona w CHF, również hipoteka powinna zostać wyrażona w CHF.

Zgodnie zatem z w/w postanowieniami przedmiotowych Umów, kredyt miał być wypłacony w złotych polskich, indeksowany kursem innej waluty – CHF. Natomiast z walutą CHF powiązana była inna stopa referencyjna niż dla PLN, tj. nie WIBOR, lecz LIBOR. Kwota wypłacona powódce w PLN zgodnie z Umową w dniu uruchomienia kredytu miała być przeliczona na CHF według kursu kupna CHF określonego w „Tabeli kursów”. Wysokość rat kapitałowo – odsetkowych miała zaś być ustalana z zastosowaniem kursu sprzedaży CHF obowiązującego w dniu spłaty, zgodnie z „Tabelą kursów”.

Zastosowany w Umowie mechanizm indeksacji nie zmieniał kwoty i waluty kredytu, wyrażonej w PLN, a stanowił on jedynie klauzulę przeliczeniową, mocą której strony ustaliły, że zobowiązanie wyrażone w walucie polskiej w dniu uruchomienia kredytu, a zatem z chwilą wykonania zobowiązania Banku do wypłaty kredytu (co nastąpić miało w PLN), miało zostać przeliczone na walutę obcą – na CHF, Kredytobiorca zobowiązany był do dokonania spłaty kredytu – przy czym wysokość rat, uiszczanych w PLN, obliczona miała być według kursu CHF.

Kolejno wskazać należy, iż zgodnie z jednolitą linią orzecznictwa Sądu Najwyższego, przed wejściem w życie w/w ustawy z dnia 29 lipca 2011 roku, tzw. „ustawy antyspreadowej”, dopuszczalne było na zasadzie swobody umów zaciągnięcie zobowiązania kredytowego w walucie obcej z równoczesnym zastrzeżeniem, że wypłata i spłata kredytu będzie dokonywana w walucie krajowej ( por. wyroki Sądu Najwyższego: z 25 marca 2011 roku, IV CSK 377/10; z 29 kwietnia 2015 roku, V CSK 445/14; z 22 stycznia 2016 roku, I CSK 1049/14; z 27 lutego 2019 roku, II CSK 19/18 oraz z 11 grudnia 2019 roku, V CSK 382/18). Argumentem przemawiającym za dopuszczalnością zawierania umów o kredyt indeksowany do waluty obcej przed wejściem w życie w/w ustawy nowelizującej było właśnie wprowadzenie do ustawy Prawo bankowe przepisu dotyczącego kredytów indeksowanych do waluty innej niż polska. Racjonalny ustawodawca nie wprowadziłby bowiem do porządku prawnego umowy, co do której zachodzą przesłanki do stwierdzenia jej nieważności.

Umowa kredytu indeksowanego, przewidującego spread walutowy, mieściła się zatem w konstrukcji ogólnej umowy kredytu bankowego i stanowiła jej możliwy wariant (art. 353 ¹ k.c. w związku z art. 69 UPrB).

W ocenie Sądu, samo wprowadzenie do Umowy postanowienia przewidującego mechanizm indeksacji – z wyżej wskazanych już względów – nie było sprzeczne z treścią art. 69 ust. 1 UPrB, gdyż nie naruszało zasady swobody umów, wyrażonej w art. 353 ¹ k.c. Natomiast inną kwestią jest sposób określenia przez pozwany Bank mechanizmu indeksacji poprzez odesłanie do kursów walut, ustalanych w Tabelach kursowych, tworzonych przez Bank, o czym będzie mowa w dalszej części uzasadnienia.

I.  NIEDOZWOLONE POSTANOWIENIA UMOWNE

Odnosząc się do zarzutów powodów, dotyczących abuzywności kwestionowanych postanowień, zawartych w Umowach, wskazać należy, iż w ocenie Sąd, postanowienia te, określające sposoby wyliczenia kwoty kredytu, podlegającej spłacie i wysokości rat kredytu, stanowią postanowienia niedozwolone, a tym samym nie wiążą powodów. Przy czym, w ocenie Sądu, wyeliminowanie tych postanowień z przedmiotowych Umów prowadzi w niniejszej sprawie do ich upadku, a więc do ich nieważności.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Wskazać należy, iż regulacja, zawarta w art. 385 ^{( 1)} – 385 ^{( 3)} k.c., stanowi implementację dyrektywy 93/13, co rodzi określone konsekwencje dla wykładni tych przepisów. Przede wszystkim musi ona prowadzić do takich rezultatów, które pozwolą urzeczywistnić cele dyrektywy. Sądy krajowe, stosując prawo wewnętrzne, zobowiązane są tak dalece, jak jest to możliwe, by dokonywać jego wykładni w świetle brzmienia i celu tej dyrektywy, tak by osiągnąć przewidziany w niej rezultat, a zatem zastosować się do art. 288 akapit trzeci Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej ( tak. m.in. wyrok TSUE C-377/14). Krajowe sądy i trybunały powinny tak wykładać prawo wewnętrzne, aby w pełni uwzględniało ono nie tylko literę, ale i ducha prawa unijnego ( tak E. Łętowska w: System prawa prywatnego T.5 – Zobowiązania część ogólna, Warszawa 2013, s. 30). Stosując zatem art. 385 ^{( 1)} k.c. należy stosować wykładnię przyjazną dla prawa unijnego – w szczególności potwierdzoną orzeczeniami Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej jako „TSUE” lub „Trybunał Sprawiedliwości”).

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie zostały spełnione wszystkie przesłanki, określone w powołanym wyżej art. 385 ¹ k.c., pozwalające uznać postanowienia łączących strony Umów, dotyczące mechanizmu indeksacji, za klauzule abuzywne.

Z dowodów zgromadzonych w sprawie jednoznacznie wynika, że Bank zawarł przedmiotowe Umowy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie czynności bankowych (art. 43 ¹ k.c.), natomiast powodowie zawarli je jako konsumenci (art. 22 ¹ k.c.). Środki pochodzące z kredytów miały zostać przeznaczone – i faktycznie zostały przeznaczone – na budowę i dokończenie budowy domu jednorodzinnego, który służy zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych powodów. Dom ten nigdy nie był przez nich wynajmowany. Powodowie w chwili zawierania Umów nie prowadzili działalności gospodarczych. Natomiast od około 2012 roku powodowie są wspólnikami spółki komandytowej. Działalność tej spółki nie była przez nich prowadzona ani siedziba tej spółki nie została zarejestrowana w kredytowanym domu.

Mając powyższe na uwadze, stwierdzić należało, iż powodom przysługiwał status konsumentów, a więc że uprawnieni są oni do ochrony, przewidzianej w art. 385 ¹ k.c.

Nie budziło również wątpliwości, że postanowienia przedmiotowej Umowy, dotyczące indeksacji, nie były uzgadniane z powodami indywidualnie przed zawarciem Umowy. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (art. 385 ¹ § 3 k.c.). Przy czym należy podkreślić, że wzorce są to klauzule, opracowane przed zawarciem umowy i wprowadzane do stosunku prawnego przez jedną ze stron w ten sposób, że druga strona nie ma wpływu na ich treść. Są one zwykle opracowywane w oderwaniu od konkretnego stosunku umownego i w sposób jednolity określają one treść przyszłych umów, stąd strona która wyraziła zgodę na stosowanie wzorca nie może zmieniać jego treści według swojej woli. Ciężar dowodu, że dane postanowienie umowne zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (art. 385 ¹ § 4 k.c.). Natomiast strona pozwana w niniejszej sprawie nie wykazała, aby powodowie mieli jakikolwiek wpływ na postanowienia umowne dotyczące klauzul indeksacyjnych. Samo zaakceptowanie przez powodów kwestionowanych postanowień poprzez podpisanie przedmiotowej Umowy nie oznacza, że postanowienia te zostały z nimi indywidulanie uzgodnione bądź że mieli oni realny wpływ na ich treść.

Kolejno wskazać należy, iż sporne postanowienia stanowią główny przedmiot umowy ( por. m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 11 grudnia 2019 roku w sprawie V CSK 382/18 i w wyroku z 04 kwietnia 2019 roku w sprawie III CSK 159/15 oraz Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 14 marca 2019 roku w sprawie D. C-118/17 i w wyroku z 12 lutego 2014 roku w sprawie K. C.-26/13 oraz Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 26 sierpnia 2020 roku, w sprawie VI ACa 801/19). W związku z tym ustalić należało, czy sformułowane zostały one w sposób jednoznaczny. W ocenie Sądu, postanowienia te nie spełniają tego kryterium. Na podstawie kwestionowanych postanowień umownych nie było bowiem możliwe precyzyjne określenie kwoty kredytu w CHF oraz kwoty spłaty w CHF bez odniesienia do „Tabeli kursów”, tworzonej jednostronnie przez Bank. Przy czym – o czym była już mowa wyżej – kryteria, w oparciu o które Bank ustalał kursy walut, nie zostały w ogóle określone, nie wskazano także żadnej górnej granicy kursów ustalanych jednostronnie przez Bank.

W powołanym wyżej wyroku Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-26/13 wskazano, że ocena tego, czy warunek umowny został wyrażony prostym i zrozumiałym językiem, powinna uwzględniać wszystkie okoliczności sprawy, w szczególności informacje udzielone konsumentowi przy zawarciu umowy oraz nie powinna ograniczać się do aspektów ściśle formalnych i językowych, a uwzględniać również konsekwencje ekonomiczne zastosowania warunku i jego ewentualny stosunek do pozostałych warunków umownych.

Zgodnie z wyrokiem TSUE z dnia 20 września 2018 roku w sprawie C-51/17 warunki umowy powinny być wyrażone prostym i zrozumiałym językiem, co zobowiązuje instytucje finansowe do dostarczenia kredytobiorcom informacji wystarczających do podjęcia przez nich świadomych i rozważnych decyzji. Wymóg ten oznacza zatem, że warunek dotyczący ryzyka kursowego musi zostać zrozumiany przez konsumenta. Ponadto w wyroku z dnia 10 czerwca 2021 roku w sprawie C-609/16 TSUE potwierdził wyrażane już we wcześniejszych wyrokach stanowisko, że wymogu przejrzystości warunków umownych nie można zawężać do zrozumiałości tych warunków pod względem formalnym i gramatycznym. Ponieważ ustanowiony przez dyrektywę nr 93/13 system ochrony opiera się na założeniu, że konsument jest stroną słabszą niż przedsiębiorca, między innymi ze względu na stopień poinformowania, ów wymóg wyrażania warunków umownych prostym i zrozumiałym językiem, a więc wymóg przejrzystości ustanowiony w tej dyrektywie, musi podlegać wykładni rozszerzającej ( wyrok z 03 marca 2020 roku w sprawie C‑125/18).

Wskazać należy za Sądem Apelacyjnym w Warszawie ( wyrok z 26 sierpnia 2020 roku, w sprawie VI ACa 801/19), że świadomość ryzyka kursowego to taki stan, w którym kredytobiorca w chwili zawierania umowy kredytu ma wiedzę, jak kształtowałoby się jego zadłużenie oraz koszty obsługi spłaty kredytu w przypadku silnej deprecjacji złotówki względem danej waluty obcej, z której kursem dany kredyt został powiązany, ale w oparciu o treść umowy kredytu, która ma zostać zawarta, a nie przez bliżej niedookreślone symulacje, które mogą być powiązane z jej treścią.

Mając powyższe na uwadze, rozważyć należało, czy informacje udzielone powodom przez Bank były wystarczające do podjęcia przez nich świadomej i rozważnej decyzji.

Z dowodów zgromadzonych w niniejszej sprawie nie wynika, aby Bank sprostał powyższemu obowiązkowi informacyjnemu. Nie wynika z nich bowiem, aby przed zawarciem przedmiotowej Umowy Bank, wykonując ciążący na nim obowiązek informacyjny, przedstawił w rzetelny sposób informację o tym, że mogą wystąpić znaczne wahania kursu waluty, do której kredyt indeksowano, co może mieć znaczący wpływ na wysokość raty kredytowej. Nie przedstawiono w szczególności powodom symulacji rat kredytowych przy założeniu znacznego wzrostu kursu CHF. Nie przedstawiono im także – znanych przecież przez Bank – wahań kursu CHF z ostatnich lat przed zawarciem Umowy. Przy czym wskazać należy, iż ciężar dowodu w powyższym zakresie spoczywał na stronie pozwanej.

Podkreślić należy, iż udzielana kredytobiorcy informacja o ryzyku kursowym powinna być jasna i zrozumiała dla niego. W taki też sposób powinien być mu przedstawiony, a w miarę potrzeby zobrazowany na przykładach (symulacjach, wykresach), mechanizm przeliczeniowy. Takich działań zaś Bank z całą pewnością nie podjął.

Nie można zatem uznać, że powodowie w oparciu o przedstawione im informacje mogli zakładać, że istnieje realne ryzyko gwałtownego i radykalnego wzrostu kursu CHF wobec waluty PLN oraz że uzyskali od Banku informacje pozwalające im ocenić, jakie konsekwencje ekonomiczne ma dla ich zobowiązania radykalny wzrost kursu waluty CHF.

Gdyby powodom rzeczywiście zostało należycie wyjaśnione znaczenie zmiany kursu waluty i ponoszonego ryzyka, to założyć można, iż nie zdecydowaliby się na kredyt powiązany z kursem waluty obcej w sposób wadliwy w perspektywie jej spłacania przez kilkadziesiąt lat. Gdyby kredytujący Bank zamierzał wystarczająco poinformować kredytobiorcę będącego osobą fizyczną – konsumentem, o niebezpieczeństwach wynikających z kredytu powiązanego z kursem waluty obcej, to nie proponowałby w ogóle zawierania takich umów kredytowych, zdając sobie sprawę jako profesjonalista, że umowa taka może zostać łatwo oceniona jako nieuczciwa (por. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 29 października 2019 roku w sprawie IV CSK 309/18).

Wobec uznania, że kwestionowane postanowienia umowne (§ 2, § 4 ust. 1a i § 9 ust. 2 zdanie 3 Umowy) odnosiły się do świadczeń głównych i nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, możliwe było przejście do badania kolejnych przesłanek z art. 385 ¹ k.c.

W ocenie Sądu, kwestionowane postanowienia umowne kształtują prawa i obowiązki powodów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy.

Przez rażące naruszenie interesów konsumenta należy rozumieć nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym. Natomiast działanie wbrew dobrym obyczajom (w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego) oznacza tworzenie przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową stron takiego stosunku ( tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 22 października 2020 roku, w sprawie I ACa 709/19). Ocena zachowań w świetle dobrych obyczajów następuje najczęściej poprzez odwołanie się do takich wartości jak: szacunek wobec partnera, uczciwość, zaufanie, lojalność, rzetelność i fachowość. Postanowienia umów, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta, nie pozwalając na realizację tych wartości, uznawane są za sprzeczne z dobrymi obyczajami. Postanowienie umowne jest sprzeczne z dobrymi obyczajami, gdy można rozsądnie założyć, że kontrahent konsumenta, traktujący go w sposób sprawiedliwy i słuszny i uwzględniający jego prawnie uzasadnione roszczenia, nie mógłby racjonalnie się spodziewać, że konsument zaakceptowałby w ramach negocjacji klauzulę będącą źródłem braku równowagi stron ( por. wyroki Sądu Najwyższego z 15 stycznia 2016 roku w sprawie I CSK 125/15 i z 04 kwietnia 2019 roku w sprawie III CSK 159/17).

Sąd orzekający w niniejszym składzie w pełni podziela ugruntowany już w orzecznictwie pogląd, iż niejasny i niepoddający się weryfikacji mechanizm ustalania przez bank kursów waluty, pozostawiający bankowi swobodę, jest w sposób oczywisty sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta, a klauzula, która nie zawiera jednoznacznej treści i przez to pozwala na pełną swobodę decyzyjną przedsiębiorcy w kwestii bardzo istotnej dla konsumenta, dotyczącej kosztów kredytu, jest klauzulą niedozwoloną ( tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 04 kwietnia 2019 roku w sprawie III CSK 159/17). Ponadto zgodnie ze stanowiskiem TSUE, wyrażonym w wyroku z dnia 18 listopada 2021 roku w sprawie C-212/20, art. 5 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że treść klauzuli umowy kredytu zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem ustalającej cenę zakupu i sprzedaży waluty obcej, do której kredyt jest indeksowany, powinna, na podstawie jasnych i zrozumiałych kryteriów, umożliwić właściwie poinformowanemu oraz dostatecznie uważnemu i racjonalnemu konsumentowi zrozumienie sposobu ustalania kursu wymiany waluty obcej stosowanego w celu obliczenia kwoty rat kredytu, w taki sposób, aby konsument miał możliwość w każdej chwili samodzielnie ustalić kurs wymiany stosowany przez przedsiębiorcę. Natomiast kwestionowane postanowienia tych wymogów nie spełniają.

Dodać również należy, iż niewątpliwie dobre obyczaje narusza także całkowite i nieograniczone obciążenie konsumenta ryzykiem zmiany kursu walut ( tak Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 04 listopada 2020 roku, w sprawie V ACa 300/20).

Mając powyższe na uwadze, stwierdzić należało, że obciążenie powodów praktycznie nieograniczonym ryzykiem kursowym oraz niepoinformowanie ich o konsekwencjach zawarcia umowy, godziło w ich interesy. Nie było ono przy tym uzasadnione usprawiedliwionymi interesami Banku. Dodatkowo sam mechanizm indeksacji, o czym była mowa wyżej, został przez pozwany Bank skonstruowany w sposób nieuczciwy i rażąco naruszający interesy powodów, jako konsumentów.

Wskazać należy, iż przedmiotowa Umowa przenosiła ryzyko kursowe na konsumenta nie tylko mocą poszczególnych postanowień umowy (zwłaszcza zawartych w oświadczeniu o zapoznaniu z ryzykiem), ale samą jej konstrukcją. Po wypłacie kredytu Bank miał otrzymać jego zwrot w ratach z umówionymi odsetkami stosownie do harmonogramu spłat wyrażonego w walucie obcej. Ewentualny wzrost kursu waluty nie wpływał zatem na zwiększenie się świadczenia należnego Bankowi wyrażonego w tej walucie. Niezależnie od aktualnego kursu Bank jest w stanie uzyskać świadczenie zastrzeżone dla siebie w Umowie, tymczasem ciężar spełnienia tego świadczenia spoczywa wyłącznie na konsumencie. To stanowi nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków konsumenta na jego niekorzyść, a zatem stanowi o naruszeniu jego interesów. Znaczące – niekiedy nawet dwukrotne – zwiększenie salda zadłużenia w PLN i związane z tym proporcjonalne powiększenie należności odsetkowych nakazują określić to naruszenie jako rażące. Tym samym obie przesłanki uznania klauzuli za abuzywną zostały spełnione ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 13 lipca 2005 roku w sprawie I CSK 832/04).

Zgodnie natomiast z art. 385 ² k.c. oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny.

Dodać należy, iż dla oceny danego postanowienia na podstawie art. 385 ¹ k.c. nie ma żadnego znaczenia sposób wykonywania umowy przez strony. W okolicznościach niniejszej sprawy nie podlegało zatem badaniu i nie miało znaczenia dla rozstrzygnięcia, czy pozwany Bank korzystał z możliwości, wynikających ze spornych postanowień umownych, a więc czy ustalane przez niego kursy walut w Tabeli Kursów były zawyżone w stosunku do kursów NBP lub kursów ustalanych przez inne banki. Postanowienie jest niedozwolone, jeśli stwarza dla przedsiębiorcy samą możliwość działania w sposób rażąco naruszający interesy konsumenta. Za rażąco sprzeczne z interesem konsumenta uznać należy już samo skonstruowanie mechanizmu ustalania wartości świadczenia jednostronnie przez Bank, ponieważ mechanizm ten narusza równowagę kontraktową, umożliwiając przedsiębiorcy wpływ na kształtowanie obowiązków umownych konsumenta.

Kolejno wskazać należy, iż konsekwencje usunięcia z umowy postanowień określających mechanizm indeksacji szczegółowo rozważył TSUE w wyroku C-260/18. Potwierdzając stanowisko polskiego sądu odsyłającego, Trybunał Sprawiedliwości wskazał, że po usunięciu uznanego za abuzywne odesłania do kursów kupna i sprzedaży z tabeli kursowej banku niemożliwe jest określenie kursu wymiany, a tym samym wykonanie przedmiotowej umowy, a zatem że skuteczne zakwestionowanie kursów wymiany walut jest równoznaczne z usunięciem postanowień o indeksacji w całości (pkt 24 i 36). Tym samym w świetle przepisów prawa krajowego utrzymanie umowy bez zawartych w niej warunków nie jest możliwe, co musi prowadzić do jej nieważności, czemu nie sprzeciwia się art. 6 Dyrektywy (pkt. 43). Dzieje się tak w szczególności, gdy – jak w sprawie niniejszej – usunięcie postanowień dotyczących kursów oznacza pośrednie usunięcie z umowy ryzyka kursowego, które jest bezpośrednio związane z indeksacją umowy. Skoro warunek ryzyka kursowego jest traktowany jako określający główny przedmiot umowy kredytu (pkt 44), to bez niego utrzymanie obowiązywania umowy nie jest możliwe, gdyż powoduje to zmianę charakteru umowy.

Ponadto w wyroku z dnia 29 kwietnia 2021 roku w sprawie C-19/20 Trybunał Sprawiedliwości wskazał, że skutki stwierdzenia przez sąd istnienia nieuczciwego warunku w umowie, zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem, podlegają przepisom prawa krajowego, przy czym kwestia utrzymywania się w mocy takiej umowy powinna być oceniana z urzędu przez sąd krajowy zgodnie z obiektywnym podejściem na podstawie tych przepisów.

Natomiast zgodnie z wyrokiem TSUE z dnia 18 listopada 2021 roku w sprawie C-212/20 w przypadku stwierdzenia przez sąd krajowy nieważności nieuczciwego warunku umowy zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w taki sposób, iż niezgodny z tym artykułem jest przepis prawa krajowego dający sądowi krajowemu możliwość uzupełnienia tej umowy poprzez zmianę treści owego warunku. Gdyby bowiem sąd krajowy mógł zmieniać treść nieuczciwych warunków zawartych w takich umowach, to takie uprawnienie mogłoby zagrażać realizacji długoterminowego celu ustanowionego w art. 7 dyrektywy 93/13. Uprawnienie to przyczyniałoby się bowiem do wyeliminowania zniechęcającego skutku wywieranego na przedsiębiorców poprzez sam brak stosowania takich nieuczciwych warunków wobec konsumentów, ponieważ nadal mogliby oni dostrzegać korzyść w stosowaniu rzeczonych warunków, wiedząc, że nawet gdyby miały one być unieważnione, to jednak umowa mogłaby zostać uzupełniona w niezbędnym zakresie przez sąd krajowy, tak aby zagwarantować w ten sposób interes rzeczonych przedsiębiorców. TSUE w wyroku tym wskazał, że jedynie w wypadku, gdyby stwierdzenie nieważności nieuczciwego warunku zobowiązywało sąd do unieważnienia umowy w całości, narażając tym samym konsumenta na szczególnie niekorzystne konsekwencje, w związku z czym unieważnienie to skutkowałoby niejako ukaraniem konsumenta, sąd krajowy mógłby zastąpić ten warunek przepisem prawa krajowego o charakterze dyspozytywnym. Ponadto TSUE dodał, że art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 stoi na przeszkodzie wypełnieniu luk w umowie spowodowanych usunięciem z niej nieuczciwych warunków wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, przewidujących, że skutki wyrażone w treści czynności prawnej są uzupełniane przez skutki wynikające również z zasad słuszności lub ustalonych zwyczajów, które nie stanowią przepisów dyspozytywnych lub przepisów mających zastosowanie, w przypadku gdy strony umowy wyrażą na to zgodę.

Mając powyższe na uwadze, stwierdzić należy, iż niedopuszczalne jest uzupełnienie abuzywnych postanowień umowy przez sąd poprzez zmianę treści tych postanowień, gdyż mogłoby to zagrażać realizacji długoterminowych celów stawianych przez Dyrektywę ( wyrok TSUE C-19/20 pkt 67 i 68). Jeśli umowa po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków nie może obowiązywać, sąd może – jedynie w celu uniknięcia penalizujących konsumenta konsekwencji – uzupełnić umowę przepisami dyspozytywnymi ( wyrok TSUE C-26/13 K. pkt 82 – 85). Niezależnie od wątpliwości co do możliwości zastąpienia kursu z Tabeli Kursów Banku kursem średnim NBP – na co powoływała się strona pozwana – należy zauważyć, że tego rodzaju zabieg nie usunąłby znaczącej nierównowagi między stronami, jaka powstała ze szkodą dla konsumenta na skutek włączenia do umowy warunku ryzyka kursowego.

Ponadto za niedopuszczalnością takiego „uzupełniania” umowy wypowiedział się TSUE w wyroku z dnia 08 września 2022 roku w sprawach połączonych od C‑80/21 do C‑82/21, w którym wskazał, że artykuł 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie orzecznictwu krajowemu, zgodnie z którym sąd krajowy może, po stwierdzeniu nieważności nieuczciwego warunku znajdującego się w umowie zawartej między konsumentem a przedsiębiorcą, który pociąga za sobą nieważność tej umowy w całości, zastąpić warunek umowny, którego nieważność została stwierdzona, albo wykładnią oświadczenia woli stron w celu uniknięcia unieważnienia tej umowy, albo przepisem prawa krajowego o charakterze dyspozytywnym, nawet jeśli konsument został poinformowany o skutkach nieważności tejże umowy i zaakceptował je.

Mając powyższe na uwadze, stwierdzić należało, iż po pierwsze – po wyeliminowaniu z Umów postanowień abuzywnych (§ 2, § 4 ust. 1a oraz § 9 ust. 2 Umów) nie było możliwe uzupełnienie powstałych na skutek tego luk np. średnim kursem NBP. Po drugie – wskazać należy, iż po wyeliminowaniu z Umów spornych klauzul i niezastąpieniu ich innymi postanowieniami Umowy te nie mogą nadal obowiązywać z niżej podanych względów.

W pierwszej kolejności powtórzyć należy, iż opisywane we wcześniejszej części uzasadnienia klauzule indeksacyjne, stanowią element określający główne świadczenie stron umowy o kredyt indeksowany. Wobec tego, stwierdzić należy, iż usunięcie postanowienia określającego główne świadczenia stron, prowadzi do tego, że pomiędzy stronami brak jest zgody na zawarcie umowy. To prowadzi zaś do wniosku, że na skutek stwierdzenia abuzywności wskazanych postanowień umownych, Umowę należy uznać za nieważną.

Kolejno wskazać należy, iż wyeliminowanie z przedmiotowych Umów postanowień dotyczących indeksacji, odsyłających do „Tabeli kursów”, prowadzi nie tylko do zniesienia mechanizmu indeksacji oraz różnic kursów walutowych, ale również pośrednio do zamknięcia ryzyka kursowego, które jest bezpośrednio związane z indeksacją. Klauzula dotycząca ryzyka wymiany określa główny przedmiot umowy kredytu indeksowanego. Usunięcie tych postanowień z umowy powoduje, że umowa ta nie może nadal obowiązywać bez tych warunków z tego powodu, że ich usunięcie spowodowałoby zmianę charakteru głównego przedmiotu umowy ( por. powołany już wyżej wyrok TSUE w sprawie C-260/18).

Po wyeliminowaniu z umowy o kredyt indeksowany do waluty obcej postanowień dotyczących indeksacji – a więc postanowień wyznaczających naturę tego stosunku zobowiązaniowego – umowę należałoby zatem uznać za nieważną na podstawie art. 353 ¹ k.c. jako sprzeczną z naturą zobowiązania. Wyeliminowanie z przedmiotowej Umowy klauzul indeksacyjnych doprowadziłoby bowiem do takiego zniekształcenia tego stosunku zobowiązaniowego, że nie odpowiadałby on już jego naturze, której istotą jest wprowadzenie postanowień dotyczących indeksacji, pozwalających na ustalenie salda zadłużenia w walucie obcej a następnie zastosowanie do tak ustalonego salda zadłużenia oprocentowania ustalonego według stawki LIBOR.

Reasumując – stwierdzenie, że postanowienia spornych Umów, określające mechanizm indeksacji, stanowią klauzule abuzywne, prowadzi do upadku całych obu tych Umów.

Wobec powyższego, zbędne okazało się odnoszenie do kolejnych zarzutów powodów. Już bowiem uwzględnienie powyższych zarzutów powodów skutkowało uwzględnieniem ich żądań głównych o ustalenie nieważności przedmiotowych Umów kredytu.

II.  ŻĄDANIE USTALENIA NA PODSTAWIE ART. 189 K.P.C.

W ocenie Sądu, powodowie posiadają interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. w żądaniu ustalenia nieważności przedmiotowych Umów kredytu.

Zgodnie z art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Przepis art. 189 k.p.c. ma charakter przepisu materialnoprawnego, gdyż stanowi podstawę prawną powództw o ustalenie stosunku prawnego oraz o ustalenie prawa, i to zarówno ustalenie pozytywne, jak i negatywne. Przedmiotem ustalenia w drodze powództwa przewidzianego w art. 189 k.p.c. mogą być prawa i stosunki prawne, dla ustalenia których właściwa jest droga procesu cywilnego (np. ustalenie nieważności umowy, ugody sądowej, testamentu). Przesłanką merytoryczną powództwa o ustalenie jest interes prawny, rozumiany jako potrzeba ochrony sfery prawnej powoda, którą może uzyskać przez samo ustalenie stosunku prawnego lub prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 10 czerwca 2011 roku, II CSK 568/10, Lex nr 932343).

Interes prawny istnieje wówczas, gdy zachodzi niepewność stosunku prawnego lub prawa, wynikająca z obecnego lub przewidywanego ich naruszenia lub kwestionowania. Brak interesu zachodzi wtedy, gdy sfera prawna powoda nie została naruszona lub zagrożona, bo jego prawo już zostało naruszone albo powstały określone roszczenia i może osiągnąć pełniejszą ochronę swych praw, bo może dochodzić zobowiązania pozwanego do określonego zachowania - świadczenia lub wykorzystać inne środki ochrony prawnej prowadzące do takiego samego rezultatu. Zasada ta nie ma charakteru bezwzględnego, bo powód nie traci interesu, jeżeli ochrona jego sfery prawnej wymaga wykazania, że stosunek prawny ma inną treść, w szczególności, gdy umowa jest zawarta na długi czas, a wyrok w sprawie o świadczenie za wcześniejszy okres (roszczenia dodatkowe zgłoszone przez powoda) nie usunie niepewności w zakresie wszystkich skutków prawnych mogących wyniknąć z tego stosunku w przyszłości (tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 25 października 2018 roku, I ACa 623/17, Lex nr 2583325).

Sąd orzekający w niniejszym składzie podziela stanowisko wyrażone przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku w uzasadnieniu wyroku z dnia 04 listopada 2020 roku, w sprawie V ACa 300/20, że wniesienie powództwa o zapłatę nie rozstrzygnie w sposób całkowity istniejącego pomiędzy stronami sporu co do związania ich umową kredytową. Będzie bowiem rozstrzygało spór za okresy czasu, które już upłynęły. Natomiast w sposób pełny interesy powodów zabezpieczy ustalenie, czy w istocie strony są związane zawartą umową. Rozstrzygnie bowiem kwestię dla powodów podstawową, czy wiąże ich ze stroną pozwaną umowa kredytowa, czy też nie. Ustalenie nieważności umowy kredytowej da podstawę do dokonania wzajemnych rozliczeń pomiędzy stronami. Przede wszystkim zaś usunie niepewność po stronie powodów, czy mają nadal spłacać raty kredytu.

Zważywszy na powyższe, Sąd uwzględnił żądanie powodów i w pkt I sentencji wyroku ustalił, że umowa kredytu na cele mieszkaniowe (...) nr (...) z dnia 27 czerwca 2007 roku jest nieważna oraz w pkt III sentencji wyroku ustalił, że umowa kredytu na cele mieszkaniowe (...) nr (...) z dnia 07 lipca 2008 roku jest nieważna.

III.  ŻĄDANIE ZAPŁATY oraz ZARZUTY POTRĄCENIA i ZATRZYMANIA

Wobec ustalenia, że przedmiotowe Umowy kredytu są nieważne a więc, że wynikające z nich stosunki prawne nie istnieją, strony powinny zwrócić sobie – zgodnie z teorią dwóch kondykcji – kwoty świadczone na podstawie tychże Umów ( por. uchwała Sądu Najwyższego z 16 lutego 2021 roku, w sprawie III CZP 11/20 oraz uchwała 7 Sędziów Sądu Najwyższego z 07 maja 2021 roku w sprawie III CZP 6/21). Przypomnieć należy jedynie, że teoria dwóch kondykcji polega na tym, że każda ze stron ma własne roszczenie o zwrot spełnionego świadczenia: bank o zwrot kwoty wypłaconego nominalnie kredytu, a kredytobiorca o zwrot świadczeń spełnionych na rzecz banku.

Co do zasady na uwzględnienie zatem zasługiwało żądanie powodów zasądzenia od strony pozwanej kwot, stanowiących sumę wpłat, uiszczonych przez nich na podstawie przedmiotowych Umów w okresie przez nich wskazanym.

W niniejszym postępowaniu powodowie ostatecznie domagali się zasądzenia od strony pozwanej łącznie na ich rzecz kwot 411 519,84 zł (Umowa z 2007 roku) i 104 326,60 zł (Umowa z 2008 roku), podając, że stanowią one sumę kwot, pobranych od nich przez Bank w okresie od zawarcia Umów do dnia 05 czerwca 2023 roku - Umowa z 2007 roku i do dnia 09 stycznia 2023 roku – Umowa z 2008 roku, tytułem spłaty rat kredytu i opłat okołokredytowych. W piśmie z dnia 28 lutego 2023 roku, stanowiącym odpowiedź na modyfikację powództwa, zgłoszoną w piśmie z dnia 15 grudnia 2022 roku, strona pozwana wskazała, że nie kwestionuje wyliczeń powodów. Natomiast wobec niewypowiedzenia się przez stronę pozwaną co do wysokości wpłat powodów, podanych w modyfikacji powództwa, zgłoszonej w piśmie z dnia 30 sierpnia 2024 roku, Sąd uznał wysokości wpłat, podaną przez powodów w pozwie i modyfikacjach powództwa, za bezsporną pomiędzy stronami.

Pomimo, iż co do zasady roszczenie powodów o zapłatę było uzasadnione, zostało ono oddalone w przeważającej części na skutek podniesienia przez stronę pozwaną zarzutu potrącenia i jego częściowego uwzględnienia przez Sąd. Wobec częściowego uwzględnienia przez Sąd tego zarzutu, bezprzedmiotowe okazało się rozpoznawanie, mającego wyłącznie charakter hamujący roszczenie wierzyciela, zarzutu zatrzymania.

Dopuszczalność zgłaszania zarzutu potrącenia w analogicznych sprawach do sprawy niniejszej została potwierdzona w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2021 roku w sprawie o sygnaturze akt III CZP 11/20. W uchwale tej Sąd Najwyższy uznał - zdaniem Sądu trafnie - iż wobec istnienia po stronie Banku roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia w postaci wypłaty kapitału, stronie pozwanej służy zarzut potrącenia. W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że w przypadku nieważnej umowy kredytu jako świadczenie nienależne należy kwalifikować przede wszystkim przekazanie przez bank środków pieniężnych niedoszłemu kredytobiorcy, który na podstawie art. 410 § 1 w związku z art. 405 k.c. staje się zobowiązanym do ich zwrotu. Zdaniem Sądu Najwyższego, zarówno w przypadku zobowiązania do zwrotu wykorzystanego kredytu, jak i zwrotu przez Bank spłaconych przez klienta rat, chodzi o zwrot określonej kwoty środków pieniężnych, a różnica dotyczy tytułu: zamiast zamierzonego przez strony umownego obowiązku zwrotu kredytu na podstawie art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe, źródłem zobowiązania jest art. 410 § 1 w związku z art. 405 k.c. Między bankiem, a niedoszłym kredytobiorcą powstają wówczas różne zobowiązania restytucyjne: zobowiązanie niedoszłego kredytobiorcy do zwrotu wykorzystanych środków pieniężnych oraz zobowiązania banku do zwrotu uiszczonych płatności. Sąd Najwyższy stwierdził, że nawet w przypadku nieważności umowy wzajemnej zobowiązania stron do zwrotu otrzymanych nienależnie świadczeń są co do zasady od siebie niezależne, co odpowiada aprobowanej w doktrynie i przez Sąd Najwyższy teorii dwóch kondykcji, przeciwstawianej teorii salda, zgodnie z którą w przypadku nieważnej umowy wzajemnej przedmiotem roszczenia restytucyjnego nie jest osobno każde ze spełnionych świadczeń, lecz jedynie nadwyżka wartości jednego z nich nad wartością drugiego, w związku z czym poszczególne świadczenia wzajemne stanowią jedynie wartości rachunkowe i powstaje tylko jedno roszczenie restytucyjne, a dłużnikiem jest ten, komu ta nadwyżka (dodatnie saldo) przypadła. Sąd Najwyższy wskazał, że zabezpieczeniu interesów stron nieważnej umowy, zobowiązanych do zwrotu otrzymanych świadczeń jednorodzajowych (w tym pieniężnych) przed ryzykiem niewypłacalności dłużnika, i uproszczeniu rozliczeń, może również służyć instytucja potrącenia (por. art. 498 i n. k.c.), która także zakłada jednak złożenie stosownego oświadczenia woli, co jest wyrazem poszanowania autonomii woli uprawnionego.

Zgodnie z art. 498 § 1 i 2 k.c. gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Zgodnie z art. 499 k.c. potrącenia dokonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe.

Zgodnie zaś z art. 203 ¹ § 2 k.p.c. pozwany może podnieść zarzut potrącenia nie później niż przy wdaniu się w spór co do istoty sprawy albo w terminie dwóch tygodni od dnia, gdy jego wierzytelność stała się wymagalna.

W niniejszej sprawie strona pozwana początkowo zgłosiła zarzut potrącenia w odpowiedzi na pozew a następnie w piśmie z dnia 14 sierpnia 2024 roku. Odnośnie zarzutu potrącenia, zgłoszonego w odpowiedzi na pozew, to Sąd uznał, że nie był on skuteczny wobec niewymagalności roszczenia zgłoszonego do potrącenia. Co do zaś procesowego zarzutu potrącenia, zgłoszonego w piśmie z dnia 14 sierpnia 2024 roku, to Sąd ocenił go jako skuteczny. Do pisma tego strona pozwana załączyła, skierowane bezpośrednio do powodów pismo, zawierające wezwanie do zapłaty kwot, zgłoszonych do potrącenia. Wyznaczony powodom w tym piśmie termin zapłaty upłynął z dniem 31 lipca 2024 roku (wezwanie to powodowie odebrali w dniu 17 lipca 2024 roku – k. 577), natomiast w dniu 08 sierpnia 2024 roku (k. 581) powodowie otrzymali pismo, zawierające oświadczenie Banku z dnia 01 sierpnia 2024 roku o potrąceniu z wierzytelnościami powodów, dochodzonymi w tym postępowaniu sądowym, wierzytelności Banku, wymienionymi w wezwaniu do zapłaty.

Mając powyższe na uwadze, stwierdzić należało, iż skoro wierzytelność Banku, zgłoszona przez Bank do potrącenia, stała się wymagalna w dniu 01 sierpnia 2024 roku a Bank w dniu 13 sierpnia 2024 roku (k. 583 – data nadania przesyłki poleconej) zgłosił w procesie zarzut potrącenia, to spełnione zostały wymogi, określne w w/w art. 203 ¹ § 2 k.p.c.

W ocenie Sądu, zgłoszona przez Bank do potrącenia z wierzytelnością powodów, wierzytelność Banku o zwrot kapitału kredytu, tj. kwota 500 000 zł, była wierzytelnością istniejącą i wymagalną a przy tym w ocenie Sądu – wbrew zarzutom powodów – nie była to wierzytelność przedawniona. Natomiast odnośnie twierdzeń strony pozwanej jakoby przysługiwała jej wobec powodów jakakolwiek wierzytelność ponad nominalną kwotę, wypłaconego powodom kapitału kredytu – w związku z koniecznością urealnienia świadczenia Banku – to Sąd uznał je za bezzasadne. Strona pozwana nie wykazała, aby takie wierzytelności przysługiwały jej wobec powodów. Okazały się one zatem wątpliwe i sporne a przy tym strona pozwana nie wytoczyła przeciwko powodów powództwa o te wierzytelności ani nie wniosła w niniejszej sprawie pozwu wzajemnego przeciwko powodom o te wierzytelności.

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał, że strona pozwana skutecznie zgłosiła do potrącenia z wierzytelnością powodów jedynie swoją wierzytelność o zwrot kapitału kredytu tj. kwotę 500 000 zł (z tytułu obu Umów kredytu).

Wobec tego, Sąd ustalił w jakiej wysokości wierzytelności powodów, dochodzone w tym postepowaniu, uległy umorzeniu na skutek potrącenia.

Odnośnie żądanych przez powodów kwot głównych, to okazały się one pomiędzy stronami bezsporne, natomiast odnośnie roszczenia odsetkowego powodów, to zostało ono w części oddalone, o czym niżej.

Co do Umowy z 2007 roku, to ostatecznie w tym postępowaniu powodowie domagali się zasądzenia od strony pozwanej kwoty 411 519,84 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, liczonymi od kwoty 347 263,31 zł od dnia następnego po dniu doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej do dna zapłaty oraz od kwoty 64 256,53 zł od dnia 30 sierpnia 2024 roku do dnia zapłaty. Sąd skapitalizował odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty pierwotnie dochodzonej w pozwie, tj. 347 263,31 zł za okres od 02 marca 2022 roku (a więc od 8-go dnia po dniu doręczenia stronie pozwanej odpisu pozwu) do 31 lipca 2024 roku (a więc do dnia poprzedzającego dzień, w którym możliwe było złożenie przez Bank oświadczenia o potrąceniu). Skapitalizowane odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 347 263,31 zł za powyższy okres wyniosły 97 224,22 zł. Suma kwot 347 263,31 zł i 97 224,22 zł wynosiła 444 487,53 zł. Po odjęciu od kwoty 444 487,53 zł, zgłoszonej przez Bank do potracenia kwoty 400 000 zł (wypłacony kapitał kredytu) okazało się, że kwota 44 487,53 zł była wolna od potrącenia i tę kwotę należało zasądzić od strony pozwanej na rzecz powodów do ich majątku wspólnego. Ponadto Sąd zasądził od strony pozwanej na rzecz powodów do ich majątku wspólnego pozostałą kwotę, o jaką powodowie rozszerzyli powództwo pismem z dnia 30 sierpnia 2024 roku, tj. kwotę 64 256,53 zł.

Odnośnie Umowy z 2008 roku, to Sąd skapitalizował odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty dochodzonej pierwotnie w pozwie, tj. 90 848,39 zł, za okres od 02 marca 2022 roku (a więc od 8-go dnia po dniu doręczenia stronie pozwanej odpisu pozwu) do 31 lipca 2024 roku (a więc do dnia poprzedzającego dzień, w którym możliwe było złożenie przez Bank oświadczenia o potrąceniu). Skapitalizowane odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 90 848,39 zł za w/w okres wyniosły 25 435,07 zł. Suma kwot 90 848,39 zł oraz 25 435,07 zł wynosiła 116 283,46 zł. Po odjęciu od kwoty 116 283,46 zł zgłoszonej przez Bank do potracenia kwoty 100 000 zł (wypłacony kapitał kredytu) okazało się, że kwota 16 283,46 zł była wolna od potrącenia i tę kwotę należało zasądzić od strony pozwanej na rzecz powodów do ich majątku wspólnego. Ponadto Sąd zasądził od strony pozwanej na rzecz powodów do ich majątku wspólnego pozostałą kwotę, o jaką powodowie rozszerzyli powództwo pismem z dnia 15 grudnia 2022 roku, tj. kwotę 10 425,14 zł oraz kwotę, o jaką powodowie rozszerzyli powództwo pismem z dnia 30 sierpnia 2024 roku, tj. kwotę 3 053,07 zł.

Zasądzając w/w kwoty na rzecz powodów do ich majątku wspólnego, Sąd miał na uwadze, że z dowodów zgromadzanych w sprawie wynika, że powodowie w chwili zawarcia Umów, w czasie spłacania powyższych należności i w dacie zamknięcia rozprawy w niniejszej sprawie byli małżeństwem, nie zawierali umów majątkowych małżeńskich oraz spłat dokonywali ze środków, pochodzących z majątku wspólnego (pkt II i IV sentencji wyroku).

W pozostałym zakresie z wyżej podanych już względów, tj. z powodu skutecznego podniesionego przez stronę pozwaną zarzutu potrącenia, Sąd powództwo oddalił (pkt V sentencji wyroku).

IV.  ODSETKI USTAWOWE ZA OPÓŹNIENIE

O odsetkach ustawowych za opóźnienie Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i § 2 k.c. Zgodnie z art. 481 § 1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Zgodnie zaś z art. 455 k.c. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.

Sąd uznał żądanie odsetkowe powodów za uzasadnione w części.

Od kwot pierwotnie wskazanych w pozwie powodom należały się odsetki ustawowe za opóźnienie od 8-go dnia po doręczeniu stronie pozwanej odpisu pozwu (k. 310). Powodowie przed wniesieniem pozwu nie wezwali bowiem Banku do zapłaty a zatem Sąd uznał, że dopiero pozew w tej sprawie stanowił wezwanie do zapłaty kwot, wymienionych w pozwie. W ocenie Sądu, minimalnym terminem na spełnienie świadczenie jest termin tygodniowy.

Sąd skapitalizował odsetki ustawowe za opóźnienie od kwot pierwotnie wskazanych w pozwie za okres od dnia 02 marca 2022 roku do dnia 31 lipca 2024 roku. Kwoty skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie za ten okres uległy zaś umorzeniu na skutek dokonanego przez stronę pozwaną potrącenia.

Odsetki ustawowe za opóźnienie od zasądzonych na rzecz powodów kwoty 44 487,53 zł oraz kwoty 16 283,46 zł Sąd zasądził od następnego dnia po dniu, kiedy roszczenie Banku stało się wymagalne a więc kiedy możliwe było złożenie przez Bank oświadczenia o potrąceniu, tj. od 01 sierpnia 2024 roku, do dnia zapłaty.

Natomiast co do pozostałych zasądzonych na rzecz powodów kwot, o które powodowie rozszerzyli powództwo i które nie uległy umorzeniu na skutek potrącenia, to Sąd (uznając, że minimalnym terminem na spełnienie świadczenia jest termin tygodniowy), zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 64 256,53 zł, o jaką powodowie rozszerzyli żądanie pozwu pismem z dnia 30 sierpnia 2024 roku, od 8-go dnia po doręczeniu stronie pozwanej odpisu modyfikacji powództwa (co nastąpiło w dniu 08 października 2024 roku – k. 643), a więc od dnia 16 października 2024 roku do dnia zapłaty. Co do zaś kwoty 10 425,14 zł, o jaką powodowie rozszerzyli żądanie pozwu pismem z dnia 15 grudnia 2022 roku, to Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od tej kwoty od 8-go dnia po doręczeniu stronie pozwanej odpisu modyfikacji powództwa (co nastąpiło w dniu 10 lutego 2023 roku - k. 449), a więc od dnia 18 lutego 2023 roku do dnia zapłaty. Natomiast co do kwoty 3 053,07 zł, o jaką powodowie rozszerzyli żądanie pozwu pismem z dnia 30 sierpnia 2024 roku, to Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od tej kwoty za od 8-go dnia po doręczeniu stronie pozwanej wezwania do zapłaty tej kwoty (k. 606 – 607 – śledzenie przesyłki), a więc od dnia 30 sierpnia 2024 roku do dnia zapłaty. Natomiast w pozostałym zakresie, Sąd oddalił roszczenie odsetkowe powodów (pkt V sentencji wyroku).

V.  ZARZUT PRZEDAWNIENIA

Na zakończenie wskazać należy, iż Sąd nie podzielił zarzutu strony pozwanej, dotyczącego przedawnienia roszczeń pieniężnych powodów. W ocenie Sądu, do roszczenia tego ma zastosowanie ogólny 10 – letni termin przedawnienia roszczeń co do wpłat dokonanych przed dniem 09 lipca 2018 roku (zgodnie z art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2018 roku, poz. 1104). Co do zaś kwestii początku biegu terminu przedawnienia, to w niniejszej sprawie, Sąd – podzielając argumentację, zawartą w wyroku TSUE z dnia 22 kwietnia 2021 roku w sprawie C-485/19 – uznał, że termin przedawnienia roszczenia powodów o zwrot kwot wpłaconych na podstawie niedozwolonych postanowień umownych – skutkujących nieważnością umowy – a więc o zwrot świadczenia nienależnego, zaczął biec dla powodów nie od chwili dokonania poszczególnych wpłat, lecz od chwili, kiedy powodowie uświadomili sobie istnienie w Umowie nieuczciwych postanowień umownych, co w niniejszej sprawie nastąpiło – jak zeznali powodowie – w 2021 roku. Skoro zatem pozew w niniejszej sprawie został wniesiony w lipcu 2021 roku, to stwierdzić należało, iż roszczenie powodów o zapłatę nie przedawniło się.

VI.  KOSZTY PROCESU

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 102 k.p.c., obciążając nimi w całości stronę pozwaną, ponieważ główne zarzuty powodów, dotyczące nieważności Umów kredytu zostały przez Sąd uwzględnione a żądanie o zapłatę zostało częściowo oddalone na skutek podniesienia przez stronę pozwaną dopiero 3 lata po złożeniu pozwu zarzutu potrącenia. Przy czym szczegółowe wyliczenie tych kosztów Sąd pozostawił referendarzowi sądowemu na podstawie art. 108 § 1 k.p.c.

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

(...)

Warszawa, dnia 02 grudnia 2024 roku.