Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 lipca 2025 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie, XXVIII Wydział Cywilny, w składzie:

Przewodniczący: sędzia Katarzyna Dawid – Birska

Protokolant: stażysta Monika Struj

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 czerwca 2025 roku w Warszawie

sprawy z powództwa J. J. (1)

przeciwko (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W.

o ustalenie i o zapłatę ewentualnie o zapłatę

I.  ustala, że nie istnieje pomiędzy stronami postępowania stosunek prawny, wynikający z umowy NR (...) o kredyt mieszkaniowy (...) z dnia 16 września 2010 roku, zawartej pomiędzy powódką a poprzednikiem prawnym strony pozwanej;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  znosi pomiędzy stronami koszty postępowania.

Sygn. akt XXVIII C 12136/23

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 25 lipca 2025 roku

W pozwie, złożonym w dniu 07 listopada 2019 roku ( k. 60 – data nadania przesyłki poleconej) do Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie przeciwko (...) Bank (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. (dalej też jako: (...) S.A.” lub „Bank”), J. J. (1) domagała się zasądzenia od strony pozwanej na jej rzecz kwoty 38 249,60 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, liczonymi od dnia 04 kwietnia 2019 roku do dnia zapłaty – z tytułu zwrotu jej świadczeń w części nienależnie pobranej przez stronę pozwaną i jej poprzednika prawnego (...) Bank (...) S.A. w okresie od 06 października 2010 roku do 05 października 2018 roku na podstawie abuzywnych postanowień umowy nr (...), dotyczących zawartej w niej klauzuli waloryzacyjnej. Ponadto powódka wniosła o zasądzenie od strony pozwanej na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych (w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 7 200 zł jako dwukrotności stawki minimalnej oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, liczonymi od tych kwot od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, zasądzającego te koszty, do dnia zapłaty.

Uzasadniając żądanie pozwu, powódka wyjaśniła, że jego podstawę faktyczną stanowi, zawarta w dniu 16 września 2010 roku pomiędzy nią a (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w G., umowa nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...), w której wskazano, że kwota kredytu wynosi 400 000 zł. Podała, że przedmiotowa umowa zawiera postanowienia niedozwolone. Następnie podniosła, że posiada ona status konsumenta. Kolejno wskazała na brak możliwości utrzymania spornej umowy w mocy i zastosowania do przeliczeń kursowych średnich kursów Narodowego Banku Polskiego. Na zakończenie wskazała, że podstawę prawną jej żądań stanowi art. 410 § 1 i 2 k.c. w związku z art. 405 k.c. oraz w związku z art. 385 ¹ § 1 zd. 1 k.c. z uwagi na abuzywny charakter klauzuli waloryzacyjnej (k. 1 – 15v - pozew).

W odpowiedzi na pozew strona pozwana (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na jej rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictw.

Uzasadniając swoje stanowisko procesowe, strona pozwana wskazała, że kwestionowane postanowienia umowne, dotyczące indeksacji, w szczególności wypłaty i spłaty kredytu, stanowiły przedmiot indywidualnych uzgodnień z powódką. Następnie wskazała na brak naruszenia interesu konsumenta i dobrych obyczajów. Dodała, że Bank nie miał możliwości kształtowania w dowolny sposób i nie kształtował w taki sposób kursów wymiany walut. Kolejno podniosła, że postanowienia umowy nie są abuzywne. Na zakończenie podała skutki uznania postanowień umowy za abuzywne oraz wskazała na możliwość zastosowania w miejsce kwestionowanych postanowień przepisu dyspozytywnego (k. 67 – 81v – odpowiedź na pozew).

Na rozprawie w dniu 08 lutego 2021 roku pełnomocnik strony pozwanej cofnął wniosek o przesłuchanie świadka A. S. (k. 141 – protokół z rozprawy z dnia 08 lutego 2021 roku).

W piśmie z dnia 07 kwietnia 2021 roku powódka zmodyfikowała powództwo w ten sposób, że obok roszczenia głównego (pierwotnego) zgłosiła dwa żądania ewentualne w następującej kolejności ich rozpoznawania:

1.  o zwrot świadczeń w części pobranej nienależnie na podstawie abuzywnych postanowień waloryzacyjnych (indeksacyjnych) w postaci nadwyżek środków, pobranych w walucie PLN ponad ich wartość rzeczywiście należną stronie pozwanej oraz całości środków pobranych w walucie CHF;

2.  o zwrot wszystkich świadczeń otrzymanych od niej przez stronę pozwaną i jej poprzednika prawnego (...) Bank (...) S.A. w okresie od dnia 06 października 2010 roku do dnia 05 października 2018 roku na podstawie umowy o kredyt nr (...) (...) (...), jako świadczeń nienależnych z uwagi na bezwzględną nieważność tej umowy w całości;

3.  ustalenie nieistnienia stosunku prawnego między stronami, wynikającego z umowy o kredyt nr (...) (...) (...), zawartej w dniu 16 września 2010 roku między nią a poprzednikiem prawnym strony pozwanej.

Wobec powyższego w ramach żądania głównego powódka wniosła o zasądzenie od strony pozwanej na jej rzecz łącznie kwoty 38 249,60 zł wraz z ustawowymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od tej kwoty od dnia 04 kwietnia 2019 roku do dnia zapłaty, ewentualnie 8 695,31 zł i 36 661,90 CHF wraz z ustawowymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 8 695,31 zł od dnia 04 kwietnia 2019 roku do dnia zapłaty, a od kwoty 36 661,90 CHF od dnia następnego po doręczeniu stronie pozwanej odpisu tego pisma do dnia zapłaty.

Ewentualnie w przypadku nieuznania powyższych żądań powódka wniosła o zasądzenie od strony pozwanej na jej rzecz łącznie kwoty 22 084,96 zł i 3 268,54 CHF wraz z ustawowymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od tej kwoty od dnia następnego po doręczeniu stronie pozwanej odpisu tego pisma do dnia zapłaty - z tytułu zwrotu jej świadczeń w części nienależnie pobranej przez stronę pozwaną i jej poprzednika prawnego (...) Bank (...) S.A. w okresie od dnia 05 maja 2011 roku do dnia 05 listopada 2012 roku na podstawie umowy o kredyt nr (...) (...) (...), jako świadczeń nienależnych z uwagi na bezwzględną nieważność tej umowy w całości oraz o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego między stronami, wynikającego z umowy o kredyt nr (...) (...) (...), zawartej w dniu 16 września 2010 roku między nią a poprzednikiem prawnym strony pozwanej (k. 146 – 149 – modyfikacja powództwa z dnia 07 kwietnia 2021 roku).

Postanowieniem z dnia 28 lutego 2022 roku Sąd Rejonowy dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie zawiesił postępowanie na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. do czasu rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy zagadnień prawnych w sprawie o sygnaturze akt III CZP 11/21 (k. 215 – postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie z dnia 28 lutego 2022 roku).

Na powyższe postanowienie Sądu powódka złożyła zażalenie, które Sąd Okręgowy w Warszawie uwzględnił i postanowieniem z dnia 06 czerwca 2022 roku uchylił zaskarżone postanowienie (k. 230 – 233 – zażalenie powódki z dnia 04 kwietnia 2022 roku, k. 246 - postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 06 czerwca 2022 roku).

W piśmie z dnia 18 maja 2023 roku powódka ponownie zmodyfikowało powództwo i w ramach roszczenia głównego wniosła o:

1.  zasądzenie od strony pozwanej na jej rzecz łącznie kwoty 40 717,15 zł i 36 661,90 CHF wraz z ustawowymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od kwot:

a)  22 084,96 zł i 3 268,54 CHF od dnia następnego po doręczeniu stronie pozwanej odpisu pisma z dnia 07 kwietnia 2021 roku do dnia zapłaty;

b)  18 632,19 zł i 33 393,36 CHF od dnia następnego po doręczeniu odpisu tego pisma do dnia zapłaty;

2.  ustalenie nieistnienia stosunku prawnego między stronami, wynikającego z umowy o kredyt nr (...)10- (...), zawartej w dniu 16 września 2010 roku między nią a poprzednikiem prawnym strony pozwanej.

Powódka zmodyfikowała również żądanie ewentualne, bliżej opisane w treści tego pisma (k. 321 – 323 – modyfikacja powództwa z dnia 18 maja 2023 roku)

W piśmie z dnia 23 czerwca 2023 roku, stanowiącym odpowiedź na powyższą modyfikację powództwa, strona pozwana podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie (k. 333 – 338 – pismo strony pozwanej z dnia 23 czerwca 2023 roku).

Postanowieniem z dnia 04 lipca 2023 roku Sąd Rejonowy dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie stwierdził swą niewłaściwość rzeczową i sprawę przekazał do rozpoznania tutejszemu Sądowi Okręgowemu w Warszawie (k. 344 – postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie z dnia 04 lipca 2023 roku).

W piśmie z dnia 01 marca 2024 roku strona pozwana wniosła o przeprowadzenie dowodu z pisma powódki z dnia 14 grudnia 2023 roku, stanowiącego wezwanie do zapłaty oraz z dnia 12 stycznia 2024 roku, stanowiącego oświadczenie o potrąceniu. Ponadto wniosła o uznanie, że potrącenie roszczenia z pkt 2 oświadczenia o potrąceniu było nieskuteczne z uwagi na retroaktywność oświadczenia o potrąceniu (k. 352 – 359 – pismo strony pozwanej z dnia 01 marca 2024 roku wraz z załącznikami).

W piśmie z dnia 25 marca 2024 roku powódka wskazała, że wniosek dowodowy Banku z oświadczenia o potrąceniu, dokonanego przez nią jest prawnie irrelewantny dla rozstrzygnięcia sprawy, skoro Bank nie powołał się na to potrącenie w kwalifikowany sposób, tj. nie zakomunikował go wyraźnie jako zarzut potrącenia (k. 361 – 362 – pismo powódki z dnia 25 marca 2024 roku).

W piśmie z dnia 11 lutego 2025 roku strona pozwana wskazała, że nie kwestionuje kwot, wskazanych w modyfikacji powództwa z dnia 18 maja 2023 roku, co do wysokości. W zakresie pkt 1 oświadczenia powódki o potrąceniu zakwestionowała kwotę tytułem prowizji w wysokości 8 100 zł, podając, że z § 2 ust. 1 pkt 1 umowy wynika, że prowizja wynosiła 8 000 zł. Nie kwestionowała zaś matematycznej poprawności przeliczenia kwoty potrąconej w CHF (tj. 20 378,79 CHF i 36 661,90 CHF) na walutę PLN. W zakresie pkt 2 oświadczenia powódki o potrąceniu strona pozwana nie zakwestionowała tych kwot co do wysokości. Ponadto wskazała, że podana w oświadczeniu o potrąceniu kwota 171 423,71 zł z uwzględnieniem kursu z dnia 29 maja 2024 roku jest matematycznie prawidłowa (k. 378 – 379v – pismo strony pozwanej z dnia 11 lutego 2025 roku).

Na rozprawie w dniu 26 czerwca 2025 roku – bezpośrednio poprzedzającej ogłoszenie wyroku – ostatecznie pełnomocnicy stron, w ich imieniu, podtrzymali dotychczasowe stanowiska procesowe i argumentację w sprawie (k. 393 – protokół z rozprawy z dnia 26 czerwca 2025 roku).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W 2010 roku J. J. (1) planowała kupić dom, aby w nim zamieszkać. Aby zrealizować ten cel, zamierzała zaciągnąć kredyt. Skorzystała z usług doradcy finansowego, który przedstawił jej kilka ofert z różnych banków, przy czym zarekomendował jej kredyt, powiązany z walutą frank szwajcarski (CHF). Zdecydowała się na zawarcie tego rodzaju umowy kredytu w banku (...) S.A. Wiedziała, że Bank ma swoje tabele kursowe, ale nie wiedziała, w jaki sposób ustala kursy walut obcych w tych tabelach. Doradca poinformował ją, że wahania kursu waluty CHF oraz ryzyko jest małe. Otrzymała informację, że umowa jest wzorcem takim samym dla wszystkich klientów.

( dowód: k. 392v - przesłuchanie powódki J. J. (2) w charakterze strony)

J. J. (1) w dniu 03 sierpnia 2010 roku podpisała, wypełniony na sporządzonym przez Bank formularzu, wniosek o kredyt mieszkaniowy (...), w którym zwróciła się do banku (...) S.A. z siedzibą w G. o udzielenie jej kredytu w wysokości 400 000 PLN. W rubryce „Waluta kredytu” spośród opcji PLN, CHF, EUR, USD, DKK, NOK i SEK zaznaczono okienko przy CHF, a w rubryce „Waluta spłaty kredytu” spośród opcji PLN, CHF, EUR, USD, DKK, NOK i SEK zaznaczono okienko przy PLN. Wpisano, że okres kredytowania ma wynosić 360 miesięcy a raty mają być równe. W rubryce „Cel kredytowania” wskazano „zakup domu” oraz „remont bez pozwolenia na budowę domu”.

W tabeli „VI. Oświadczenia” w pkt 7 zdanie pierwsze wskazano: „Oświadczam, iż zostałem (-am) poinformowany (-a) przez (...) Bank (...) S.A. o ponoszeniu przeze mnie ryzyka, wynikającego ze zmiany kursu waluty oraz zmiany wysokości spreadu walutowego, w przypadku zaciągnięcia kredytu indeksowanego do waluty obcej oraz przyjmuję do wiadomości i akceptuję to ryzyko. Przyjmuję do wiadomości, że zmiany kursów walut oraz zmiany wysokości spreadu walutowego w trakcie okresu kredytowania, mają wpływ na wysokość kwoty zaciągniętego kredytu, tj. kwotę kredytu do spłaty oraz wysokość raty kapitałowo-odsetkowej. (…) Jednocześnie oświadczam, iż odrzucam ofertę (...) Bank (...) S.A. udzielenia kredytu w złotych.”

( dowód: k. 89 – 92 – kserokopia wniosku o kredyt mieszkaniowy (...))

Załącznikiem do powyższego wniosku o kredyt mieszkaniowy był także druk zatytułowany „(...) Formularz danych osobowych”. W jego treści wskazano, że J. J. (1) ma wykształcenie wyższe oraz prowadzi działalność gospodarczą o nazwie firmy (...)”.

( dowód: k. 93 – 95 – kserokopia Załącznika nr 1 do wniosku o kredyt mieszkaniowy)

J. J. (1) poświadczyła własnoręcznym podpisem że zapoznała się z informacjami, zawartymi na sporządzonym przez Bank i datowanym na 22 września 2010 roku druku, zatytułowanym „Informacja dla Wnioskodawców o ryzyku zmiennej stopy procentowej oraz o ryzyku zmian cen rynkowych nieruchomości”.

W treści powyższego druku wskazano m.in., że w przypadku kredytów ze zmiennym oprocentowaniem, standardowo oferowanych na polskim rynku, występuje ryzyko zmian stóp procentowych. Ryzyko zmiany stóp procentowych oznaczało, iż w przypadku wzrostu poziomu stopy referencyjnej wyższe miało być oprocentowane kredytu i wzrosnąć wówczas miała wysokość miesięcznej raty kapitałowo – odsetkowej.

W tabelce, zawartej na tym druku, wskazano 2 przykłady wpływu zmiany stopy procentowej na wysokość raty kredytu. Podano, iż przy aktualnym poziomie stopy procentowej szacowana wysokość raty wynosiłaby 483,62 PLN. Kolejno podano, że: 1. przy założeniu, że stopa procentowa wzrośnie o 4 p.p. – wynosiłaby ona 749,70 PLN, 2. przy założeniu, że stopa procentowa wzrośnie o wartość stanowiącą różnicę między maksymalną i minimalną wartością stopy referencyjnej WIBOR 3M z okresu ostatnich 12 miesięcy, tj. o 0,21 p.p. – wynosiłaby ona 496,11 PLN.

W treści powyższego druku wskazano, że załącznikiem do niego była historia zmian stopy referencyjnej WIBOR 3M.

( dowód: k. 96 - 97 – kserokopia podpisanego przez powódkę druku „Informacja dla Wnioskodawców o ryzyku zmiennej stopy procentowej oraz o ryzyku zmian cen rynkowych nieruchomości” z Załącznikiem)

W dniu 16 września 2010 roku J. J. (1) (dalej też jako: „Kredytobiorca” lub „Kredytobiorczyni”) oraz (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. (dalej też jako: „Bank”) zawarli umowę nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...) (kredyt hipoteczny przeznaczony na zakup lub zmianę nieruchomości na rynku wtórnym) (dalej też jako: „Umowa”). Umowa ta składała się z Części A CZĘŚĆ SZCZEGÓLNA UMOWY (dalej jako: „CSU”) oraz Części B CZĘŚĆ OGÓLNA UMOWY (dalej jako: „COU”).

W § 1 ust. 1 CSU wskazano, że kwota udzielonego kredytu – z zastrzeżeniem, że ostateczna wysokość zobowiązania Kredytobiorcy do spłaty, wyrażona w CHF, określona będzie po wypłacie całej kwoty kredytu i po przeliczeniu na tą walutę po kursie jej kupna, zgodnie z Tabelą kursów, obowiązującą w Banku w dniach i w momentach poszczególnych uruchomień środków – wynosić miała 400 000,00 zł.

W § 1 ust. 2 CSU wskazano, że kredyt miał zostać przeznaczony na: finansowanie kosztów nabycia nieruchomości, położonej: L. w kwocie 300 000 zł oraz remont/modernizację kwocie 100 000 zł. Podano okres kredytowania od 16 września 2010 roku do 05 września 2040 roku (§ 1 ust. 3 CSU).

Zgodnie z § 1 ust. 4 – 6 i 8 CSU oprocentowanie kredytu wynosić miało 3,67917% p.a., marża Banku wynosić miała 3,5% w stosunku rocznym a łączne możliwe obniżenia marży Banku w okresie kredytowania wynosić miało 1 p.p., zaś łączne możliwe jej podwyższenia wynosić miało 1,45 p.p. Stosownie do § 1 ust. 10 CSU rzeczywista roczna stopa procentowa wynosić miała 4,05 % p.a.

W § 2 ust. 1 CSU wskazano, że całkowity koszt udzielonego kredytu wynosić miał szacunkowo 222 583,82 zł, w tym: prowizja za udzielenie kredytu w wysokości 8 000 zł oraz suma odsetek pobieranych przez Bank przez cały okres kredytowania –214 583,82 zł. Natomiast pozostałe koszty łącznie wynosić miały szacunkowo 12 545,25 zł (§ 2 ust. 3 CSU). Łączna szacunkowa kwota wszystkich kosztów ponoszonych przez Kredytobiorcę w związku z zaciągniętym kredytem, w całym okresie kredytowania, stanowiąca sumę całkowitego kosztu oraz pozostałych kosztów wynosić miała 235 129,07 zł (§ 2 ust. 4 CSU).

W § 3 CSU ustanowiono zabezpieczenia spłaty kredytu: 1) hipotekę kaucyjną do kwoty 640 000,00 zł, ustanowioną na rzecz Banku na kredytowanej nieruchomości; 2) cesję na rzecz Banku praw z umowy ubezpieczenia od ognia i innych zdarzeń losowych nieruchomości. Zabezpieczenie przejściowe stanowić miało ubezpieczenie kredytu w (...) S.A.

Stosownie do § 4 ust. 3 – 4 CSU kredyt miał zostać uruchomiony w transzach w walucie PLN. W § 4 ust. 7 CSU wskazano, że wypłata środków odbywać się miała na zasadach określonych w COU.

Zgodnie zaś z § 5 ust. 1 – 3, 8 CSU spłata kredytu miała następować zgodnie z harmonogramem spłat w ratach równych w walucie PLN, zaś zasady spłaty miały zostać określone w COU.

W § 1 ust. 1 COU wskazano, że kredyt mieszkaniowy (...) jest udzielany w złotych. Stosownie do § 1 ust. 2 pkt 1 i 2 COU w przypadku kredytu indeksowanego do waluty obcej, kwota udzielnego kredytu określona miała być w CSU w złotych z zastrzeżeniem, że kwota ta miała być indeksowana do waluty obcej tj. zobowiązanie Kredytobiorcy do spłaty wyrażone miało być w walucie obcej, do jakiej kredyt był indeksowany, a ostateczna wysokość tego zobowiązania, miała zostać określona po wypłacie całej kwoty kredytu oraz po przeliczeniach na walutę po kursie kupna danej waluty, zgodnie z Tabelą kursów obowiązującą w Banku w dniach i w momentach poszczególnych uruchomień środków. W § 1 ust. 2 pkt 3 i 4 COU wskazano, że na wysokość kwoty zobowiązania Kredytobiorcy oraz wysokość raty kapitałowo – odsetkowej miały mieć wpływ zmiany kursów walut oraz zmiany spreadu walutowego w trakcie okresu kredytowania, tj. różne kursy w dniach kolejnych wypłat transz oraz że ryzyko związane ze zmianą kursu waluty oraz zmianą wysokości spreadu walutowego ponosić miał Kredytobiorca.

Stosownie do § 2 ust. 1 i 2 pkt 3 COU oprocentowanie kredytu miało być ustalane według zmiennej stopy procentowej, stanowiącej sumę odpowiedniej stopy bazowej oraz marży Banku, zaś stopa bazowa odpowiadała obowiązującej w ostatnim dniu roboczym przed dniem uruchomienia środków stawce LIBOR 3M w przypadku kredytów indeksowanych do USD lub CHF.

Zgodnie z treścią § 16 ust. 1 i 4 COU w przypadku kredytu indeksowanego do waluty obcej, uruchomienie środków miało nastąpić w złotych lub w walucie, do jakiej kredyt był indeksowany z zastrzeżeniem, że warunki uruchomienia kredytu zgodne były z warunkami transakcji, dotyczącymi waluty oraz celu kredytowania. W przypadku wypłat w złotych, kwota transzy po wypłaceniu przeliczana miała być przez Bank na walutę, do jakiej kredyt był indeksowany, według kursu kupna tej waluty, zgodnie z Tabelą kursów obowiązującą w Banku w dniu i w momencie wypłaty środków.

Stosownie do § 19 pkt 1 COU w przypadku kredytu indeksowanego do waluty obcej harmonogram spłaty kredytu wyrażony miał być w walucie, do jakiej kredyt był indeksowany.

W przypadku spłaty kredytu w złotych, spłata następować miała w równowartości kwot wyrażonych w walucie obcej, przy czym do wyliczeń wysokości rat kapitałowo – odsetkowych spłacanego kredytu zastosowanie miał mieć kurs sprzedaży danej waluty według Tabeli kursów obowiązującej w Banku w dniu i w momencie spłaty (§ 19 pkt 3 COU).

W § 23 ust. 3 pkt 5 COU wskazano, że w przypadku kredytu indeksowanego, gdy wcześniejsza spłata kredytu następowała w złotych w równowartości kwot wyrażonych w walucie obcej, do przeliczeń kwot spłacanych przed terminem, zastosowanie miał mieć kurs sprzedaży danej waluty według pierwszej Tabeli kursów obowiązującej w Banku w dniu spłaty, określonym w dyspozycji spłaty.

Zgodnie z § 24 ust. 1 pkt 1 COU Kredytobiorca mógł w ciągu całego okresu kredytowania ubiegać się o zmianę waluty kredytu.

( dowód: k. 19 – 29 – kserokopia u mowy nr (...) (...) (...) o kredyt mieszkaniowy (...) z dnia 16 września 2010 roku )

W wykonaniu powyższej Umowy Bank wypłacił kwotę 400 000 zł, którą przeliczył jednocześnie na zadłużenie Kredytobiorczyni w walucie CHF, stosując przy tym ustalony przez siebie kurs kupna tej waluty z Tabeli kursów Banku z dnia wypłaty.

( fakt bezsporny )

W dniu 20 lutego 2012 roku Kredytobiorczyni i Bank zawarli Aneks nr (...) do powyższej Umowy, na mocy którego zmianie uległy postanowienia § 1 ust. 4 – 6 CSU i § 1 ust. 11 CSU, dotyczące wysokości oprocentowania kredytu i marży Banku. Z tytułu zawarcia tego Aneksu Bank pobrał prowizję w wysokości 100 zł.

( dowód : k. 38 – kserokopia Aneksu nr (...) do Umowy)

W dniu 14 maja 2012 roku Kredytobiorczyni i Bank zawarli Porozumienie do powyższej Umowy, na mocy którego umożliwiono Kredytobiorczyni spłatę kredytu bezpośrednio w walucie CHF.

( dowód: 39 - 39v – kserokopia Porozumienia do Umowy).

W dniu 28 października 2016 roku Kredytobiorczyni i Bank zawarli Aneks nr (...) do powyższej Umowy, na mocy którego m.in. marża Banku uległa obniżeniu o 1,20 p.p.

( dowód : k. 40 – 40v – kserokopia Aneksu nr (...) do Umowy)

Środki pieniężne, pochodzące z powyższej Umowy kredytu, zostały przeznaczone na zakup domu, który służy zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych Kredytobiorczyni. Dom ten nigdy nie był przez nią wynajmowany.

Kredytobiorczyni w 2009 roku rozpoczęła indywidualną praktykę lekarską. Nie prowadziła tej działalności w kredytowanym domu. W ewidencji działalności gospodarczej wskazała adres tego domu jako adres tej działalności. Faktycznie nie prowadziła tej działalności w tym domu. Pacjentów przyjmowała w wynajętym na ten cel lokalu. Nie odliczała ona kosztów kredytu ani kosztów utrzymania kredytowanego domu od kosztów tej działalności gospodarczej.

O tym, że w w/w Umowie mogą znajdować się postanowienia niedozwolone Kredytobiorczyni uświadomiła sobie w styczniu 2018 roku, po konsultacji z prawnikiem.

( dowód: k. 392v - przesłuchanie powódki J. J. (2) w charakterze strony)

W wykonaniu powyższej Umowy w okresie od 06 października 2010 roku do 05 października 2018 roku Bank pobrał od Kredytobiorczyni łącznie kwoty 40 717,15 zł oraz 36 661,90 CHF tytułem spłaty kredytu, a w okresie od dnia 06 października 2018 roku do dnia 06 listopada 2023 roku pobrał od Kredytobiorczyni łącznie kwoty 48 724,19 zł oraz 20 378,79 CHF tytułem spłaty kredytu.

( fakt bezsporny )

Pismem z dnia 18 marca 2019 roku pełnomocnik Kredytobiorczyni, w jej imieniu, złożył do Banku reklamację, w której wezwał Bank do zapłaty niezwłocznie kwoty 38 249,60 zł tytułem nienależnie pobranych rat kapitałowo – odsetkowych w wyższej wysokości niż rzeczywiście Kredytobiorczyni powinna zapłacić. W piśmie tym powołał się na zawarte w w/w Umowie postanowienia niedozwolone.

Bank w odpowiedzi na powyższą reklamację, pismem z dnia 03 kwietnia 2019 roku, odmówił spełnienia roszczeń Kredytobiorczyni.

( dowód: k. 52 – 55v – kserokopia reklamacji z dnia 18 marca 2019 roku; k. 56 – 56v - kserokopia odpowiedzi Banku z dnia 03 kwietnia 2019 roku)

Pismem z dnia 29 listopada 2023 roku pełnomocnik Kredytobiorczyni, w jej imieniu, wezwał Bank do zapłaty w terminie 3 dni kwot 56 824,19 zł oraz 20 378,79 CHF tytułem nienależnie pobranych świadczeń, a w tym rat kapitałowo – odsetkowych w okresie od dnia 06 października 2018 roku do dnia 05 maja 2023 roku (kwoty 43 273,31 zł oraz 18 009,24 CHF) oraz od dnia 06 maja 2023 roku do dnia 06 listopada 2023 roku (kwoty 5 450,88 zł oraz 2 369,55 CHF), a także kwoty prowizji za udzielenie kredytu oraz prowizji za zawarcie aneksu do umowy kredytu (odpowiednio kwoty 8 000 zł oraz 100 zł).

Bank odebrał powyższe wezwanie w dniu 04 grudnia 2023 roku.

( dowód: k. 380 – 381 – kserokopia wezwania do zapłaty z dnia 29 listopada 2023 roku, k. 385 – wydruk śledzenia przesyłki).

Pismem z dnia 14 grudnia 2023 roku pełnomocnik Kredytobiorczyni, w jej imieniu, wezwał Bank do zapłaty w terminie 3 dni kwoty 18 632,19 zł oraz 33 393,36 CHF tytułem nienależnie pobranych świadczeń w okresie od dnia 06 października 2010 roku do dnia 04 maja 2011 roku (kwota 6 121,47 zł) oraz od dnia 06 listopada 2012 roku do dnia 05 października 2018 roku (kwota 12 510,72 zł i kwota 33 393,36 CHF).

Bank odebrał powyższe wezwanie w dniu 21 grudnia 2023 roku.

( dowód: k. 354 – 355 – kserokopia wezwania do zapłaty z dnia 14 grudnia 2023 roku, k. 358 – kserokopia potwierdzenia odebrania wezwania do zapłaty z dnia 14 grudnia 2023 roku)

W dniu 17 stycznia 2024 roku Kredytobiorczyni złożyła Bankowi – datowane na 12 stycznia 2024 roku – pismo, zatytułowane „Oświadczenie o potrąceniu”. W treści tego pisma oświadczyła, że w związku z nieważnością Umowy kredytu przedstawia Bankowi do potrącenia wierzytelności wzajemne, przysługujące jej względem Banku w kolejności jak niżej:

1. najpierw wierzytelności nieobjęte żądaniem zasądzenia od Banku w procesie sądowym, tj. 48 724,19 zł z tytułu rat kredytu nienależnie świadczonych w okresie od 06 października 2018 roku do 06 listopada 2023 roku, 20 378,79 CHF z tytułu rat kredytu nienależnie świadczonych w okresie od 06 października 2018 roku do 06 listopada 2023 roku, przeliczone na kwotę 93 565,14 zł po kursie NBP z dnia jej wymagalności, 8 100 zł z tytułu nienależnie uiszczonej prowizji,

2. następnie wierzytelności objęte żądaniem zasądzenia od Banku w procesie sądowym, tj.

I. w pierwszej kolejności skapitalizowane odsetki ustawowe za opóźnienie, tj. 3 021,71 zł, liczone za okres od 27 maja 2023 roku do 12 stycznia 2024 roku, od kwoty wierzytelności dochodzonej wobec Banku w procesie sądowym z tytułu nieważności kredytu, a wyrażonej w walucie PLN, 2 720,77 CHF, liczone za okres od dnia 27 maja 2023 roku do dnia 12 stycznia 2024 roku od kwoty wierzytelności dochodzonej wobec Banku w procesie sądowym z tytułu nieważności kredytu, a wyrażonej w walucie CHF, przeliczone na kwotę 12 721,78 zł po kursie NBP z dnia jej wymagalności,

II. na sam koniec wierzytelności dochodzone wobec Banku w procesie sądowym z tytułu nieważności Umowy kredytu, tj. 40 717,15 zł oraz 36 661,90 CHF, przeliczone na kwotę 171 423,71 zł po kursie średnim NBP z dnia jej wymagalności

- z wierzytelnością Banku o zwrot kwoty nominalnie odpowiadającej kwocie wypłaconego kapitału kredytu, tj. 400 000 zł. Kredytobiorczyni oświadczyła, że na skutek potrącenia wierzytelności umorzyły się do wysokości wierzytelności niższej.

( dowód: k. 359 – kserokopia „Oświadczenia o potrąceniu” z dnia 12 stycznia 2024 roku)

W 2014 roku (...) Bank (...) S.A. jako spółka przejmowana połączył się z (...) Bank (...) S.A. jako spółką przejmującą. Na skutek tego, (...) S.A. jako następca prawny (...) Bank (...) S.A. wstąpił we wszystkie prawa i obowiązki wynikające z umów, zawartych dotychczas przez spółkę przejmowaną.

Do czasu zamknięcia rozprawy w niniejszej sprawie Bank nie wypłacił Kredytobiorczyni żądanych przez nią kwot.

(fakty bezsporne)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił przede wszystkim na podstawie wskazanych w jego opisie dowodów z kserokopii dokumentów – złożonych przez strony postępowania – oraz z przesłuchania powódki w charakterze strony.

Dowody z dokumentów Sąd ocenił jako wiarygodne. Strony postępowania nie kwestionowały, że oświadczenia w nich zawarte zostały złożone przez osoby, które podpisały te dokumenty. Nie kwestionowały także prawdziwości i autentyczności dokumentów złożonych w zwykłych kserokopiach. Sąd nie znalazł także podstaw, aby z urzędu powziąć wątpliwości odnośnie ich wiarygodności i mocy dowodowej w zakresie, w jakim stanowiły podstawę ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie.

Odnośnie dowodu z przesłuchania powódki, wskazać należy, iż w swoich zeznaniach zrelacjonowała ona przebieg zdarzeń, związanych z zawarciem Umowy kredytu, akcentując, że oferta kredytu, powiązanego z walutą CHF została jej przedstawiona jako korzystna dla niej oraz że nie omawiano z nią ryzyka, związanego z Umową.

Oceniając zeznania powódki, Sąd miał na uwadze, że jest ona bezpośrednio zainteresowana korzystnym dla siebie rozstrzygnięciem niniejszej sprawy. Jednakże – mając na uwadze treść ich zeznań oraz okoliczność, że w większości znalazły one potwierdzenie w dowodach z dokumentów – Sąd ocenił je jako wiarygodne, logiczne i rzeczowe.

Podstawę ustaleń faktycznych stanowiły także same twierdzenia stron o okolicznościach faktycznych sprawy. W zakresie, w jakim druga strona je przyznała lub im nie zaprzeczyła, uznać należało je za bezsporne (art. 229 – 230 k.p.c.).

Odnośnie dowodu z opinii biegłego sądowego (k. 267 – 276), to Sąd ocenił tę opinię jako spójną i rzeczową. Została ona sporządzona w sposób profesjonalny przez osobę posiadającą stosowne kwalifikacje w zakresie tezy, podlegającej udowodnieniu. Przedstawione w opinii wnioski są jasne i zostały należycie uzasadnione. Ponadto strony nie wniosły żadnych zastrzeżeń do tej opinii. Ostatecznie jednak okazała się ona nieprzydatna dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie z uwagi na podzielenie przez Sąd zarzutów powódki co do nieważności spornej Umowy kredytu, o czym niżej. Opinia biegłego sądowego dotyczyła zaś ustalenia wysokości tzw. „nadpłat” kredytu, a więc dotyczyła wyliczenia wysokości roszczenia ewentualnego powódki.

Sąd nie oparł w ogóle ustaleń faktycznych na podstawie dowodu z zeznań na piśmie świadka H. B. (k. 202 - 213) – która podpisywała przedmiotową Umowę kredytu w imieniu Banku - oraz z przesłuchiwanego świadka M. G. ( k. 51 akt sprawy II Cps 61/21) - która brała udział w składaniu przez powódkę wniosku kredytowego oraz podpisywała przedmiotową Umowę kredytu w imieniu Banku - gdyż nie wniosły one nic istotnego do tych ustaleń. Świadek H. B. zeznała bowiem, że nie brała bezpośredniego udziału w zawieraniu Umowy z powódką oraz że z nią nie rozmawiała. Świadek M. G. zeznała, że nie pamięta, czy przyjmowała wniosek kredytowy od powódki ani czy z nią rozmawiała. W swoich zeznaniach opisały one jedynie ogólnie stosowaną procedurę w zakresie udzielania informacji osobom ubiegającym się o kredyty hipoteczne, ustalenia te zaś nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. pominął dowody z dokumentów, wymienionych w pkt VII ppkt 4 – 6 odpowiedzi na pozew (k. 67v - 68); z opinii biegłego sądowego, zgłoszonej w pkt X odpowiedzi na pozew (k. 68v) oraz w pkt 2 pisma strony pozwanej z dnia 23 czerwca 2023 roku (k. 333).

Odnośnie dowodu z opinii biegłego sądowego, zgłoszonego przez stronę pozwaną, to fakty, które miały być wykazane tym dowodem, okazały się nieistotne dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, wobec oceny prawnej przedmiotowej Umowy, dokonanej w dalszej części uzasadnienia.

Natomiast co do zgłoszonych przez stronę pozwaną dowodów z w/w dokumentów, to wskazać należy, iż mogły one stanowić jedynie dowody na wykazanie faktów, że dokumenty te zostały sporządzone przez ich autorów oraz mogły one stanowić wyłącznie wzmocnienie argumentacji prawnej strony pozwanej, która się na nie powołała. Nie mogły one jednak stanowić podstawy ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie, nie miały bowiem one istotnego znaczenia dla jej rozstrzygnięcia.

Sąd zważył, co następuje:

Żądanie główne powódki o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego, wynikającego z Umowy kredytu zasługiwało na uwzględnienie w całości. Natomiast żądanie główne powódki o zapłatę co do zasady zasługiwało na uwzględnienie. Zostało ono zaś oddalone na skutek zgłoszenia przez powódkę bezpośrednio stronie pozwanej zarzutu potrącenia jej wierzytelności, w tym dochodzonych przez nią w tym postępowaniu sądowym, z wierzytelnością Banku o zwrot kapitału kredytu.

Wobec powyższego, Sąd w ogóle nie orzekał w przedmiocie żądania ewentualnego, zgłoszonego przez powódkę na wypadek uznania, że przedmiotowa Umowa jest ważna.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż stanowisko powódki okazało się uzasadnione w części, opierającej się na zarzucie nieważności Umowy kredytu na skutek usunięcia z niej klauzul indeksacyjnych. Do wniosku o nieważności Umowy prowadzi analiza jej postanowień dotyczących klauzul indeksacyjnych pod kątem abuzywności.

Kolejno wskazać należy, iż w uzasadnieniu wyroku nie ma potrzeby i nie ma obowiązku wyrażania szczegółowego stanowiska do wszystkich poglądów prezentowanych przez strony, o ile nie miały one istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 29 października 1998 roku w sprawie II UKN 282/98, Legalis 44600, oraz wyrok ETPCZ z 21 lipca 2015 roku w sprawie D. przeciwko T. 41721/04, Legalis 1378918). Dopuszczalne – a w świetle brzmienia art. 327 ^{( 1)} § 2 k.p.c. wręcz konieczne – jest rozprawienie się z poszczególnymi zarzutami niejako en bloc, poprzez zaprezentowanie odmiennego zapatrywania w kwestii faktów lub prawa nie pozostawiające przestrzeni dla racjonalnej obrony pozostałych zarzutów, które – przy uwzględnieniu koncepcji sądu – stają się wówczas bezprzedmiotowe ( por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 20 grudnia 2017 roku w sprawie VI ACa 1651/15, Legalis 1733044). Większość zagadnień prawnych składających się na decyzje procesowe znalazło już rozstrzygnięcie – przynajmniej na poziomie Sądu Apelacyjnego – i nie wymaga nadmiernie szerokiego omówienia. Wobec tego, Sąd – stosownie do wymogów art. 327 ^{( 1)} § 2 k.p.c. – sporządził niniejsze uzasadnienie w sposób możliwie zwięzły.

Przechodząc do prawnej analizy przedmiotowej Umowy, wskazać należy, iż mają do niej zastosowanie przepisy ustawy Prawo bankowe.

Zgodnie zaś z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Prawo bankowe (Dz.U z 2002 roku, Nr 72, poz. 665, t.j. z późn. zm.) (dalej też jako „UPrB”) – w brzmieniu obowiązującym w dniu zawarcia spornej Umowy – przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Stosownie do art. 69 ust. 2 cytowanej ustawy umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: strony umowy, kwotę i walutę kredytu, cel, na który kredyt został udzielony, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje, warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

Z powyższego wynika zatem, że umowa kredytu jest umową nazwaną, dwustronnie zobowiązującą. Na jej podstawie bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji drugiej strony – kredytobiorcy kwotę środków pieniężnych (kwotę kredytu), a kredytobiorca zobowiązuje się zwrócić kwotę wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami. Uprawnienie kredytobiorcy polega na tym, że może domagać się od banku wypłaty kredytu a obowiązek polega na tym, że ma zwrócić wypłaconą mu kwotę wraz z odsetkami. Umowa kredytu jest umową odpłatną, gdyż na kredytobiorcę nakłada obowiązek zapłacenia bankowi odsetek oraz prowizji, które mają charakter wynagrodzenia za korzystanie ze środków pieniężnych banku. Ponadto jest to umowa konsensualna, czyli dochodzi do skutku w wyniku samego uzgodnienia przez strony jej podstawowych postanowień. Przedmiotem kredytu musi być określona kwota pieniężna. W umowie muszą być także określone zasady spłaty sumy kredytu.

Ponadto wskazać należy, iż sporna Umowa została zawarta przed zmianą ustawy Prawo bankowe, dokonaną ustawą z dnia 29 lipca 2011 roku (Dz.U. z 2011 roku, Nr 165, poz. 984), na mocy której dodano art. 69 ust. 2 pkt 4a UPrB, zgodnie z którym w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, umowa kredytu powinna zawierać szczegółowe zasady określenia sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo - odsetkowych oraz zasady przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu. Ustawa ta wprowadziła także uregulowanie, zawarte w art. 69 ust. 3 zdanie 1 UPrB, zgodnie z którym w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, kredytobiorca może dokonywać spłaty rat kapitałowo – odsetkowych bezpośrednio w tej walucie oraz dokonać przedterminowej spłaty pełnej lub częściowej kwoty kredytu bezpośrednio w tej walucie.

Powyższe nie stanowi ustawowej definicji kredytu indeksowanego lub denominowanego. Przyjmuje się jednak, że kredyt denominowany lub indeksowany do waluty obcej to kredyt udzielony w złotych polskich, którego kwota jest odnoszona do waluty obcej. Kredyt taki jest kredytem złotowym, z tym, że na skutek denominacji lub indeksacji, saldo kredytu wyrażane jest w walucie obcej, do której kredyt został denominowany lub indeksowany. Kredytobiorca może dokonywać spłaty rat kredytu bądź w walucie, do której kredyt został denominowany lub indeksowany bądź w walucie polskiej, po przeliczeniu raty wyrażonej w walucie. Wypłata kredytu indeksowanego lub denominowanego do waluty obcej następuje w złotych polskich, zaś operacja z walutą obcą dokonywana jest jedynie „na papierze” dla celów księgowych, do faktycznego przekazania wartości dewizowych nie dochodzi. Do faktycznego obrotu dewizowego dochodzi dopiero wówczas, gdy strony uzgodnią, że spłata kredytu przez kredytobiorcę następować będzie w walucie, do której kredyt indeksowano lub denominowano.

Mając powyższe na uwadze, dokonać należy rozróżnienia pomiędzy kredytem indeksowanym do waluty obcej a kredytem czysto walutowym. W przeciwieństwie do kredytu indeksowanego, kredyt walutowy to kredyt udzielony w innej niż PLN walucie, a zatem również w tej walucie wypłacany i spłacany. W niniejszej sprawie z uwagi na to, iż środki finansowe zostały wypłacone Kredytobiorcy w walucie polskiej oraz Umowa przewidywała, że w takiej też walucie Kredytobiorca będzie spłacać raty kapitałowo – odsetkowe, z całą pewnością należy mówić o kredycie indeksowanym, nie zaś kredycie walutowym.

Kolejno wskazać należy, iż w § 1 ust. 1 CSU wskazano, że kwota kredytu wynosić miała 400 000 zł a ostateczna wysokość zobowiązania Kredytobiorcy do spłaty wyrażona w CHF miała zostać określona po wypłacie całej kwoty kredytu i po przeliczeniu na tą walutę po kursie jej kupna, zgodnie z Tabelą kursów, obowiązującą w Banku w dniach i w momentach poszczególnych uruchomień środków. Zgodnie zaś z § 5 ust. 1 – 3, 8 CSU spłata kredytu miała następować zgodnie z harmonogramem spłat w ratach równych w walucie PLN, zaś zasady spłaty miały zostać określone w COU. Stosownie natomiast do § 19 pkt 3 COU w przypadku kredytu indeksowanego do waluty obcej w przypadku spłaty kredytu w złotych, spłata następować miała w równowartości kwot wyrażonych w walucie obcej, przy czym do wyliczeń wysokości rat kapitałowo – odsetkowych spłacanego kredytu zastosowanie miał mieć kurs sprzedaży danej waluty według Tabeli kursów obowiązującej w Banku w dniu i w momencie spłaty.

Zgodnie zatem z postanowieniami przedmiotowej Umowy, kredyt miał być wypłacony w złotych polskich, indeksowany kursem innej waluty – CHF. Natomiast z walutą CHF powiązana była inna stopa referencyjna niż dla PLN, tj. nie WIBOR, lecz LIBOR. Kwota wypłacona powódce w PLN zgodnie z Umową w dniu uruchomienia kredytu miała być przeliczona na CHF według kursu kupna CHF określonego w Tabeli kursów. Wysokość rat kapitałowo – odsetkowych miała zaś być ustalana z zastosowaniem kursu sprzedaży CHF obowiązującego w dniu spłaty, zgodnie z Tabelą kursów.

Przedmiotowa Umowa nie była zatem sprzeczna z art. 69 ust. 1 UPrB. W Umowie tej określono kwotę w złotych polskich, która podlegać miała wypłacie Kredytobiorcom, zaś jakiej kwocie w CHF miała odpowiadać ta kwota, miało zostać ustalone w momencie uruchomienia środków. Kwota otrzymanego kredytu była zatem znana. Natomiast strony w Umowie ustaliły, że wartość wypłaconej w PLN kwoty zostanie przeliczona do CHF według kursu kupna walut określonego w Tabeli kursów walut. Również wysokość rat kredytowych, spłacanych w PLN, miała być przeliczona na CHF z tym, że według kursu sprzedaży tej waluty. Inną kwestią jest natomiast stosowanie do wymienionych przeliczeń kursu waluty, ustalonego jednostronnie przez Bank, o czym będzie mowa w dalszej części uzasadnienia.

Zaznaczenia wymaga, że o tym, iż walutą kredytu był PLN świadczy nie tylko kwota kredytu, wskazana jednoznacznie w Umowie w PLN, ale także waluta zabezpieczenia hipotecznego, w którym wartość hipoteki kaucyjnej określono na kwotę 640 000 zł (§ 3 ust. 1 CSU). Zgodnie zaś z art. 68 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2001 roku, Nr 124, poz. 1361 z późn. zm.) – w brzmieniu obowiązującym na datę zawarcia analizowanej Umowy – hipoteka zabezpiecza jedynie wierzytelności pieniężne i może być wyrażona tylko w oznaczonej sumie pieniężnej. Jeżeli wierzytelność zgodnie z prawem została wyrażona w innym pieniądzu niż pieniądz polski, hipotekę wyraża się w tym innym pieniądzu. Gdyby zatem wierzytelność – czyli kredyt – była wyrażona w CHF, również hipoteka powinna zostać wyrażona w CHF.

Zastosowany w Umowie mechanizm indeksacji nie zmieniał kwoty i waluty kredytu, wyrażonej w PLN, a stanowił on jedynie klauzulę przeliczeniową, mocą której strony ustaliły, że zobowiązanie wyrażone w walucie polskiej w dniu uruchomienia kredytu, a zatem z chwilą wykonania zobowiązania Banku do wypłaty kredytu (co nastąpić miało w PLN), miało zostać przeliczone na walutę obcą – na CHF, Kredytobiorcy zobowiązani byli do dokonania spłaty kredytu – przy czym wysokość rat, uiszczanych w PLN, obliczona miała być według kursu CHF.

Kolejno wskazać należy, iż zgodnie z jednolitą linią orzecznictwa Sądu Najwyższego, przed wejściem w życie w/w ustawy z dnia 29 lipca 2011 roku, tzw. „ustawy antyspreadowej”, dopuszczalne było na zasadzie swobody umów zaciągnięcie zobowiązania kredytowego w walucie obcej z równoczesnym zastrzeżeniem, że wypłata i spłata kredytu będzie dokonywana w walucie krajowej (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 marca 2011 roku, IV CSK 377/10; z dnia 29 kwietnia 2015 roku, V CSK 445/14; z dnia 22 stycznia 2016 roku, I CSK 1049/14; z dnia 27 lutego 2019 roku, II CSK 19/18 oraz z dnia 11 grudnia 2019 roku, V CSK 382/18). Argumentem przemawiającym za dopuszczalnością zawierania umów o kredyt indeksowany do waluty obcej przed wejściem w życie w/w ustawy nowelizującej było właśnie wprowadzenie do ustawy Prawo bankowe przepisu dotyczącego kredytów indeksowanych do waluty innej niż polska. Racjonalny ustawodawca nie wprowadziłby bowiem do porządku prawnego umowy, co do której zachodzą przesłanki do stwierdzenia jej nieważności.

W ocenie Sądu, samo wprowadzenie do Umowy postanowienia przewidującego mechanizm indeksacji – z wyżej wskazanych już względów – nie było sprzeczne z treścią art. 69 ust. 1 UPrB, gdyż nie naruszało zasady swobody umów, wyrażonej w art. 353 ¹ k.c. Natomiast inną kwestią jest sposób określenia przez pozwany Bank mechanizmu indeksacji poprzez odesłanie do kursów walut, ustalanych w Tabelach kursowych, tworzonych przez Bank, o czym będzie mowa w dalszej części uzasadnienia.

II. NIEDOZWOLONE POSTANOWIENIA UMOWNE

Odnosząc się do zarzutów powódki, dotyczących abuzywności kwestionowanych postanowień, zawartych w Umowie, wskazać należy, iż w ocenie Sądu, postanowienia te, określające sposoby wyliczenia kwoty kredytu podlegającej spłacie i wysokości rat kredytu, stanowią postanowienia niedozwolone, a tym samym nie wiążą powódki. Przy czym, w ocenie Sądu, wyeliminowanie tych postanowień z przedmiotowej Umowy prowadzi w niniejszej sprawie do jej upadku, a więc do jej nieważności.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Wskazać należy, że regulacja, zawarta w art. 385 ^{( 1)} – 385 ^{( 3)} k.c., stanowi implementację dyrektywy 93/13, co rodzi określone konsekwencje dla wykładni tych przepisów. Przede wszystkim musi ona prowadzić do takich rezultatów, które pozwolą urzeczywistnić cele dyrektywy. Sądy krajowe, stosując prawo wewnętrzne, zobowiązane są tak dalece, jak jest to możliwe, by dokonywać jego wykładni w świetle brzmienia i celu tej dyrektywy, tak by osiągnąć przewidziany w niej rezultat, a zatem zastosować się do art. 288 akapit trzeci Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (tak. m.in. wyrok TSUE C-377/14). Krajowe sądy i trybunały powinny tak wykładać prawo wewnętrzne, aby w pełni uwzględniało ono nie tylko literę, ale i ducha prawa unijnego (tak E. Łętowska w: System prawa prywatnego T.5 – Zobowiązania część ogólna, Warszawa 2013, s. 30). Stosując zatem art. 3851 k.c. należy stosować wykładnię przyjazną dla prawa unijnego – w szczególności potwierdzoną orzeczeniami Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej jako „TSUE” lub „Trybunał Sprawiedliwości”).

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie zostały spełnione wszystkie przesłanki, określone w powołanym wyżej art. 385 ¹ k.c., pozwalające uznać postanowienia łączącej strony Umowy, dotyczące mechanizmu indeksacji, za klauzule abuzywne.

Z dowodów zgromadzonych w sprawie jednoznacznie wynika, że poprzednik prawny pozwanego Banku zawarł przedmiotową Umowę w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie czynności bankowych (art. 431 k.c.), natomiast powódka zawarła ją jako konsument (art. 221 k.c.). Środki pochodzące z kredytu miały zostać przeznaczone – i faktycznie zostały przeznaczone – na zakup domu, który służy zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych powódki. Dom ten nigdy nie był przez nią wynajmowany. Powódka w 2009 roku rozpoczęła indywidualną praktykę lekarską. W ewidencji działalności gospodarczej wskazała adres kredytowanego domu jako adres tej działalności, jednakże faktycznie nie wykonywała jej w tym domu. Nie odliczała ona kosztów kredytu ani kosztów utrzymania kredytowanego domu od kosztów tej działalności gospodarczej.

W powyższych okolicznościach nie sposób zatem uznać, aby pomiędzy działalnością gospodarczą powódki, której nie wykonywała w kredytowanym domu a przedmiotową Umową – której celem było pozyskanie środków pieniężnych na zakup domu, służącego zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych powódki – istniał jakikolwiek związek.

Wskazać należy, za Sądem Apelacyjnym w Warszawie (wyrok z dnia 29 września 2022 roku w sprawie I ACa 256/21, LEX nr 3447231), że o statusie konsumenta na tle przepisu art. 22 ¹ k.c. rozstrzyga kilka elementów, z których kluczowym jest niezwiązany z działalnością gospodarczą lub zawodową charakter czynności prawnej dokonywanej z przedsiębiorcą. Kryterium to oznacza, że status konsumenta nie podlega ocenie in abstracto, lecz w relacji do konkretnej czynności prawnej. Okoliczność, że osoba fizyczna prowadzi działalność gospodarczą lub zawodową nie pozbawia jej per se atrybutu konsumenta. Osoba taka może bowiem korzystać ze statusu konsumenta, jeżeli dokonywana przez nią czynność nie jest bezpośrednio związana z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Ponadto Sąd orzekający w niniejszym składzie podziela również pogląd, wyrażony przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie w uzasadnieniu wyroku z dnia 19 listopada 2020 roku w sprawie I ACa 265/20, iż dla kwalifikacji strony umowy jako konsumenta decydujące jest jedynie to, czy czynność prawna jest związana bezpośrednio z prowadzoną przez jej stronę działalnością profesjonalną (gospodarczą lub zawodową). Jeśli taki związek nie zachodzi, to strona umowy z przedsiębiorcą korzysta ze szczególnej ochrony prawnej (w świetle regulacji składającej się na szeroko rozumiane prawo konsumenckie, umocowane ustrojowo w art. 76 Konstytucji RP). Dla oceny abuzywności wzorca nie mają zatem znaczenia prawnego osobiste przymioty (wiedza, doświadczenie itp.) osoby zawierającej umowę. Obowiązkiem sądu jest dokonywanie oceny zobiektywizowanej odwołującej się do wzorca konsumenta jako osoby rozważnej, poinformowanej, o przeciętnej wiedzy i doświadczeniu życiowym. To że konsument ad casum posiada wiedzę ekonomiczną, nie może zmieniać kryteriów oceny wzorca umownego.

Podkreślić należy, iż sam fakt, iż powódka w dacie zawierania Umowy prowadziła działalność gospodarczą nie powoduje, że w obrocie prawnym mogła ona występować wyłącznie jako przedsiębiorca. Mogła ona zawierać umowy także niezwiązane z tą działalnością a więc występować w obrocie prawnym także jako konsument. Prowadzenie przez osobę fizyczną działalności gospodarczej nie pozbawia jej możliwości zawierania umów jako konsument a więc na cele niezwiązane z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Mając powyższe na uwadze, stwierdzić należało, iż powódce przysługiwał status konsumenta, a więc że uprawniona jest ona do ochrony, przewidzianej w art. 385 ¹ k.c.

Nie budziło również wątpliwości, że postanowienia przedmiotowej Umowy, dotyczące indeksacji, nie były uzgadniane z powódką indywidualnie przed zawarciem Umowy. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (art. 385 ¹ § 3 k.c.). Przy czym należy podkreślić, że wzorce są to klauzule, opracowane przed zawarciem umowy i wprowadzane do stosunku prawnego przez jedną ze stron w ten sposób, że druga strona nie ma wpływu na ich treść. Są one zwykle opracowywane w oderwaniu od konkretnego stosunku umownego i w sposób jednolity określają one treść przyszłych umów, stąd strona która wyraziła zgodę na stosowanie wzorca nie może zmieniać jego treści według swojej woli. Ciężar dowodu, że dane postanowienie umowne zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (art. 385 ¹ § 4 k.c.). Natomiast strona pozwana w niniejszej sprawie nie wykazała, aby powódka miała jakikolwiek wpływ na postanowienia umowne dotyczące klauzul indeksacyjnych. Samo zaakceptowanie przez powódkę kwestionowanych postanowień poprzez podpisanie przedmiotowej Umowy nie oznacza, że postanowienia te zostały z nią indywidulanie uzgodnione bądź że miała ona realny wpływ na ich treść.

Kolejno wskazać należy, iż sporne postanowienia stanowią główny przedmiot umowy (por. m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 11 grudnia 2019 roku w sprawie V CSK 382/18 i w wyroku z 04 kwietnia 2019 roku w sprawie III CSK 159/15 oraz Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 14 marca 2019 roku w sprawie D. C-118/17 i w wyroku z 12 lutego 2014 roku w sprawie K.C-26/13 oraz Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 26 sierpnia 2020 roku, w sprawie VI ACa 801/19). W związku z tym ustalić należało, czy sformułowane zostały one w sposób jednoznaczny. W ocenie Sądu, postanowienia te nie spełniają tego kryterium. Na podstawie kwestionowanych postanowień umownych nie było bowiem możliwe precyzyjne określenie kwoty kredytu w CHF oraz kwoty spłaty w CHF bez odniesienia do „Tabeli kursów”, tworzonej jednostronnie przez Bank. Przy czym – o czym była już mowa wyżej – kryteria, w oparciu o które Bank ustalał kursy walut, nie zostały w ogóle określone, nie wskazano także żadnej górnej granicy kursów ustalanych jednostronnie przez Bank.

W powołanym wyżej wyroku Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-26/13 wskazano, że ocena tego, czy warunek umowny został wyrażony prostym i zrozumiałym językiem, powinna uwzględniać wszystkie okoliczności sprawy, w szczególności informacje udzielone konsumentowi przy zawarciu umowy oraz nie powinna ograniczać się do aspektów ściśle formalnych i językowych, a uwzględniać również konsekwencje ekonomiczne zastosowania warunku i jego ewentualny stosunek do pozostałych warunków umownych.

Zgodnie z wyrokiem TSUE z dnia 20 września 2018 roku w sprawie C-51/17 warunki umowy powinny być wyrażone prostym i zrozumiałym językiem, co zobowiązuje instytucje finansowe do dostarczenia kredytobiorcom informacji wystarczających do podjęcia przez nich świadomych i rozważnych decyzji. Wymóg ten oznacza zatem, że warunek dotyczący ryzyka kursowego musi zostać zrozumiany przez konsumenta. Ponadto w wyroku z dnia 10 czerwca 2021 roku w sprawie C-609/16 TSUE potwierdził wyrażane już we wcześniejszych wyrokach stanowisko, że wymogu przejrzystości warunków umownych nie można zawężać do zrozumiałości tych warunków pod względem formalnym i gramatycznym. Ponieważ ustanowiony przez dyrektywę nr 93/13 system ochrony opiera się na założeniu, że konsument jest stroną słabszą niż przedsiębiorca, między innymi ze względu na stopień poinformowania, ów wymóg wyrażania warunków umownych prostym i zrozumiałym językiem, a więc wymóg przejrzystości ustanowiony w tej dyrektywie, musi podlegać wykładni rozszerzającej (wyrok z 03 marca 2020 roku w sprawie C 125/18).

Wskazać należy za Sądem Apelacyjnym w Warszawie (wyrok z 26 sierpnia 2020 roku, w sprawie VI ACa 801/19), że świadomość ryzyka kursowego to taki stan, w którym kredytobiorca w chwili zawierania umowy kredytu ma wiedzę, jak kształtowałoby się jego zadłużenie oraz koszty obsługi spłaty kredytu w przypadku silnej deprecjacji złotówki względem danej waluty obcej, z której kursem dany kredyt został powiązany, ale w oparciu o treść umowy kredytu, która ma zostać zawarta, a nie przez bliżej niedookreślone symulacje, które mogą być powiązane z jej treścią.

Mając powyższe na uwadze, rozważyć należało, czy informacje udzielone powódce przez Bank były wystarczające do podjęcia przez nią świadomej i rozważnej decyzji.

Z dowodów zgromadzonych w niniejszej sprawie nie wynika, aby Bank sprostał powyższemu obowiązkowi informacyjnemu. Nie wynika z nich bowiem, aby przed zawarciem przedmiotowej Umowy Bank, wykonując ciążący na nim obowiązek informacyjny, przedstawił w rzetelny sposób informację o tym, że mogą wystąpić znaczne wahania kursu waluty, do której kredyt indeksowano, co może mieć znaczący wpływ na wysokość raty kredytowej. Nie przedstawiono w szczególności powódce symulacji rat kredytowych przy założeniu znacznego wzrostu kursu CHF. Nie przedstawiono jej także – znanych przecież przez Bank – wahań kursu CHF z ostatnich lat przed zawarciem Umowy. Przy czym wskazać należy, iż ciężar dowodu w powyższym zakresie spoczywał na stronie pozwanej.

Podkreślić należy, iż samo zawarcie we wniosku kredytowym – sporządzonym na druku Banku – oświadczenia, że Wnioskodawca został poinformowany przez Bank o ponoszeniu przez niego ryzyka, wynikającego ze zmiany kursu waluty oraz że przyjmuje do wiadomości i akceptuje to ryzyko oraz zawarcie takich informacji w § 1 ust. 2 pkt 3 i 4 Części Ogólnej Umowy (zawartej na sporządzonym przez Bank wzorcu umowy) – nie spełnia wymogu udzielenia rzetelnej i jasnej informacji w powyższym zakresie. Udzielana kredytobiorcy informacja o ryzyku kursowym powinna być bowiem jasna i zrozumiała dla niego. W taki też sposób powinien być mu przedstawiony, a w miarę potrzeby zobrazowany na przykładach (symulacjach, wykresach), mechanizm przeliczeniowy. Takich działań zaś Bank z całą pewnością nie podjął.

Mając powyższe na uwadze, nie można było uznać, że powódka w oparciu o przedstawione jej informacje mogła zakładać, że istnieje realne ryzyko gwałtownego i radykalnego wzrostu kursu waluty CHF wobec waluty PLN oraz że uzyskała od Banku informacje pozwalające jej ocenić, jakie konsekwencje ekonomiczne ma dla jej zobowiązania radykalny wzrost kursu waluty CHF.

Gdyby powódce rzeczywiście zostało należycie wyjaśnione znaczenie zmiany kursu waluty i ponoszonego ryzyka, to założyć można, iż nie zdecydowałaby się na kredyt powiązany z kursem waluty obcej w sposób wadliwy w perspektywie jego spłacania przez kilkadziesiąt lat. Gdyby kredytujący Bank zamierzał wystarczająco poinformować kredytobiorcę będącym osobą fizyczną – konsumentem, o niebezpieczeństwach wynikających z kredytu powiązanego z kursem waluty obcej, to nie proponowałby w ogóle zawierania takich umów kredytowych, zdając sobie sprawę jako profesjonalista, że umowa taka może zostać łatwo oceniona jako nieuczciwa (por. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 29 października 2019 roku w sprawie IV CSK 309/18).

Należało również zwrócić uwagę na sposób poinformowania Kredytobiorcy o kosztach kredytu. Koszty te – w § 2 CSU – określono szacunkowo na kwotę 222 583,82 zł. Już samo oszacowanie kosztów na określoną kwotę – nawet jeśli z zaznaczeniem, że chodzi o całkowity koszt kredytu na dzień sporządzenia Umowy – należało uznać za mylące, gdyż ze wskazania kwoty kosztów wynikało, że są one ograniczone. Tymczasem – z uwagi na konstrukcję Umowy, wynikającą z zastosowania waloryzacji kredytu kursem waluty obcej – rzeczywisty całkowity koszt zaciągniętego przez powódkę kredytu był wielkością nie do przewidzenia i w żaden sposób nieograniczoną, gdyż zależną od uznaniowo wskazywanego przez Bank kursu waluty, według którego kwota kredytu została waloryzowana, a który mógł się zmieniać w sposób nieograniczony. Wskazując na koszty kredytu, pominięto też wielkość spreadu stosowanego przy ustalaniu kursów waluty, które miały być wykorzystane na obu etapach przewidzianej Umową waloryzacji. Takie przedstawienie kosztów kredytu z pominięciem istotnych ich składników należało ocenić jako dezinformujące.

Wobec uznania, że kwestionowane postanowienia umowne (§ 1 ust. 1 CSU, § 4 ust. 7 CSU w zw. z § 16 ust. 4 COU, § 5 ust. 8 CSU w zw. z § 19 pkt 3 COU) odnoszą się do świadczenia głównego i nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, możliwe było przejście do badania kolejnych przesłanek z art. 385 ^{( 1)} k.c.

W ocenie Sądu, kwestionowane postanowienia umowne kształtują prawa i obowiązki powódki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jej interesy.

Przez rażące naruszenie interesów konsumenta należy rozumieć nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym. Natomiast działanie wbrew dobrym obyczajom (w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego) oznacza tworzenie przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową stron takiego stosunku (tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 22 października 2020 roku, w sprawie I ACa 709/19). Ocena zachowań w świetle dobrych obyczajów następuje najczęściej poprzez odwołanie się do takich wartości jak: szacunek wobec partnera, uczciwość, zaufanie, lojalność, rzetelność i fachowość. Postanowienia umów, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta, nie pozwalając na realizację tych wartości, uznawane są za sprzeczne z dobrymi obyczajami. Postanowienie umowne jest sprzeczne z dobrymi obyczajami, gdy można rozsądnie założyć, że kontrahent konsumenta, traktujący go w sposób sprawiedliwy i słuszny i uwzględniający jego prawnie uzasadnione roszczenia, nie mógłby racjonalnie się spodziewać, że konsument zaakceptowałby w ramach negocjacji klauzulę będącą źródłem braku równowagi stron (por. wyroki Sądu Najwyższego z 15 stycznia 2016 roku w sprawie I CSK 125/15 i z 04 kwietnia 2019 roku w sprawie III CSK 159/17).

Sąd orzekający w niniejszym składzie w pełni podziela ugruntowany już w orzecznictwie pogląd, iż niejasny i niepoddający się weryfikacji mechanizm ustalania przez bank kursów waluty, pozostawiający bankowi swobodę, jest w sposób oczywisty sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta, a klauzula, która nie zawiera jednoznacznej treści i przez to pozwala na pełną swobodę decyzyjną przedsiębiorcy w kwestii bardzo istotnej dla konsumenta, dotyczącej kosztów kredytu, jest klauzulą niedozwoloną (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 04 kwietnia 2019 roku w sprawie III CSK 159/17). Ponadto zgodnie ze stanowiskiem TSUE, wyrażonym w wyroku z dnia 18 listopada 2021 roku w sprawie C-212/20, art. 5 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że treść klauzuli umowy kredytu zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem ustalającej cenę zakupu i sprzedaży waluty obcej, do której kredyt jest indeksowany, powinna, na podstawie jasnych i zrozumiałych kryteriów, umożliwić właściwie poinformowanemu oraz dostatecznie uważnemu i racjonalnemu konsumentowi zrozumienie sposobu ustalania kursu wymiany waluty obcej stosowanego w celu obliczenia kwoty rat kredytu, w taki sposób, aby konsument miał możliwość w każdej chwili samodzielnie ustalić kurs wymiany stosowany przez przedsiębiorcę. Natomiast kwestionowane postanowienia tych wymogów nie spełniają.

Dodać również należy, iż niewątpliwie dobre obyczaje narusza także całkowite i nieograniczone obciążenie konsumenta ryzykiem zmiany kursu walut (tak Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 04 listopada 2020 roku, w sprawie V ACa 300/20).

Mając powyższe na uwadze, stwierdzić należało, że obciążenie powódki praktycznie nieograniczonym ryzykiem kursowym oraz niepoinformowanie jej o konsekwencjach zawarcia umowy, godziło w jej interesy. Nie było ono przy tym uzasadnione usprawiedliwionymi interesami Banku. Dodatkowo sam mechanizm indeksacji, o czym była mowa wyżej, został przez pozwany Bank skonstruowany w sposób nieuczciwy i rażąco naruszający interesy powódki, jako konsumenta.

Podkreślić należy, iż przedmiotowa Umowa przenosi ryzyko kursowe na konsumenta nie tylko mocą poszczególnych postanowień umowy (zwłaszcza zawartych w oświadczeniu o zapoznaniu z ryzykiem), ale samą jej konstrukcją. Po wypłacie kredytu Bank miał otrzymać jego zwrot w ratach z umówionymi odsetkami stosownie do harmonogramu spłat wyrażonego w walucie obcej. Ewentualny wzrost kursu waluty nie wpływał zatem na zwiększenie się świadczenia należnego Bankowi wyrażonego w tej walucie. Niezależnie od aktualnego kursu Bank był w stanie uzyskać świadczenie zastrzeżone dla siebie w Umowie, tymczasem ciężar spełnienia tego świadczenia spoczywał wyłącznie na konsumencie. To stanowi nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków konsumenta na jego niekorzyść, a zatem stanowiło o naruszeniu jego interesów. Znaczące – niekiedy nawet dwukrotne – zwiększenie salda zadłużenia w PLN i związane z tym proporcjonalne powiększenie należności odsetkowych nakazują określić to naruszenie jako rażące. Tym samym obie przesłanki uznania klauzuli za abuzywną zostały spełnione.

Zgodnie natomiast z art. 385 ² k.c. oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny.

Dodać należy, iż dla oceny danego postanowienia na podstawie art. 385 ¹ k.c. nie ma żadnego znaczenia sposób wykonywania umowy przez strony. W okolicznościach niniejszej sprawy nie podlegało zatem badaniu i nie miało znaczenia dla rozstrzygnięcia, czy pozwany Bank korzystał z możliwości, wynikających ze spornych postanowień umownych, a więc czy ustalane przez niego kursy walut w Tabeli Kursów były zawyżone w stosunku do kursów NBP lub kursów ustalanych przez inne banki. Postanowienie jest niedozwolone, jeśli stwarza dla przedsiębiorcy samą możliwość działania w sposób rażąco naruszający interesy konsumenta. Za rażąco sprzeczne z interesem konsumenta uznać należy już samo skonstruowanie mechanizmu ustalania wartości świadczenia jednostronnie przez Bank, ponieważ mechanizm ten narusza równowagę kontraktową, umożliwiając przedsiębiorcy wpływ na kształtowanie obowiązków umownych konsumenta.

W tym miejscu wskazać również należy, iż wprawdzie po zawarciu Umowy strony w 2012 roku zawarły Porozumienie, na mocy którego powódka zaczęła spłacać kredyt w walucie CHF, jednakże zawarcie tego Porozumienia nie spowodowało sanowania postanowień abuzywnych, zawartych w przedmiotowej Umowie. Zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości z dnia 29 kwietnia 2021 roku, wydanym w sprawie C-19/20, sąd krajowy jest zobowiązany do stwierdzenia nieuczciwego charakteru warunku umowy zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem, nawet jeśli warunek ten został zmieniony przez te strony w drodze umowy. Wyjątkiem od tej reguły jest sytuacja, kiedy konsument wyraził wolną i świadomą zgodę na zmianę nieuczciwego warunku i na rezygnację z ochrony przed nieuczciwymi postanowieniami umownymi. Natomiast w niniejszej sprawie powódka takiej zgody nie wyraziła, wręcz przeciwnie – wnosząc pozew, w którym domagała się ustalenia nieważności Umowy kredytowej oraz powoływała się na abuzywność postanowień, dotyczących mechanizmu indeksacji – domagała się objęcia jej w/w ochroną.

Kolejno wskazać należy, iż konsekwencje usunięcia z umowy postanowień określających mechanizm indeksacji szczegółowo rozważył TSUE w wyroku C-260/18. Potwierdzając stanowisko polskiego sądu odsyłającego, Trybunał Sprawiedliwości wskazał, że po usunięciu uznanego za abuzywne odesłania do kursów kupna i sprzedaży z tabeli kursowej banku niemożliwe jest określenie kursu wymiany, a tym samym wykonanie przedmiotowej umowy, a zatem że skuteczne zakwestionowanie kursów wymiany walut jest równoznaczne z usunięciem postanowień o indeksacji w całości (pkt 24 i 36). Tym samym w świetle przepisów prawa krajowego utrzymanie umowy bez zawartych w niej warunków nie jest możliwe, co musi prowadzić do jej nieważności, czemu nie sprzeciwia się art. 6 Dyrektywy (pkt. 43). Dzieje się tak w szczególności, gdy – jak w sprawie niniejszej – usunięcie postanowień dotyczących kursów oznacza pośrednie usunięcie z umowy ryzyka kursowego, które jest bezpośrednio związane z indeksacją umowy. Skoro warunek ryzyka kursowego jest traktowany jako określający główny przedmiot umowy kredytu (pkt 44), to bez niego utrzymanie obowiązywania umowy nie jest możliwe, gdyż powoduje to zmianę charakteru umowy.

Ponadto w wyroku z dnia 29 kwietnia 2021 roku w sprawie C-19/20 Trybunał Sprawiedliwości wskazał, że skutki stwierdzenia przez sąd istnienia nieuczciwego warunku w umowie, zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem, podlegają przepisom prawa krajowego, przy czym kwestia utrzymywania się w mocy takiej umowy powinna być oceniana z urzędu przez sąd krajowy zgodnie z obiektywnym podejściem na podstawie tych przepisów.

Natomiast zgodnie z wyrokiem TSUE z dnia 18 listopada 2021 roku w sprawie C-212/20 w przypadku stwierdzenia przez sąd krajowy nieważności nieuczciwego warunku umowy zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w taki sposób, iż niezgodny z tym artykułem jest przepis prawa krajowego dający sądowi krajowemu możliwość uzupełnienia tej umowy poprzez zmianę treści owego warunku. Gdyby bowiem sąd krajowy mógł zmieniać treść nieuczciwych warunków zawartych w takich umowach, to takie uprawnienie mogłoby zagrażać realizacji długoterminowego celu ustanowionego w art. 7 dyrektywy 93/13.

Wobec powyższego, stwierdzić należy, iż niedopuszczalne jest uzupełnienie abuzywnych postanowień umowy przez sąd poprzez zmianę treści tych postanowień, gdyż mogłoby to zagrażać realizacji długoterminowych celów stawianych przez Dyrektywę 93/13 ( wyrok TSUE C-19/20 pkt 67 i 68). Jeśli umowa po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków nie może obowiązywać, sąd może – jedynie w celu uniknięcia penalizujących konsumenta konsekwencji – uzupełnić umowę przepisami dyspozytywnymi ( wyrok TSUE C-26/13 w sprawie K. pkt 82-85). Niezależnie od wątpliwości co do możliwości zastąpienia kursu Banku kursem średnim NBP, należy zauważyć, że tego rodzaju zabieg nie usunąłby znaczącej nierównowagi między stronami, jaka powstała ze szkodą dla konsumenta na skutek włączenia do umowy warunku ryzyka kursowego. Za niedopuszczalnością takiego „uzupełniania” umowy wypowiedział się TSUE także w wyroku z dnia 08 września 2022 roku w sprawach połączonych od C‑80/21 do C‑82/21. Ponadto zgodnie ze stanowiskiem, wyrażonym w uchwale pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2024 roku w sprawie III CZP 25/22, w razie uznania, że postanowienie umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej stanowi niedozwolone postanowienie umowne i nie jest wiążące, w obowiązującym stanie prawnym nie można przyjąć, że miejsce tego postanowienia zajmuje inny sposób określenia kursu waluty obcej wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów. W razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego lub denominowanego umowa nie wiąże także w pozostałym zakresie.

Mając powyższe na uwadze, stwierdzić należało, iż po pierwsze – po wyeliminowaniu z Umowy omówionych powyżej postanowień (§ 1 ust. 1 CSU, § 4 ust. 7 CSU w zw. z § 16 ust. 4 COU, § 5 ust. 8 CSU w zw. z § 19 pkt 3 COU), uznanych za abuzywne, nie byłoby możliwe uzupełnienie powstałych na skutek tego w Umowie luk. Po drugie – wskazać należy, iż po wyeliminowaniu z Umowy spornych klauzul i niezastąpieniu ich innymi postanowieniami Umowa ta nie mogłaby nadal obowiązywać z niżej podanych względów.

W pierwszej kolejności powtórzyć należy, iż opisywane we wcześniejszej części uzasadnienia klauzule indeksacyjne, stanowią element określający główne świadczenie stron umowy o kredyt indeksowany do waluty obcej. Wobec tego, stwierdzić należy, iż usunięcie postanowienia określającego główne świadczenia stron, prowadzi do tego, że pomiędzy stronami brak jest zgody na zawarcie umowy. To prowadzi zaś do wniosku, że na skutek stwierdzenia abuzywności wskazanych postanowień umownych, Umowę należałby uznać za nieważną.

Kolejno wskazać należy, iż wyeliminowanie z przedmiotowej Umowy postanowień dotyczących indeksacji, odsyłających do Tabeli kursów, prowadziłoby nie tylko do zniesienia mechanizmu indeksacji oraz różnic kursów walutowych, ale również pośrednio do zamknięcia ryzyka kursowego, które jest bezpośrednio związane z tego rodzaju umową kredytu. Klauzula dotycząca ryzyka wymiany określa główny przedmiot umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej. Usunięcie tych postanowień z umowy powoduje, że umowa ta nie mogłaby nadal obowiązywać bez tych warunków z tego powodu, że ich usunięcie spowodowałoby zmianę charakteru głównego przedmiotu umowy (por. wyrok TSUE w sprawie C-260/18).

Po wyeliminowaniu z umowy o kredyt indeksowany do waluty obcej postanowień dotyczących mechanizmu przeliczeniowego – a więc postanowień wyznaczających naturę tego stosunku zobowiązaniowego – umowę należałoby uznać za nieważną także na podstawie art. 353 ¹ k.c. jako sprzeczną z naturą zobowiązania. Doprowadziłoby to bowiem do takiego zniekształcenia tego stosunku zobowiązaniowego, że nie odpowiadałby on już jego naturze, której istotą jest wprowadzenie postanowień dotyczących powiązania przeliczeń z walutą CHF, pozwalających na ustalenie salda zadłużenia w tej walucie a następnie zastosowanie do tak ustalonego salda zadłużenia oprocentowania ustalonego według stawki LIBOR.

Wobec powyższych ustaleń, zbędne okazało się odnoszenie do kolejnych zarzutów powódki, dotyczących nieważności przedmiotowej Umowy. Już bowiem uwzględnienie powyższych zarzutów powódki skutkowało uwzględnieniem jej żądania głównego, opartego na zarzucie nieważności przedmiotowej Umowy

II.  ŻĄDANIE USTALENIA NA PODSTAWIE ART. 189 K.P.C.

Kolejno wskazać należy, iż niewątpliwie głównym celem, jaki powódka w niniejszej sprawie chciała osiągnąć, było wyeliminowanie Umowy, zawartej z Bankiem z obrotu prawnego, a więc doprowadzenie do sytuacji, w której przestaje ona istnieć ze wszystkimi tego konsekwencjami.

W ocenie Sądu, powódka posiadają interes prawny, w rozumieniu art. 189 k.p.c., w zgłoszeniu żądania ustalenia nieistnienia stosunku prawnego, wynikającego z Umowy kredytu.

Zgodnie z art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Przepis art. 189 k.p.c. ma charakter przepisu materialnoprawnego, gdyż stanowi podstawę prawną powództw o ustalenie stosunku prawnego oraz o ustalenie prawa, i to zarówno ustalenie pozytywne, jak i negatywne. Przedmiotem ustalenia w drodze powództwa przewidzianego w art. 189 k.p.c. mogą być prawa i stosunki prawne, dla ustalenia których właściwa jest droga procesu cywilnego (np. ustalenie nieważności umowy, ugody sądowej, testamentu). Przesłanką merytoryczną powództwa o ustalenie jest interes prawny, rozumiany jako potrzeba ochrony sfery prawnej powoda, którą może uzyskać przez samo ustalenie stosunku prawnego lub prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 10 czerwca 2011 roku, II CSK 568/10, Lex nr 932343).

Sąd orzekający w niniejszym składzie podziela stanowisko wyrażone przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku w uzasadnieniu wyroku z dnia 04 listopada 2020 roku, w sprawie V ACa 300/20, że wniesienie powództwa o zapłatę nie rozstrzygnie w sposób całkowity istniejącego pomiędzy stronami sporu co do związania ich umową kredytową. Będzie bowiem rozstrzygało spór za okresy czasu, które już upłynęły. Natomiast w sposób pełny interesy powódki zabezpieczy ustalenie, czy w istocie strony są związane zawartą umową. Rozstrzygnie bowiem kwestię dla powódki podstawową, czy wiąże ją ze stroną pozwaną umowa kredytowa, czy też nie. Ustalenie nieważności umowy kredytowej da podstawę do dokonania wzajemnych rozliczeń pomiędzy stronami. Przede wszystkim zaś usunie niepewność po stronie powódki, czy ma nadal spłacać raty kredytu.

Zważywszy na powyższe, Sąd uwzględnił żądanie główne powódki i w pkt I sentencji wyroku ustalił, że nie istnieje pomiędzy stronami postępowania stosunek prawny, wynikający z umowy NR (...) o kredyt mieszkaniowy (...) z dnia 16 września 2010 roku, zawartej pomiędzy powódką a poprzednikiem prawnym strony pozwanej.

III.  ŻĄDANIE ZAPŁATY oraz POTRĄCENIE

Wobec ustalenia, że nie istnieje pomiędzy stronami stosunek prawny, wynikający z przedmiotowej Umowy kredytu, strony powinny zwrócić sobie – zgodnie z teorią dwóch kondykcji – kwoty świadczone na podstawie tejże Umowy ( por. uchwała Sądu Najwyższego z 16 lutego 2021 roku, w sprawie III CZP 11/20 oraz uchwała 7 Sędziów Sądu Najwyższego z 07 maja 2021 roku w sprawie III CZP 6/21). Przypomnieć należy jedynie, że teoria dwóch kondykcji polega na tym, że każda ze stron ma własne roszczenie o zwrot spełnionego świadczenia: bank o zwrot kwoty wypłaconego nominalnie kredytu, a kredytobiorca o zwrot świadczeń spełnionych na rzecz banku.

Co do zasady na uwzględnienie zatem zasługiwało żądanie powódki zasądzenia od strony pozwanej kwot, stanowiących sumę wpłat, uiszczonych przez nią na podstawie przedmiotowej Umowy w okresie przez nią wskazanym.

W niniejszym postępowaniu powódka ostatecznie domagała się zasądzenia od strony pozwanej na jej rzecz kwot 40 717,15 zł oraz 36 661,90 CHF, podając, że stanowią ona sumę kwot, pobranych od niej przez Bank w okresie od 06 października 2010 roku do 05 października 2018 roku tytułem spłaty rat kredytu. Powyższe kwoty okazały się pomiędzy stronami bezsporne (k. 378v).

Żądanie powódki zostało jednak oddalone z uwagi na fakt, że powódka złożyła wobec Banku materialnoprawne oświadczenie o potrąceniu a w oświadczeniu tym do potrącenia z wierzytelnością Banku wobec niej o zwrot kapitału kredytu (tj. 400 000 zł) zgłosiła także swoją wierzytelność, dochodzoną w tym postępowaniu (tj. 40 717,15 zł i 36 661,90 CHF).

W tym miejscu wskazać należy, iż zgodnie z art. 498 § 1 oraz 2 k.c. gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Zgodnie z art. 499 k.c. potrącenia dokonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe.

Zgodnie z art. 203 ¹ k.p.c. podstawą zarzutu potrącenia może być tylko wierzytelność pozwanego z tego samego stosunku prawnego co wierzytelność dochodzona przez powoda, chyba że wierzytelność ta jest niesporna, stwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu, orzeczeniem sądu polubownego, ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym, zatwierdzoną przez sąd ugodą zawartą przed mediatorem, lub uprawdopodobniona dokumentem potwierdzającym jej uznanie przez powoda albo też wierzytelność o zwrot spełnionego świadczenia przysługująca jednemu z dłużników solidarnych wobec pozostałych współdłużników.

Biorąc pod uwagę powyższe regulacje w pierwszej kolejności należało rozstrzygnąć o dopuszczalności powołania się na potrącenie dokonane przez powódkę. W ocenie Sądu, przytoczony przepis art. 203 ¹ k.p.c. nie zawiera żadnych ograniczeń w tym zakresie. Należy podkreślić, że potrącenie dokonane przez powódkę nie ma charakteru zarzutu procesowego: powołanie się na tego rodzaju zdarzenie należy oceniać w sposób zbliżony do innych zdarzeń, skutkujących wygaśnięciem zobowiązania – takich jako np. zapłata czy zwolnienie z długu. Dla oceny skuteczności takiego oświadczenia wystarczające jest zbadanie przesłanek, wynikających z prawa materialnego.

Mając na uwadze treść powyższych przepisów, Sąd uznał, że oświadczenie powódki o potrąceniu jej wierzytelności z wierzytelnością strony pozwanej wywołało skutek prawny w postaci wzajemnego umorzenia wierzytelności stron do wysokości wierzytelności niższej.

Sąd miał na uwadze, iż powódka w skierowanym do Banku oświadczeniu z dnia 12 stycznia 2024 roku, wskazała, że dokonuje potrącenia przysługujących jej wobec Banku wierzytelności w kolejności:

1. najpierw wierzytelności nieobjęte żądaniem zasądzenia od Banku procesie sądowym, tj. 48 724,19 zł z tytułu rat kredytu nienależnie świadczonych w okresie od 06 października 2018 roku do 06 listopada 2023 roku, 20 378,79 CHF z tytułu rat kredytu nienależnie świadczonych w okresie od 06 października 2018 roku do 06 listopada 2023 roku, przeliczone na kwotę 93 565,14 zł po kursie NBP z dnia jej wymagalności, 8 100 zł z tytułu nienależnie uiszczonej prowizji,

2. następnie wierzytelności objęte żądaniem zasądzenia od Banku w procesie sądowym, tj.

I. w pierwszej kolejności skapitalizowane odsetki ustawowe za opóźnienie, tj. 3 021,71 zł, liczone za okres od 27 maja 2023 roku do 12 stycznia 2024 roku, od kwoty wierzytelności dochodzonej wobec Banku w procesie sądowym z tytułu nieważności umowy kredytu, a wyrażonej w walucie PLN, 2 720,77 CHF liczone za okres od dnia 27 maja 2023 roku do dnia 12 stycznia 2024 roku od kwoty wierzytelności dochodzonej wobec Banku w procesie sądowym z tytułu nieważności umowy kredytu, a wyrażonej w walucie CHF, przeliczone na kwotę 12 721,78 zł po kursie NBP z dnia jej wymagalności,

II. na sam koniec wierzytelności dochodzone wobec Banku w procesie sądowym z tytułu nieważności Umowy kredytu, tj. 40 717,15 zł oraz 36 661,90 CHF, przeliczone na kwotę 171 423,71 zł po kursie średnim NBP z dnia jej wymagalności

- z wierzytelnością Banku o zwrot kwoty nominalnie odpowiadającej kwocie wypłaconego kapitału kredytu, tj. 400 000 zł.

Wzajemne wierzytelności stron wynikały z tej samej Umowy kredytu – w zakresie wierzytelności powódki była to suma, dokonanych przez nią spłat kredytu a w zakresie wierzytelności Banku – kwota kredytu, wypłaconego przez Bank powódce na podstawie Umowy.

Strona pozwana została zobowiązana do wypowiedzenia się w przedmiocie twierdzeń powódki i zgłoszonych przez nią dowodów na wykazanie istnienia i wymagalności wierzytelności, zgłoszonych przez nią do potrącenia z wierzytelnością Banku o zwrot kapitału kredytu, wymienionej w pkt 1 jej oświadczenia z dnia 12 stycznia 2024 roku. W piśmie z dnia 11 lutego 2025 roku, złożonym w wykonaniu tego zobowiązania, strona pozwana oświadczyła, że nie kwestionuje kwot, wskazanych w modyfikacji powództwa z dnia 18 maja 2023 roku co do wysokości. W zakresie pkt 1 oświadczenia powódki o potrąceniu zakwestionowała kwotę tytułem prowizji w wysokości 8 100 zł, podając, że z § 2 ust. 1 pkt 1 umowy wynika, że prowizja wynosiła 8 000 zł. Nie zakwestionowała zaś matematycznej wysokości przeliczenia kwot zgłoszonych do potrącenia w walucie CHF na walutę PLN. W zakresie pkt 2 oświadczenia powódki o potrąceniu strona pozwana nie zakwestionowała tych kwot co do wysokości. Ponadto wskazała, że podana w tym oświadczeniu kwota 171 423,71 zł z uwzględnieniem kursu z dnia 29 maja 2024 roku jest matematycznie prawidłowa (k. 378 – 379v – pismo strony pozwanej z dnia 11 lutego 2025 roku).

Mając powyższe na uwadze, a także mając na uwadze treść Aneksu nr (...), z którego wynika, że Bank pobrał za ten Aneks prowizję w wysokości 100 zł (k. 38), w ocenie Sądu uznać należało, iż powódka dokonała skutecznego potrącenia swoich wierzytelności w zakresie kwoty 362 530,19 zł (142 289,33 zł z tytułu rat uiszczonych w okresie od 06 października 2018 roku do 06 listopada 2023 roku + 8 100 zł z tytułu prowizji + 212 140,86 zł z tytułu rat, uiszczonych w okresie od 06 października 2010 roku do 05 października 2018 roku) z wierzytelnością Banku o zwrot kapitału kredytu. Po porównaniu wierzytelności Banku oraz wierzytelności powódki skutecznie zgłoszonych do potrącenia (400 000 zł oraz 362 530,19 zł), okazało się, że wierzytelności powódki uległy umorzeniu w całości.

Natomiast co do zgłoszonej przez powódkę do potrącenia kwoty z tytułu skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie, tj. 15 743,49 zł, to odsetki te wygasły z mocy art. 499 k.c. Należy wskazać, że oświadczenie o potrąceniu prowadzi do umorzenia wierzytelności, z mocą wsteczną od chwili, gdy potrącenie stało się możliwe. Retroaktywność tego oświadczenia powoduje, że oprócz umorzenia wierzytelności należy brać pod uwagę jeszcze dalsze jego skutki. Za niebyłe bowiem należy uznać te następstwa istnienia wierzytelności, związane z upływem czasu, które powstały pomiędzy jego umorzeniem a chwilą, gdy uprawniony, po powstaniu stanu potrącalności, złożył stosowne oświadczenie woli. W szczególności, jeżeli we wskazanym czasie dłużnik popadł w zwłokę, umorzenie wierzytelności od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe, unicestwia także ten stan rzeczy. Wówczas konsekwencje zwłoki przestaną być aktualne, ponieważ potrącenie jest w tym zakresie równoważne spełnieniu świadczenia. Dotyczy to podstawowego skutku zwłoki, jakim jest obowiązek naprawienia szkody, ale także jeszcze niewykonanego prawa do odstąpienia od umowy na wypadek zwłoki dłużnika. W podobny sposób unicestwiony zostaje obowiązek płacenia odsetek za opóźnienie. Jeśli zatem przedmiotem jednej z potrącanych wierzytelności była kwota oprocentowanego kredytu, powinność zapłaty odsetek ustaje (por. Kodeks Cywilny, Komentarz, Wydanie 11, 2023 r., red. Gniewek, Machnikowski, art. 499 k.c.).

Mając powyższe na uwadze – z wyżej podanych już względów, tj. z powodu dokonanego przez powódkę potrącenia wierzytelności i tym samym umorzenia w całości wierzytelności, dochodzonych przez nią w tym postępowaniu - Sąd oddalił roszczenie powódki o zapłatę (pkt II sentencji wyroku).

IV.  KOSZTY PROCESU

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd zniósł wzajemnie pomiędzy stronami koszty postępowania, ponieważ jedno z roszczeń głównych pozwu, tj. żądanie ustalenia, zostało w całości uwzględnione a drugie, tj. żądanie zapłaty, zostało w całości oddalone. Sąd miał przede wszystkim na uwadze, iż co do roszczenia o zapłatę powództwo zostało oddalone na skutek czynności pozaprocesowej, dokonanej przez powódkę w czasie trwania procesu, tj. na skutek złożenia przez nią bezpośrednio stronie pozwanej materialnoprawnego oświadczenia o potrąceniu, które obejmowało także wierzytelności, dochodzone w tym postępowaniu sądowym. Pomimo dokonanego przez powódkę potrącenia jej wierzytelności, dochodzonych w tym postępowaniu, z wierzytelnością Banku o zwrot kapitału kredytu, powódka w żadnym zakresie nie cofnęła pozwu. Fakt ten miał także wpływ na orzeczenie w przedmiocie kosztów postępowania.

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

Warszawa, dnia 30 lipca 2025 roku.