Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 lutego 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XXVIII Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Aleksandra Błażejewska-Leoniak

Protokolant: Jakub Niedziałkowski

po rozpoznaniu w dniu 23 stycznia 2024 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa D. D. i Ł. D.

przeciwko (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę i ustalenie

I.  ustala, że nie istnieje stosunek prawny wynikający z umowy kredytu nr(...)zawartej pomiędzy powodami D. D. i Ł. D. a (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. w dniu 18 grudnia 2008r.;

II.  zasądza od pozwanego (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz: a) powódki Ł. D. kwotę 70 747,24 CHF (siedemdziesiąt tysięcy siedemset czterdzieści siedem franków szwajcarskich i dwadzieścia cztery centymy) oraz kwotę 134 961,91 zł (sto trzydzieści cztery tysiące dziewięćset sześćdziesiąt jeden złotych i dziewięćdziesiąt jeden groszy),

b) powoda D. D. kwotę 87 724,36 zł (osiemdziesiąt siedem tysięcy siedemset dwadzieścia cztery złote i trzydzieści sześć groszy),

- wszystkie ww. kwoty wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 5 lutego 2022r. do dnia zapłaty;

III.  oddala powództwo w zakresie żądania głównego w pozostałej części;

IV.  zasądza od pozwanego (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda D. D. i na rzecz powódki Ł. D. kwoty po 7267 zł (siedem tysięcy dwieście sześćdziesiąt siedem złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt XXVIII C 18304/21

UZASADNIENIE

W dniu 10 grudnia 2021r. (data prezentaty) do Sądu Okręgowego w Warszawie wpłynął pozew Ł. D. i D. D. przeciwko (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W., w którym powodowie domagali się zasądzenia od pozwanego na ich rzecz łącznie ewentualnie solidarnie (za okres, w którym pomiędzy powodami istniał ustrój małżeńskiej wspólności majątkowej) kwoty 175 448,72 zł tytułem całych rat kapitałowo-odsetkowych uiszczonych przez powodów w walucie PLN w okresie od dnia 4 lutego 2009r. do dnia 4 grudnia 2013r.

Ponadto powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanego na ich rzecz solidarnie (za okres po uprawomocnieniu się wyroku rozwodowego powodów) kwoty 47 976,55 zł, w tym:

- kwota 47 237,55 zł tytułem całych rat kapitałowo-odsetkowych uiszczonych przez powodów w walucie PLN w okresie od dnia 7 stycznia 2014r. do dnia 4 marca 2015r. oraz późniejszych pojedynczych płatności z okresu od dnia 20 maja 2015r. do dnia 4 lipca 2019r.,

- kwota 685 zł tytułem opłaty za wydanie zaświadczenia o wypłacie kredytu oraz zaświadczenia o oprocentowaniu i spłatach kredytu uiszczonej w dniu 22 lutego 2021r.,

- kwota 54 zł tytułem opłaty za wydanie zaświadczenia o wypłacie kredytu oraz zaświadczenia o oprocentowaniu i spłatach kredytu uiszczonej w dniu 23 czerwca 2021r.

Powodowie wnieśli również o zasądzenie pozwanego na ich rzecz solidarnie (za okres po uprawomocnieniu się wyroku rozwodowego powodów) kwoty 70 747,24 CHF tytułem całych rat kapitałowo- odsetkowych uiszczonych przez powodów w walucie CHF w okresie od dnia 25 lutego 2015r. do dnia 9 listopada 2021r.

Powodowie wnieśli o zasądzenie ww. kwot wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia złożenia niniejszego pozwu do dnia zapłaty w związku z nieważnością umowy kredytu.

Nadto powodowie wnieśli o ustalenie, że umowa kredytu nr (...) zawarta w dniu 18 grudnia 2008r. między powodami a pozwanym jest nieważna.

Powodowie zgłosili również żądania ewentualne szczegółowo opisane w pkt II. i III. petitum pozwu.

Powodowie wnieśli również o zasądzenie od pozwanego na ich rzecz solidarnie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

(pozew k. 3-66)

W odpowiedzi na pozew z dnia 18 marca 2022r. (doręczony w dniu 21 stycznia 2022r.) pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powodów solidarnie na swoją pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictw wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty. Pozwany powołał się na art. 411 pkt. 4 k.c.

(odpowiedź na pozew k. 403-454)

Na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024r. strony podtrzymały swoje stanowiska wyrażone w sprawie.

Powodowie, po pouczeniu o skutkach ustalenia nieważności umowy, oświadczyli, że wyrażają wolę ustalenia nieważności umów, uważają, że jest to dla nich korzystne rozwiązanie i nie akceptują abuzywnych postanowień umownych.

(protokół skrócony rozprawy z dnia 23.01.2024r. k. 603-605, płyta CD k. 606)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ł. D. i D. D. potrzebowali środków na zakup mieszkania. W tym celu powodowie udali się bezpośrednio do pozwanego banku, gdzie poinformowano ich, że nie posiadają zdolności kredytowej, aby uzyskać kredyt złotowy. Powodowie uzyskiwali dochody w euro w związku z tym zapytali o możliwość zaciągnięcia kredytu w tej walucie, natomiast otrzymali odpowiedź odmowną i ostatecznie zaproponowano im kredyt w CHF. Pracownik banku zapewniał powodów, że CHF jest stabilną walutą, a kredyt ten jest bezpieczny i nie ma powodów do obaw. Pracownik banku nie przedstawił powodom mechanizmu jak zmiana kursu może wpłynąć na ratę i całe zadłużenie. Nie przedstawiono powodom wykresów historycznych zmian kursów CHF. Powodowie rozumieli, że CHF miał mieć zastosowanie techniczne do przeliczenia raty i rozumieli, że rata może się trochę zwiększyć lub zmniejszyć w zależności od wahań kursu CHF. Powodowie nie rozumieli, że zmiana kursu może wpłynąć na wysokość zadłużenia i że saldo kredytu będzie w CHF. Powodowie wnioskowali o 350 000 zł i taka kwotę mieli otrzymać i taką kwotę myśleli, że mają zwrócić do banku. Nie wiedzieli o możliwości spłaty rat w CHF. Nie było mowy o kursie kupna i sprzedaży i sposobie ich ustalania. Powodowie w związku z zawarciem umowy kredytu otworzyli konto osobiste, na które wpływały środki w PLN powodów i z którego to konta bank pobierał kwoty tytułem spłat rat.

(zeznania powodów: Ł. D. k. 603v-604 i D. D. k. 604-604v.)

W dniu 30 października 2008r. powódka podpisała dokument zatytułowany: „Oświadczenie”, w którym zawarte było oświadczenie, że po zapoznaniu się z przedstawionymi przez Bank warunkami udzielania kredytu mieszkaniowego zarówno w złotych jak i w walucie CHF/EUR/USD, symulacjami wysokości płaconych rat zarówno w złotych jak i w ww. walucie obcej, są świadomi ryzyka kursowego związanego z zaciągnięciem ww. kredytu w walucie obcej mogącego mieć wpływ na wysokość płaconej przez nich raty kredytu w okresie kredytowania i decydują się na zaciągnięcie kredytu wymienionego w pkt a) w walucie CHF/EUR/USD.

Natomiast powód podpisał ww. oświadczenie w dniu 31 października 2008r.

Ponadto powodowie podpisali w dniu 31 października 2008r. „Oświadczenie”, że zostali poinformowani przez bank o ryzyku związanym z oprocentowaniem kredytu mieszkaniowego zmienną stopą procentową oraz są świadomi ponoszenia tego ryzyka w przypadku zaciągnięcia ww. kredytu oprocentowanego zmienną stopą procentową.

(oświadczenia o ryzyku kursowym k. 464 i k. 465, oświadczenia o ryzyku związanym z oprocentowaniem k. 466 i k. 467)

W dniu 31 października 2008r. powodowie, złożyli wniosek kredytowy w (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W.. Jako całkowitą kwotę kredytu we wniosku wskazano 350 000 zł. Na formularzu wniosku - w odpowiedniej rubryce – jako „walutę” wpisano opcję „CHF”. Jako cel kredytu podano zakup nieruchomości. Powodowie wskazali, że byli zatrudnieni na podstawie umowy o pracę. Powodowie posiadali kredyt mieszkaniowy w (...) Banku w walucie CHF.

(wniosek kredytowy k. 76-78 i k. 456-458, przewidywany harmonogram wypłaty kredytu k. 80 i k. 460, informacja o zobowiązaniach względem banków k. 461-462)

Następnie, Ł. D. i D. D. , działając jako konsumenci, w dniu 18 grudnia 2008r. zawarli z poprzednikiem prawnym pozwanego (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. (obecnie (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W.) umowę nr(...). Przy zawarciu umowy wykorzystano wzorzec umowny stworzony przez bank. Powodowie nie negocjowali kwestionowanych postanowień umowy. Nie było mowy o negocjowaniu kursu do wypłaty kredytu.

Zgodnie z punkiem 25 i 26 części tabelarycznej umowy bank udzielił powodom kredytu w kwocie 140 530 CHF, a jako okres kredytowania wskazał okres od dnia zawarcia umowy do daty zwrotu 4 stycznia 2029 r. (pkt. 27 tabelarycznej części umowy).

Wypłata kredytu, zgodnie z punktem 29 Tabeli, miała nastąpić poprzez przekazanie środków na rachunek bankowy Dewelopera z tytułu należności związanych z realizacją celu kredytu na wskazany numer rachunku bankowego w niniejszym punkcie.

Jako cel kredytu wskazano nabycie od dewelopera nieruchomości kredytowej (lokalu mieszkalnego) położonego w B. przy ul. (...) (pkt 40 tabelarycznej części umowy).

W myśl punktu 30 Tabeli oprocentowanie kredytu, do zapłaty którego zobowiązany był kredytobiorca miało być naliczone od daty wypłaty całości kredytu lub pierwszej jego transzy według stopy zmiennej, przy czym wskazano, że zmienna stopa na dzień sporządzania umowy kredytu wynosiła 5,52 %, na co składała się stopa referencyjna w postacie LIBOR dla CHF 3M ustalona na dzień sporządzenia umowy kredytu w wysokości 0,82 % i marża podstawowa określona w punkcie c i d) (pkt 30 lit b) Tabeli).

Z punktu 35 tabelarycznej części umowy wynikał system rat równych.

W punkcie 36 tabelarycznej części wskazano rachunek bieżący należący do powodów, a w punkcie 37 rachunek bieżącej obsługi kredytu, natomiast w punkcie 38 podano rachunek do obsługi wcześniejszych spłat.

Na kredytowanej nieruchomości miała zostać ustanowiona hipoteka kaucyjna do kwoty 210 795 w walucie kredytu na kredytowanej nieruchomości na zabezpieczenie roszczeń banku wynikających z umowy kredytu o zwrot kwoty kredytu, zapłatę odsetek oraz opłat, prowizji i kosztów, cesja praw z polisy ubezpieczenia nieruchomości obciążonej hipoteką – od ognia i innych zdarzeń losowych oraz przelew wierzytelności kredytobiorcy w stosunku do dewelopera o zwrot wpłaconych na poczet ceny nabycia nieruchomości kredytowanej. Kolejnym zabezpieczeniem było poddanie się przez kredytobiorcę egzekucji roszczeń wynikających z umowy kredytu do wysokości wskazanej przez bank oraz pełnomocnictwo do rachunku bieżącego, którego posiadaczami byli powodowie (pkt 46 Tabeli).

W pkt 2.1 części umowy nazwanej: „Pozostałe postanowienia umowy kredytu” opisano system spłat rat kredytu.

W pkt 2.2.1 „Pozostałych postanowień umowy kredytu” określono, że Kredytobiorca w każdym czasie może złożyć wniosek o zmianę waluty kredytu na walutę, w której bank oferuje danego rodzaju kredyty.

Z kolei w ust. 2.3.1 umowy spłata kredytu wraz z oprocentowaniem kredytu i innymi należnościami banku powstałymi w związku z zawarciem umowy kredytu następowało poprzez obciążenie w dacie wymagalności, rachunku bieżącego kwotą raty i innych należności oraz poprzez przelew tych środków na rachunek bieżącej obsługi kredytu. W przypadku kredytu walutowego należności banku, wyrażone w walucie kredytu, bank pobierał poprzez obciążenie rachunku bieżącego kwotą w złotych, stanowiącą ich równowartość. Równowartość kwoty w złotych ustalana była według kursu sprzedaży waluty obcej, obowiązującego w banku na podstawie Tabeli Kursów, na dwa dni robocze przed datą wymagalności każdej należności banku. Za zgodą banku kredytobiorca mógł dokonywać spłat rat kredytu walutowego także w inny sposób, w tym w szczególności dokonać spłaty w walucie kredytu lub innej walucie obcej. Jeżeli spłata rat kredytu walutowego następowała w innej walucie niż waluta kredytu, wówczas kwota wpłaty była przeliczana najpierw na złote po kursie kupna tej waluty, a następnie na walutę kredytu po kursie sprzedaży przy zastosowaniu kursów obowiązujących w banku na podstawie Tabeli Kursów. Jeżeli spłata miała następować po dacie wymagalności raty lub innych należności, do przeliczania walut stosowano kursy z daty spłaty.

W myśl zapisu pkt 2.4.4. wcześniejsza spłata kredytu walutowego winna zostać dokonana w złotych, wówczas wpłacona kwota zostanie przeliczona na walutę kredytu przy zastosowaniu kursu sprzedaży waluty kredytu obowiązującego w banku na podstawie Tabeli Kursów, w dacie spłaty. Za zgodą banku wcześniejsza spłata kredytu walutowego może zostać dokonana w walucie kredytu lub innej walucie obcej niż waluta kredytu – w takim przypadku wpłacona kwota zostanie przeliczona na złote po kursie kupna tej waluty, a następnie na walutę kredytu po kursie sprzedaży, przy zastosowaniu kursów obowiązujących w Banku w Dacie Spłaty na podstawie Tabeli Kursów.

W punkcie 2.4.6 wskazano, że za wcześniejszą spłatę kredytu w całości lub w części zgodnie z warunkami kredytu bank pobierał Prowizję Rekompensacyjną na zasadach określonych w punkcie 4.2 Regulaminu Produktowego. Prowizja ta nie miała być pobierana od kredytu konsumenckiego.

W rozdziale 6 umowy zatytułowanym „Oświadczenia związane z ryzykiem kursowym oraz ryzykiem zmiennej stopy procentowej” w pkt 1 wskazano: W przypadku kredytu w walucie obcej, kredytobiorca oświadcza, iż jest świadomy dodatkowego ryzyka, jakie ponosi w związku z zaciągnięciem kredytu w walucie obcej (ryzyko kursowe) oraz, iż w przypadku niekorzystnej zmiany kursu waluty, w jakiej został udzielony kredyt, zarówno kwota w złotych, stanowiąca równowartość kwoty kredytu w walucie kredytu, jak i kwota w złotych stanowiąca równowartość raty w walucie, w jakiej został udzielony kredyt, ulegnie zwiększeniu. W pkt 2 wskazano: Kredytobiorca oświadcza, iż jest świadomy dodatkowego ryzyka, jakie ponosi w związku z zaciągnięciem kredytu oprocentowanego zmienną stopą oraz, iż w przypadku niekorzystniej zmiany stopy referencyjnej lub stopy bazowej, kwota naliczanego oprocentowania kredytu ulegnie zwiększeniu.

(zeznania powodów: Ł. D. k. 603v-604 i D. D. k. 604-604v., umowa kredytu k. 82-87 i k. 469-474, oświadczenia o poddaniu się egzekucji k. 476, oświadczenie (ubezpieczenie niskiego wkładu) k. 477-478)

Załącznik nr 1 do umowy nr (...) kredytu stanowiły „Pozostałe indywidualne warunki kredytu”, które określały daty planowanej wypłaty kredytu. Ponadto strony uzgodniły m.in., że za wcześniejszą spłatę kredytu do łącznej kwoty nadpłaty w wysokości 25% kwoty kredytu w terminie 36 miesięcy od daty jego wypłaty bank miał nie pobierać prowizji, natomiast za wcześniejszą spłatę kredytu ponad 25% w terminie 36 miesięcy od daty jego wypłaty, bank miał pobrać prowizje zgodnie z (...) oraz kredytobiorcy zobowiązali się do założenia rachunku w (...) S.A. oraz przelewania na te rachunek całości swoich dochodów, przez cały okres kredytowania w wysokości nie niższej niż dwukrotność raty kapitałowo-odsetkowej.

(pozostałe indywidualne warunki kredytu k. 474v.-475)

Załącznikiem nr 4 do umowy był Regulamin kredytowy dla konsumentów (...) Bank (...) S.A., w którym w pkt. 3.3.1.1. stanowił, że w przypadku uzgodnienia przez bank i kredytobiorcę zmiany postanowień warunków kredytu lub wprowadzenia przez strony do warunków kredytu nowych postanowień wówczas takie zmiany lub dodatkowe postanowienia ujęte były w Indywidualnych Warunkach Kredytu stanowiących część umowy kredytu albo załącznik do umowy kredytu.

W punkcie 6.8. wskazano, że jeżeli spłata kredytu nie następuje poprzez obciążenie rachunku bieżącego wówczas ma miejsce poprzez wpłatę na rachunek obsługi kredytu.

W myśl zaś punktu 9.1 gdziekolwiek dokumentacja kredytowa wymagała zgody drugiej strony na podjęcie jakichkolwiek czynności przez pierwszą stronę, druga strona, która ma udzielić zgody, nie odmówi takiej zgody bezpodstawnie oraz nie będzie bezzasadnie wstrzymywać wrażenia zgody lub odmowy wyrażenia zgody. Odmowa udzielenia zgody powinna być uzasadniona.

(regulamin kredytowy k. 89-94v i k. 480-495)

Załącznikiem nr 5 do umowy był Regulamin Produktowy (dla kredytu mieszkaniowego i kredytu konsolidacyjnego) (...) Bank (...) S.A.

W pkt 2.7.1. Regulaminu zawarto definicję pojęcia „Tabela Kursów” – była to obowiązująca w Banku „Tabela kursów dla kredytów mieszkaniowych i konsolidacyjnych w walutach obcych (...) Bank (...) S.A., publikowana na stronie internetowej Banku.

Punkt 3.2. Regulaminu zatytułowany „Wypłata kredytu” w pkt 3.2.3. wskazywał, że: Kwota kredytu będzie wypłacona kredytobiorcy w złotych. W takiej sytuacji Bank dokonuje przewalutowania według obowiązującego w Banku na podstawie Tabeli kursów kursu kupna waluty kredytu z dnia wypłaty kredytu lub danej transzy. Za zgodą Banku Kredytobiorca może złożyć Dyspozycję Wypłaty Kredytu (w tym także którejkolwiek jego transzy) w innej walucie niż złoty.

W punkcie 4.5 wskazano, że: Bank ma prawo żądania zapłaty wszystkich prowizji, opłat i kosztów w walucie, w której zostały naliczone (w której powstały), albo w walucie kredytu. Do przeliczenia walut stosuje się kurs właściwy dla danego rodzaju transakcji, obowiązujący w Banku w dniu – według wyboru Banku – wymagalności prowizji, opłaty lub kosztów albo w dniu zapłaty.

W punkcie 4.7 wskazano, że poza okolicznościami przewidzianymi w pozostałych warunkach Kredytu, Bank jest uprawniony do zmiany – nie częściej niż raz w miesiącu kalendarzowym – wysokości Opłat i Prowizji określonych w Tabeli Opłat i Prowizji na podstawie i w stosunku do:

a)  wzrostu inflacji w stopniu ogłaszanym przez GUS, co najmniej o 0,1 %,

b)  zmiany wskaźnika cen dóbr inwestycyjnych publikowanych przez GUS, co najmniej o 0,1 %,

c)  wzrostu rzeczywistych kosztów obsługi danej usługi na skutek niezależnych od banku czynników zewnętrznych, w szczególności wzrostu cen opłat pocztowych i telekomunikacyjnych, rozliczeń międzybankowych koniecznych do wykonania danej usługi, energii, wejścia w życie regulacji prawnych powodujących wzrost kosztów świadczonej usługi o co najmniej 1 %,

d)  zmiany stóp procentowych kredytów udzielonych bankom przez NBP o co najmniej 0,01 %,

e)  zmiany stopy rezerw obowiązkowych ustalonych przez NBP lub wysokości ich ewentualnego oprocentowania, co najmniej o 0,01 %,

f)  zmiany stawek oprocentowania lokat na rynku międzybankowym co najmniej o 0,01 %,

g)  zmiany wysokości obowiązkowych opłat wnoszonych przez banki na rzecz BFG, co najmniej o 0,01 %,

h)  zmiany rentowności instrumentów rynku pieniężnego i kapitałowego (w tym bonów skarbowych i obligacji Skarby Państwa) co najmniej o 0,01 %.

(Regulamin produktowy k. 96-99v. i k. 497-503)

Kredyt został powodom wypłacony zgodnie z postanowieniami umowy. Umowa nie została wypowiedziana przez żadną ze stron i nie została też przez strony rozwiązana.

(okoliczności bezsporne; a nadto zaświadczenie o wypłacie kredytu umowy k. 101-101v., zlecenia wypłaty kredytu k. 505, potwierdzenie złożenia dyspozycji k. 507-509)

Pismem z dnia 26 sierpnia 2021r. powodowie wezwali pozwanego do zapłaty kwoty 222 686,27 zł oraz 67 662,56 CHF w związku z nieważnym charakterem przedmiotowej umowy kredytu. W piśmie z dnia 17 września 2021r. pozwany nie uznał roszczeń powodów.

(wezwanie do zapłaty k. 129, pismo pozwanego z dnia 17.09.2021r. k. 135- 136)

W dniu 27 sierpnia 2021r powodowie na podstawie art. 84 k.c. złożyli pozwanemu oświadczenie o uchyleniu się od skutków oświadczenia woli złożonego w chwili zawarcia umowy kredytu nr (...) z dnia 18 grudnia 2008r. z (...) Bank (...) S.A. z uwagi, że wprowadził powodów w błąd co do kluczowych parametrów umowy.

W piśmie z dnia 16 września 2021r. pozwany stwierdził, że ww. oświadczenie jest nieskuteczne i nie wywołuje skutków prawnych.

(oświadczenie k. 132-132v., pismo pozwanego z dnia 16.09.2021r. k. 137-138)

W dacie zawierania umowy powodowie byli małżeństwem i mieli wspólność majątkową małżeńską. W dniu 9 grudnia 2013r. został wydany wyrok rozwiązujący związek małżeński powodów. Po rozwodzie powódka spłacała kredyt samodzielnie.

(zeznania powodów: Ł. D. k. 603v-604 i D. D. k. 604-604v., kserokopia odpisu wyroku rozwodowego k. 73-74)

W okresie od dnia 4 lutego 2009r. do dnia 4 grudnia 2013r. powodowie uiścili z majątku wspólnego na rzecz pozwanego kwotę 175 448,72 zł tytułem rat kapitałowo-odsetkowych.

W okresie od dnia 7 stycznia 2014 r. do dnia 9 listopada 2021r. powódka uiściła na rzecz pozwanego kwotę 47 976,55 zł oraz 70 747,24 CHF, w tym kwotę 47 237,55 zł i 70 747,24 CHF tytułem rat kapitałowo-odsetkowych, kwotę 685 zł oraz 54 zł tytułem opłat za wydanie zaświadczeń o wypłatach kredytu oraz zaświadczeń o oprocentowaniu i spłatach kredytu.

(zaświadczenia k. 103-103v. i k. 105-110)

Powodowie ostatecznie nie zamieszkali w kredytowanym mieszkaniu. Gdy powodowie kupowali przedmiotową nieruchomość, mieszkali za granicą, ale planowali powrót do kraju. Powodowie wybierali mieszkanie, by spełniało ich kryteria, to jest by było z ogródkiem oraz w pobliżu szkoły. Obecnie powódka przebywa za granicą, zaś powód mieszka w Polsce. Kredytowane mieszkanie było wynajmowane. Od czerwca 2023r. przedmiotowa nieruchomość jest pusta. Powodowie nigdy nie prowadzili działalności gospodarczej.

(zeznania powodów: Ł. D. k. 603v-604 i D. D. k. 604-604v.)

Powodowie oświadczyli, że wyrażają wolę ustalenia nieważności umowy, znają konsekwencje z tym związane, uważają, że jest to dla nich korzystne rozwiązanie, nie akceptują abuzywnych postanowień umowy. O tym, że umowa może być wadliwa powodowie dowiedzieli się w 2020r. po konsultacji z kancelarią prawną.

(zeznania powodów: Ł. D. k. 603v-604 i D. D. k. 604-604v., oświadczenie powodów k. 604v.)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił przede wszystkim na podstawie powołanych dokumentów związanych z zawarciem umowy kredytu hipotecznego znajdujących się
w aktach sprawy. Dokumenty te nie były kwestionowane przez żadną ze stron, a w ocenie Sądu nie było podstaw, by poddawać w wątpliwość okoliczności faktyczne wynikające z ich treści. Z uwagi na powyższe Sąd uznał, że dowody z tych dokumentów tworzą spójny, niebudzący wątpliwości w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a przez to
w pełni zasługujący na wiarę materiał dowodowy.

Sąd uznał również zeznania powodów za wiarygodne w całości. Powodowie przedstawili cały proces związany z zawarciem ww. umowy kredytu. Z zeznań powodów wynikało, że pracownik banku zapewnił ich, iż CHF jest stabilną walutą, a kredyt ten jest bezpieczny i nie ma powodów do obaw. Ponadto przyznali, że pracownik banku nie przedstawił im mechanizmu jak zmiana kursu może wpłynąć na ratę i całe zadłużenie. Powodowie potwierdzili, że nie przedstawiono im wykresów historycznych zmian kursów CHF. Takie zeznania powodów były spójne ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w tym z oświadczeniami o ryzyku, gdyż z oświadczeń tych nie wynikało, jakie konkretne informacje powodowie otrzymali od pracownika banku, nie dołączono do nich także symulacji zmian kursu CHF w przyszłości i ich wpływu na wysokość zobowiązań powodów z tytułu umowy kredytów ani wykresów historycznych zmian kursu CHF. Nadto powodowie potwierdzili, że mieli możliwości negocjowania kwestionowanych postanowień umowy.

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. Sąd pominął wnioski dowodowe o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych zgłoszone w pozwie i z opinii sporządzonej na potrzeby innego postępowania z uwagi na przyjęcie podstawy prawnej rozstrzygnięcia w oparciu o przepisy prawa materialnego odnoszące się do klauzul abuzywnych.

Sąd pominął wniosek dowodowy o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka J. K. i K. P. na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. Powołani świadkowie nie brali udziału w procesie zawierania umowy z powodami. W ocenie Sądu, irrelewantne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy pozostaje praktyka bankowa i obowiązujące u pozwanego ogólne procedury. Dokonując bowiem incydentalnej kontroli konkretnej umowy zawartej przez konsumenta, konieczne jest zbadanie towarzyszących jej okoliczności, nie zaś generalny sposób funkcjonowania pozwanego.

Sąd oddalił wniosek powodów zawarty w pkt IX pozwu o zobowiązanie pozwanego do złożenia określonych w tym punkcie dokumentów. Po pierwsze, art. 248 k.p.c. pozwala sądowi na zobowiązanie danego podmiotu do złożenia tylko takiego dokumentu, który faktycznie istnieje i pozostaje w posiadaniu tego podmiotu. Wniosek w tym zakresie musi być przy tym dostatecznie sprecyzowany, aby nie było wątpliwości, o jaki dokument chodzi. Nie jest zatem wystarczające samo opisanie treści dokumentu, co do którego strona wnioskująca podejrzewa jedynie, że może on istnieć i znajdować się w dyspozycji strony przeciwnej. Poza tym nie miały on znaczenia dla rozstrzygnięcia wobec uznania, że umowa łącząca strony jest nieważna w oparciu o przepisy prawa materialnego odnoszące się do klauzul abuzywnych.

Sąd pominął również dowody z dokumentów zapisanych na płycie CD dołączonej do pozwu, gdyż były one nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Dowody przedłożone przez stronę powodową w postaci: stanowiska Prezesa UOKiK z dnia 5 października 2017r., prezentacji z dnia 14 grudnia 2017r. „Nabycie Wydzielonej Działalności (...) Bank (...) oraz (...) S.A., stanowiska Rzecznika Finansowego z dnia 5 sierpnia 2016r., pisma NBP z dnia 5 września 2016r., pisma zarządów czterech największych banków w Polsce, zaleceń NBP z 3 lipca 2002r. oraz Rekomendacji S oraz wyroków z uzasadnieniami sądów, Sąd potraktował jako rozwinięcie argumentacji strony powodowej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo w zakresie żądania głównego zasługiwało na uwzględnienie niemal w całości.

Na wstępie należy poczynić uwagę, że w uzasadnieniu wyroku nie ma potrzeby czy obowiązku wyrażania szczegółowego stanowiska do wszystkich poglądów prezentowanych przez strony, o ile nie miały one istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 października 1998 roku, II UKN 282/98, Legalis nr 44600). Celem uzasadnienia wyroku nie jest bowiem ocena stanowisk stron, ale wyjaśnienie motywów rozstrzygnięcia. Dopuszczalne jest rozprawienie się z poszczególnymi zarzutami niejako en bloc, poprzez zaprezentowanie odmiennego zapatrywania w kwestii faktów lub prawa, nie pozostawiające przestrzeni dla racjonalnej obrony pozostałych zarzutów, które – przy uwzględnieniu koncepcji sądu – stają się wówczas bezprzedmiotowe (uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 grudnia 2017 roku, VI ACa 1651/15, Legalis nr 1733044). Służyć to będzie także czytelności uzasadnienia i wywodu Sądu.

W pierwszej kolejności należało rozważyć czy strona powodowa posiadała interes prawny w żądaniu ustalenia nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z kwestionowanej umowy.

Zgodnie z treścią art. 189 k.p.c. powodowie mogą żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Podstawową przesłanką merytoryczną powództwa o ustalenie jest zatem istnienie interesu prawnego
w żądaniu ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa.

Interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. istnieje tylko wtedy, gdy powód ochronę swojej sfery prawnej może uzyskać przez samo ustalenie istnienia bądź nieistnienia stosunku prawnego lub prawa. Wyrok ustalający musi więc definitywnie zakończyć spór stron co do prawa czy stosunku prawnego (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2009 r.,
II CSK 33/09, LEX nr 515730 i z dnia 19 września 2013 r., I CSK 727/12, LEX nr 1523363). Wprawdzie za dominujący w orzecznictwie należy uznać pogląd, że interes prawny
do wytoczenia powództwa o ustalenie istnienia lub nieistnienia prawa lub stosunku prawnego w zasadzie nie zachodzi, jeżeli zainteresowany może na innej drodze osiągnąć w pełni ochronę swoich praw, w szczególności na drodze powództwa o spełnienie świadczenia (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2017 r., V CSK 52/17, LEX nr 2372279
i z dnia 9 stycznia 2019 r., I CSK 711/17, LEX nr 2618479). Samo jednak istnienie możliwości wytoczenia powództwa o świadczenie nie w każdej sytuacji świadczyć będzie
o braku interesu prawnego w żądaniu ustalenia. Brak interesu prawnego wystąpi jedynie wówczas, gdy wyrok zasądzający świadczenie zapewni pełną ochronę prawną uzasadnionych interesów powoda. Ocena istnienia interesu prawnego musi uwzględniać, czy wynik postępowania doprowadzi do usunięcia niejasności i wątpliwości co do danego stosunku prawnego i czy definitywnie zakończy spór na wszystkich płaszczyznach tego stosunku. Przyjmuje się również, że interes w ustaleniu nieważności umowy jest oczywisty, bez takiego rozstrzygnięcia nie istnieje bowiem możliwość definitywnego zakończenia sporu. Ostateczne rozstrzygnięcie powództwa o ustalenie nieważności części umowy zniesie stan niepewności powodów co do wysokości rat i sposobu rozliczenia umowy (zob. np. wyroki SN: z dnia
17 marca 2022 r., II CSKP 474/22; 19 maja 2022 r., II CSKP 797/22).

Warto podkreślić, że w wyroku z dnia 20 czerwca 2022r., II CSKP 701/22 Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że należy pamiętać, że interes prawny jest zachowany, gdy
ze spornego stosunku wynikają jeszcze dalsze skutki, których dochodzenie powództwem
o świadczenie nie jest możliwe bądź nie jest jeszcze aktualne. W konsekwencji Sąd Najwyższy uznał, że strona powodowa ma interes prawny w żądaniu ustalenia nieważności umowy, skoro uwzględnienie powództwa wywiera przede wszystkim skutki w odniesieniu
do obowiązywania umowy na przyszłość, a zatem ma szerszy zakres aniżeli tylko związany
z koniecznością dokonania rozliczeń dotychczasowych świadczeń pieniężnych.

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Sądu Okręgowego, powodowie mają interes prawny w ustaleniu nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z kwestionowanej umowy w rozumieniu art. 189 k.p.c. Zawarta bowiem między stronami umowa wygenerowała długoterminowy stosunek prawny i ewentualne uwzględnienie roszczeń powodów o zwrot należności spełnionych dotychczas na rzecz banku nie regulowałby w sposób definitywny wzajemnych relacji stron. Dopiero ustalenie nieistnienia stosunku prawnego wynikającego
z kwestionowanej umowy przesądza o możliwości żądania zwrotu już spełnionych świadczeń jak i braku obowiązku ich spełniania w przyszłości. Ponadto w niniejszej sprawie, istnieje między stronami spór co do ważności umowy, która nie została jeszcze w całości wykonana, to nie może być wątpliwości, że wyłącznie wyrok ustalający może ostatecznie i całościowo usunąć stan niepewności prawnej istniejący między stronami przedmiotowej umowy.

Warto również podkreślić, że z mocy wiążącej wyroku o zapłatę korzysta jedynie rozstrzygnięcie, nie rozciąga się ona na kwestie pozostające poza sentencją, w tym na ustalenia faktyczne i ocenę prawną dotycząca stosunku prawnego zawartą w pisemnych motywach rozstrzygnięcia. Przedmiotem prawomocności materialnej jest jedynie ostateczny rezultat rozstrzygnięcia, a nie przesłanki, które do niego doprowadziły. Oznacza to, że sąd nie jest związany ani ustaleniami faktycznymi poczynionymi w innej sprawie, ani poglądami prawnymi wyrażonymi w uzasadnieniu zapadłego wyroku (post. SN z 3.6.2009 r., IV CSK 511/08, Legalis).

Podsumowując, powodowie mają interes prawny w żądaniu ustalenia nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z kwestionowanej umowy.

Należy podnieść, że analiza postanowień zawartej przez powodów umowy kredytu, nie daje podstaw do stwierdzenia, że jest one sprzeczne z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Prawo bankowe (tj. Dz. U. z 2021r. p. 2439 – dalej jako prawo bankowe).

Do elementów przedmiotowo istotnych, wskazanych w art. 69 ust. 1 prawa bankowego należy: zobowiązanie banku do oddania do dyspozycji kredytobiorcy, na czas oznaczony w umowie, określonej kwoty środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, zobowiązanie kredytobiorcy do korzystania z kredytu na warunkach określonych
w umowie i do zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami, w oznaczonych terminach spłaty oraz do zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 czerwca 2021 r., sygn. akt I CSKP 55/21, numer 2584569, wskazał, że zarzuty dotyczące sprzeczności konstrukcji umowy kredytu odwołującej się do waluty obcej, w tym przewidującej udzielenie kredytu denominowanego
w walucie obcej, z art. 69 ust. 1 Prawa bankowego są chybione. Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że umowa kredytu wiążąca wysokość udzielonego kredytu oraz wysokość jego spłat z kursem waluty obcej, np. franka szwajcarskiego, nie jest sprzeczna z ogólną konstrukcją umowy kredytu przewidzianą w art. 69 ust. 1 Prawa bankowego. Ustawa z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 165, poz. 984), czyli tzw. ustawa antyspreadowa, potwierdziła tylko to, co wcześniej wynikało już z zasady autonomii woli stron (art. 353 ¹ k.c.), a mianowicie, że przed wejściem w życie tej ustawy dopuszczalne było zawieranie umów o kredyt denominowany, jak i indeksowany (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 października 2020 r., II CSK 805/18).

Należy również podzielić pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy m.in. w wyrokach
z dnia 25 marca 2011 r. IV CSK 377/10, z dnia 29 kwietnia 2015 r., V CSK 445/14, z dnia 14 lipca 2017 r. II CSK 803/16, że ułożenie stosunku prawnego w ten sposób, że strony wskazują inną walutę zobowiązania i inną walutę wykonania tego zobowiązania, jest zgodne z zasadą swobody umów (art. 353 ¹ k.c.).

W niniejszej sprawie strony zawarły umowę kredytu denominowanego do CHF. Kredyt denominowany do waluty obcej charakteryzuje się tym, że bank udziela kredytobiorcy kredytu w wysokości CHF, ale wypłata tej kwoty następuje w PLN jako równowartość wskazanej w umowie określonej ilości CHF. W przypadku kredytu denominowanego do waluty obcej, kredytobiorca uzyskuje środki pieniężne w złotych, ale wysokość kredytu ustalona jest w walucie obcej, z tym że w momencie udostępniania kredytu czy jego transz, następuje przeliczenie z waluty obcej na złoty według kursu na dzień udostępnienia kredytu czy jego transz. Z kolei spłata rat kapitałowo-odsetkowych następuje w PLN obliczanych jako równowartość w złotych polskich określonej ilości waluty obcej. Sąd Najwyższy w wyroku
z dnia 30 października 2020 r., II CSK 805/18, Lex nr 3123932 podkreślił, że w przypadku tego rodzaju umów wypłata przez bank kwoty kredytu w PLN oraz spłata kredytu w PLN przez kredytobiorcę nie jest uprawnieniem stron, ale ich obowiązkiem wynikającym
z umowy.

Za uznaniem, że strony zawarły umowę kredytu denominowanego przemawiało brzmienie postanowień punktu 29 tabelarycznej części umowy w związku z punktem 3.2.3 regulaminu produktowego – kredyt miał być wypłacony w PLN na nabycie lokalu mieszkalnego od dewelopera w B. oraz punktu 36 tabelarycznej części umowy w związku z punktem 2.3.1 umowy tj., że jego spłata również miała odbywać się w walucie PLN. Nadto zgodnie z „Pozostałymi indywidualnymi warunkami umowy” kredytobiorcy zobowiązali się do posiadania rachunku osobistego w (...) S.A., na który przez cały okres kredytowania miały być przelewane od pracodawcy wynagrodzenie za pracę.

W umowie tej kwota kapitału została wyrażona w walucie obcej, ale została wypłacona w walucie krajowej według klauzuli umownej opartej na kursie kupna waluty obcej określonej przez bank-kredytodawcę obowiązującej w dniu uruchomienia kredytu, zaś kredytobiorcy byli zobowiązani spłacać raty w walucie krajowej na podstawie klauzuli przeliczeniowej zgodnie z bieżącym kursem sprzedaży waluty obcej określonym przez bank-kredytodawcę.

Trzeba również podkreślić, że wypłata kredytu w CHF i jego spłata w CHF była uzależniona od zgody banku. Natomiast ani w umowie ani w regulaminie nie zostały określone przesłanki udzielenia albo braku udzielenia takiej zgody czy termin, w którym zgoda winna być udzielona albo winna być udzielona odpowiedź odmowna.

W judykaturze powszechnie przyjmuje się, że w odniesieniu do kredytów zawieranych przed nowelizacją ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe dokonaną ustawą z dnia 29 lipca 2011 r. dopuszczalne było zaciągnięcie zobowiązania kredytowego w walucie obcej z równoczesnym zastrzeżeniem, że wypłata i spłata kredytu będzie dokonywana w walucie krajowej, z tym że tego rodzaju zastrzeżenie dotyczy wyłącznie sposobu wykonania zobowiązania, a zatem nie powoduje zmiany waluty wierzytelności (wyroki Sądu Najwyższego z 25 marca 2011 r., IV CSK 377/10 i z 29 kwietnia 2015 r., V CSK 445/14).

Sąd nie podzielił także stanowiska strony powodowej, by powodowie w skuteczny sposób uchylili się od skutków prawnych oświadczeń woli złożonych pod wpływem błędu, wskazując, że w chwili podpisywania umów działali w mylnym przekonaniu co do zastosowanych przez bank kursów.

Zgodnie z art. 84 § 1 k.c. w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej. Można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny) (§ 2).

Materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie nie wykazał, że powodowie, zawierając ww. umowy kredytu działali pod wpływem błędu.

Zdaniem Sądu z treści umowy wynikało, że kwota kredytu przekazanego przez pozwany bank miała być przeliczona według obowiązującego w Banku na podstawie Tabeli kursów kursu kupna waluty kredytu z dnia wypłaty kredytu lub danej transzy (pkt 3.2.3. Regulaminu produktowego). Natomiast spłata kredytu miała następować z zastosowaniem kursu sprzedaży waluty obcej, obowiązującego w banku na podstawie Tabeli Kursów, na dwa dni robocze przed datą wymagalności każdej należności banku (2.3.1. umowy). Tym samym w umowie określono, że zastosowanie znajdą dwa kursy kupna i sprzedaży. Wiedzą powszechną jest zaś, iż kursy kupna i sprzedaży walut - czy to stosowane w kantorach, czy to stosowane przez banki, różnią się.

Ponadto powodowie nie wykazali, by zachowali termin, o którym mowa w art. 88 § 2 k.c.

Nietrafny jest również zarzut wskazujący na sprzeczność przedmiotowej umowy
z zasadami współżycia społecznego. W orzecznictwie podkreśla się, że za uznaniem czynności prawnej za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego muszą przemawiać szczególne okoliczności. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2017 r. , IV CSK 660/16 Sąd ten zwrócił uwagę, że korzystanie z zasad współżycia społecznego jako podstawy uznania czynności prawnej za nieważną wymaga zachowania szczególnej ostrożności. Sąd, przyjmując taką sprzeczność, powinien ustalić, na czym polega ta sprzeczność (jaka konkretnie zasada została naruszona), przez kogo, w jaki sposób i na czym samo naruszenie polega i z jakich przyczyn. W ocenie Sądu Najwyższego sprzeczność czynności prawnej z zasadami współżycia społecznego występuje dopiero wtedy, gdy umowa nie respektuje określonego zakazu znajdującego głębokie uzasadnienie aksjologiczne – moralne, tj. zawiera treść lub cel moralnie zakazany oraz gdy nie zawiera treści wynikającej z normy o charakterze moralnym, np. narusza wolność człowieka. Takich okoliczności zaś powodowie nie wykazali.

Nie ulega natomiast wątpliwości, że przyjęty w umowie mechanizm denominacji był wadliwy, gdyż pozwalał pozwanemu, poprzez odwołanie do tabel kursowych, kształtować jednostronnie wysokość zobowiązania kredytobiorcy. Skoro w umowie kredytowej nie uregulowano kwestii związanych z zasadami ustalania przez pozwanego wysokości kursu CHF, oznacza to, że analizowana umowa odwoływała się do wskaźnika, którego wysokość kształtować mogła bez żadnych ograniczeń jedna ze stron umowy.

Trzeba w tym miejscu odwołać się do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2022r., III CZP 40/22, zgodnie z którą sprzeczne z naturą stosunku prawnego kredytu indeksowanego do waluty obcej są postanowienia, w których kredytodawca jest upoważniony do jednostronnego oznaczenia kursu waluty właściwej do wyliczenia wysokości zobowiązania kredytobiorcy oraz ustalenia wysokości rat kredytu, jeżeli z treści stosunku prawnego nie wynikają obiektywne i weryfikowalne kryteria oznaczenia tego kursu. Postanowienia takie, jeśli spełniają kryteria uznania ich za niedozwolone postanowienia umowne, nie są nieważne, lecz nie wiążą konsumenta w rozumieniu art. 385 ¹ k.c. Uchwałę tę należało również odnieść do kredytu denominowanego do CHF.

W dalszej kolejności, Sąd dokonał analizy zakwestionowanych postanowień zawartych w punkcie 25 części tabelarycznej umowy w związku z punktem 2.3.1. zd. 2 i 3 umowy oraz punktem 2.4.4. zd. 1 umowy oraz punktem 3.2.3. regulaminu produktowego pod kątem ich abuzywności.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Zatem przesłankami uznania postanowień umownych za niedozwolone (abuzywne) są:

a) zawarcie umowy z konsumentem,

b) kwestionowane postanowienia umowne nie zostały z nim uzgodnione indywidulanie,

c) nie dotyczą one postanowień określających główne świadczenia stron, pod warunkiem jednak, że postanowienia te zostały sformułowane w sposób jednoznaczny,

d) kwestionowane postanowienia umowy kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Co do pierwszej przesłanki zawarcie umów z konsumentem, to w ocenie Sądu powodom przysługiwał status konsumentów.

Powodowie potrzebowali kredytu na zakup mieszkania, w którym planowali zamieszkać po powrocie do kraju. Powodowie mieszkanie wybierali pod swoim kątem, tj. by było z ogródkiem oraz w pobliżu szkoły. Ostatecznie powodowie nie zamieszkali w kredytowanej nieruchomości, a mieszkanie wynajmowali, a obecnie stoi ono puste. Powodowie nigdy nie prowadzili działalności gospodarczej.

Zdaniem Sądu, powodowie kupowali mieszkanie, by zaspokoić własne potrzeby. To, że powodom zmieniły się plany życiowe i ostatecznie w nim nie zamieszkali, nie pozbawia ich statusu konsumentów.

Na marginesie należy jeszcze wskazać, że dla oceny abuzywności wzorca nie mają zatem znaczenia prawnego osobiste przymioty (wiedza, doświadczenie itp.) osoby zawierającej umowę. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w postanowieniu z dnia 10 czerwca 2021r. C-198/20 wskazał, że jeśli chodzi o pojęcie „konsumenta” w rozumieniu art. 2 lit. b) dyrektywy 93/13, to Trybunał wielokrotnie uściślał, że ma ono charakter obiektywny
i jest niezależne od konkretnego zasobu wiedzy, jaki może mieć dana osoba, czy też od posiadanych przez nią w rzeczywistości informacji (wyrok z dnia 21 marca 2019 r., P.
i D., C 590/17, EU:C:2019:232, pkt 24 i przytoczone tam orzecznictwo).

W tym względzie należy zauważyć, że konsument znajduje się w słabszej pozycji niż przedsiębiorca, zarówno pod względem możliwości negocjacyjnych, jak i ze względu na stopień poinformowania, i w związku z tym godzi on się na postanowienia umowne sporządzone uprzednio przez przedsiębiorcę, nie mając wpływu na ich treść (wyrok z dnia 21 marca 2019 r., P. i D., C 590/17, EU:C:2019:232, pkt 25 i przytoczone tam orzecznictwo). Z powyższych rozważań wynika, że zakwalifikowanie danej osoby jako „konsumenta” w rozumieniu art. 2 lit. b) dyrektywy 93/13 nie zależy od jej zachowania, choćby było ono niedbałe, przy zawieraniu umowy kredytu. TSUE w przywołanym postanowieniu stanowczo stwierdził, że ochrona przewidziana w dyrektywie 93/13 przysługuje każdemu konsumentowi, a nie tylko temu, którego można uznać za „właściwie poinformowanego oraz dostatecznie uważnego i rozsądnego przeciętnego konsumenta”.

W dalszej kolejności należało rozważyć, czy kwestionowane postanowienia umowne były negocjowane indywidualnie.

Trafnie Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 9 czerwca 2021r. V ACa 127/21 wskazał, że w celu ustalenia czy konkretne postanowienie umowne należy kwalifikować jako „nieuzgodnione (uzgodnione) indywidualnie” należy zbadać, czy konsument miał na treść danego postanowienia „rzeczywisty wpływ” (art. 385 ¹ § 3 k.c.), co zwykle nie będzie miało miejsca w przypadku postanowień umowy przyjętych z wzorca zaproponowanego konsumentowi przez przedsiębiorcę. Sąd ten podkreślił, że dla zrealizowania przesłanki rzeczywistego wpływu konsumenta na treść postanowień umownych nie wystarczy wykazanie, że konsument dowiedział się o treści klauzuli w odpowiednim czasie, a strony prowadziły w tym przedmiocie negocjacje. Konieczne jest udowodnienie wspólnego ustalenia ostatecznego brzmienia klauzuli, w wyniku rzetelnych negocjacji w ramach, których konsument miał realny wpływ na treść określonego postanowienia umownego, chyba
że zostało ono sformułowane przez konsumenta i włączone do umowy na jego żądanie. Stanowisko to Sąd Okręgowy w całości podziela. Indywidualne uzgodnienie postanowienia oznacza rzeczywisty i aktywny wpływ konsumenta na daną część umowy, a nie tylko bierną akceptację jego treści.

Ponadto wykazanie faktu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie spoczywało, zgodnie z art. 385 ¹ § 4 k.c. na pozwanym jako stronie, która na ten fakt się powołuje. Pozwany nie wykazał, by kwestionowane postanowienia umowy były indywidualnie negocjowane. Z zeznań powodów wynikało, że nie negocjowali oni kwestionowanych postanowień umowy. Trzeba podkreślić, że kwestionowane postanowienia umowne były zawarte w części umowy zwanej „Pozostałymi postanowienia umowy kredytu” o standardowej nienegocjowalnej treści oraz w Regulaminie produktowym, który ze swej istoty nie podlega negocjacjom. Natomiast wyrazem dodatkowych uzgodnień był załącznik nr 1 do umowy czyli „Pozostałe indywidualne warunki kredytu”.

Następnie należało ocenić, czy kwestionowane postanowienia dotyczyły głównych świadczeń stron.

W ocenie Sądu, postanowienia umowne wprowadzające do umowy klauzulę ryzyka walutowego oraz odnoszące się do przeliczania walut przy wypłacie kredytu jak i przy spłacie rat kredytu stanowią główne świadczenia stron.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wskazywał, że jeśli chodzi o kategorię warunków umownych mieszczących się w pojęciu „głównego przedmiotu umowy”
w rozumieniu art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13, to należy uważać za nie te, które określają podstawowe świadczenia w ramach danej umowy i które z tego względu charakteryzują tę umowę (wyroki: z dnia 3 czerwca 2010 r., C. de A. y M. de P. de M., C 484/08, pkt 34; z dnia 23 kwietnia 2015 r., V. H., C 96/14, pkt 33).

Z orzecznictwa Trybunału wynika, że klauzule umowne dotyczące ryzyka kursowego, w zakresie, w jakim określają główny przedmiot umowy kredytu, wchodzą w zakres stosowania art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13 i nie są jedynie poddawane ocenie, gdy właściwy sąd krajowy uzna, po zbadaniu każdego przypadku z osobna, że klauzule te zostały sporządzone przez przedsiębiorcę w jasny i zrozumiały sposób (zob. wyrok z dnia 14 marca 2019r. C - 118/17, pkt. 48; wyrok z dnia 20 września 2018 r., C 51/17, pkt 68). Również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 30 października 2020 r., II CSK 805/18, Lex nr 3123932 podkreślił, że świadczenie kredytobiorcy korygowane klauzulami przeliczeniowymi, w istocie stanowi świadczenie główne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2019 r., III CSK 159/17, OSP 2019, z. 12, poz. 115 i z dnia 9 maja 2019 r., I CSK 242/18).

Stosownie do art. 69 ust. 1 Prawa bankowego przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Nie powinno zatem budzić wątpliwości, że obowiązek zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu stanowi główne świadczenie kredytobiorców.

Zawarte w kwestionowanej umowie klauzule ryzyka walutowego i kursowa wpływały na wysokość świadczenia kredytobiorców. W konsekwencji ww. klauzul nie można uznać za postanowienia uboczne, tylko określające główne świadczenia stron.

By móc zatem poddać kontroli wskazane postanowienia umowne pod kątem abuzywności, należało rozważyć, czy postanowienia te zostały sformułowane w sposób jednoznaczny czy też nie.

W wyroku z dnia 30 kwietnia 2014r., C-26/13 TSUE wskazał, że art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że warunek umowny musi być nie tylko wyrażony prostym i zrozumiałym językiem, by był zrozumiały dla konsumenta
z gramatycznego punktu widzenia, ale także, by umowa przedstawiała w sposób przejrzysty konkretne działanie mechanizmu wymiany waluty obcej, a także związek między tym mechanizmem a mechanizmem przewidzianym w innych postanowieniach dotyczących uruchomienia kredytu, tak by konsument był w stanie oszacować, w oparciu o jednoznaczne
i zrozumiałe kryteria, wypływające dla niego z tej umowy konsekwencje ekonomiczne.

W wyroku z dnia 18 listopada 2021r. wydanym w sprawie C-212/20 TSUE podkreślił ponownie, że wymóg zredagowania w sposób jasny i zrozumiały zakłada, że w wypadku umów kredytu na instytucjach bankowych ciąży obowiązek dostarczania kredytobiorcom informacji wystarczających do podjęcia przez nich świadomej i rozważnej decyzji.
W szczególności wymóg ów oznacza, że warunek, zgodnie z którym kredyt powinien zostać spłacony w tej samej walucie obcej co waluta, w której został zaciągnięty, ma być zrozumiany przez konsumenta zarówno w aspekcie formalnym i gramatycznym, ale także
w odniesieniu do jego konkretnego zakresu, tak aby właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny i racjonalny przeciętny konsument mógł nie tylko dowiedzieć się o możliwości wzrostu lub spadku wartości waluty obcej, do której kredyt był indeksowany,
ale również oszacować – potencjalnie istotne – konsekwencje ekonomiczne takiego warunku dla swoich zobowiązań finansowych. Dalej TSUE podkreślił, że poinformowanie – przed zawarciem umowy – o warunkach umownych i skutkach zawarcia tej umowy ma fundamentalne znaczenie dla konsumenta. To w szczególności na podstawie tej informacji konsument podejmuje decyzję, czy zamierza związać się warunkami umownymi sformułowanymi uprzednio przez przedsiębiorcę (wyrok z dnia 10 czerwca 2021 r., (...), od C 776/19 do C 782/19, EU:C:2021:470, pkt 62 i przytoczone tam orzecznictwo).

Natomiast pozwany w niniejszej sprawie nie dopełnił tak określonych obowiązków względem powodów wobec czego uniemożliwił im oszacowanie konsekwencji ekonomicznych przyjętych na siebie zobowiązań.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że wraz z podpisaniem wniosku kredytowego powodowie podpisali oświadczenie, że po zapoznaniu się z przedstawionymi przez Bank warunkami udzielania kredytu mieszkaniowego zarówno w złotych jak i w walucie CHF, symulacjami wysokości płaconych rat zarówno w złotych jak i w ww. walucie obcej, są świadomi ryzyka kursowego związanego z zaciągnięciem ww. kredytu w walucie obcej mogącego mieć wpływ na wysokość płaconej przez nich raty kredytu w okresie kredytowania i decyduje się na zaciągnięcie kredytu wymienionego w pkt a) w walucie CHF/EUR/USD.

Podobnie zgodnie z punktem 6 ust. 1 umowy kredytobiorcy złożyli oświadczenie, że są świadomi dodatkowego ryzyka, jakie ponoszą w związku z zaciągnięciem kredytu w walucie obcej (ryzyko kursowe) oraz, iż w przypadku niekorzystnej zmiany kursu waluty, w jakiej został udzielony kredyt, zarówno kwota w złotych stanowiąca równowartość kwoty kredytu w walucie kredytu jak i kwota w złotych stanowiąca równowartość raty w walucie, w jakiej został udzielony kredyt, ulegną zwiększeniu.

Należy wskazać, że oświadczenia te były standardowe, przygotowane przez pozwanego i narzucone powodom do podpisu na etapie składania wniosku kredytowego i podpisywania umowy, a nadto nie wynikało z nich, jakie dokładnie informacje powodowie otrzymali odnośnie ryzyka kursowego tj. czy otrzymali wykresy historyczne zmian kursu CHF w przeszłości oraz symulacje na przyszłość pokazujące jak zmiana kursu CHF może wpłynąć na wysokość raty i całego zadłużenia. Z oświadczenia o ryzyku wynikało jedynie, że powodowie otrzymali symulacje wysokości płaconych rat w złotych i w walucie kredytu, przy czym nie zostało wskazane, czy symulacje te prezentowały wysokość raty po kursie z dnia symulacji czy zakładały wzrost kursu waluty CHF, a jeśli tak, to jaki wzrost zakładały.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 października 2022r. o sygnaturze akt II CSKP 902/22 (wydanym przeciwko pozwanemu) położył nacisk na to, że pouczenie o ryzyku walutowym wraz z przykładową symulacją wzrostu wysokości rat w razie wzrostu kursu waluty obcej musi być odniesione do sytuacji finansowej konkretnego konsumenta w chwili zawierania umowy kredytu. Winno również wiązać się ze zbadaniem sytuacji finansowej powodów pod kątem możliwości spłaty kredytu w razie, gdyby kurs CHF wzrósł w stosunku do waluty krajowej. Dalej Sąd Najwyższy podkreślił, że nawet gdyby powodowie spłacali kredyt bezpośrednio w CHF, to i tak zmuszeni byliby byłyby do wydatkowania PLN w celu zakupu CHF.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreślane jest, że w celu uznania realizacji przez bank obowiązków informacyjnych w zakresie ryzyka kursowego nie jest wystarczające wskazanie w umowie, że ryzyko związane ze zmianą kursu waluty ponosi kredytobiorca, oraz odebranie od klienta oświadczenia, zawartego we wniosku o udzielenie kredytu, o standardowej treści, iż został on poinformowany o ponoszeniu ryzyka wynikającego ze zmiany kursu waluty oraz przyjął do wiadomości i akceptuje to ryzyko. Sąd Najwyższy zwracał uwagę, że istnieje obowiązek ostrzegawczy instytucji finansowej, która oferując kredyt powiązany z walutą obcą kredytobiorcy, niejednokrotnie takiemu, który nie ma zdolności kredytowej do zaciągnięcia kredytu złotowego, powinna dołożyć szczególnej staranności w zakresie wyraźnego wskazania zagrożeń wiążących się z takim produktem finansowym (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 2022r., I CSK 2538/22).

Z zeznań powodów wynikało, że pracownik banku zapewnił ich, iż CHF jest stabilną walutą, a kredyt ten jest bezpieczny i nie ma powodów do obaw. Powodom nie zaprezentowano wykresów historycznych zmian kursów CHF. Powodowie przyznali, że nie rozumieli, że zmiana kursu może wpłynąć na wysokość zadłużenia.

Pozwany bank winien nadto przedstawić powodom prognozy na przyszłość, informujące jak bardzo może wzrosnąć kurs CHF w okresie kredytowania i jak duże jest ryzyko wzrostu kursu waluty oraz jak zmiana kursu CHF wpłynie na wysokość raty i całego zadłużenia. Takie symulacje liczbowe powinny przyczyniać się do zrozumienia przez powodów rzeczywistego znaczenia długoterminowego ryzyka związanego z możliwymi wahaniami kursów wymiany walut, a tym samym ryzyka związanego z zawarciem przedmiotowej umowy. Wprowadzenie do umowy kredytowej zawieranej na wiele lat, mechanizmu działania ryzyka kursowego, wymagało szczególnej staranności banku w zakresie wyraźnego wskazania zagrożeń wiążących się z oferowanym kredytem, tak by powodowie mieli pełne rozeznanie konsekwencji ekonomicznych zawieranej umowy. Pozwany bank winien uprzedzić powodów, że w związku z zawarciem kwestionowanych umowy poniosą nieograniczone ryzyko kursowe. W takim stanie rzeczy, przedkontraktowy obowiązek informacyjny w zakresie ryzyka kursowego powinien zostać wykonany, w sposób jednoznacznie i zrozumiale unaoczniający konsumentowi, że zaciągnięcie tego rodzaju kredytu jest bardzo ryzykowne, a efektem może być obowiązek zwrotu kwoty wielokrotnie wyższej od pożyczonej, mimo dokonywania regularnych spłat.

Z poczynionych w sprawie ustaleń nie wynika, by obowiązek informacyjny został przez bank wykonany w sposób dający powodom pełne rozeznanie co do istoty transakcji. Pozwany bank winien uprzedzić powodów, że w związku z zawarciem kwestionowanej umowy poniosą nieograniczone ryzyko kursowe, że zaciągnięcie tego rodzaju kredytu jest ryzykowne, a efektem może być obowiązek zwrotu kwoty wielokrotnie wyższej od pożyczonej, mimo dokonywania regularnych spłat. Bank nie uświadomił powodom jak może zachować się kurs CHF w razie wystąpienia sytuacji kryzysowych na świecie lub pogorszenia sytuacji gospodarczej w Polsce. Pozwany nie przekazał powodom informacji pozwalających realnie ocenić zakresu ryzyka kursowego i jego wpływu na stan zadłużenia i rzeczywisty koszt kredytu.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 lutego 2022r., II CSKP 415/22 podkreślił,
że jakkolwiek nie można oczekiwać od banku dokładnego przewidywania zmian kursu walutowego przez cały okres trwania umowy kredytu, to mając na względzie, że jest to podmiot profesjonalny, oferujący konsumentom produkt z góry już obarczony ryzykiem, winien on dołożyć wszelkich starań, aby w jak najbardziej przystępny i jasny sposób przedstawić to ryzyko. Sąd Najwyższy zawrócił uwagę, że powoływanie się przez bank na złożenie w formie pisemnej oświadczeń o świadomości ryzyka walutowego o standardowej treści jest niewystarczające.

Warto w tym miejscu jeszcze przywołać wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2019 r., IV CSK 309/18, w którego uzasadnieniu Sąd Najwyższy podkreślił,
że gdyby rzeczywiście zostało należycie wyjaśnione znaczenie zmiany kursu waluty
i ponoszonego ryzyka, to racjonalny kredytobiorca nie decydowałby się na kredyt powiązany z kursem waluty obcej oraz gdyby kredytujący bank zamierzał wystarczająco poinformować kredytobiorcę będącego osobą fizyczną - konsumentem o niebezpieczeństwach wynikających z kredytu powiązanego z kursem waluty obcej, to nie proponowałby w ogóle zawierania takich umów kredytowych, zdając sobie sprawę jako profesjonalista, że umowa taka może zostać łatwo oceniona jako nieuczciwa.

Ponadto w umowie nie wskazano, na podstawie jakich kryteriów bank ustalał kurs wymiany waluty obcej zarówno w momencie uruchomienia kredytu jak i spłaty poszczególnych rat. TSUE w powołanym już wyroku z dnia 18 listopada 2021r. wskazał,
że okoliczności, iż kurs wymiany zmienia się w długim okresie, nie może uzasadniać braku wskazania w postanowieniach umowy oraz w ramach informacji dostarczonych przez przedsiębiorcę w trakcie negocjacji umowy kryteriów stosowanych przez bank w celu ustalenia kursu wymiany mającego zastosowanie do obliczania rat spłaty, co umożliwiłoby konsumentowi określenie w każdej chwili tego kursu wymiany. Trybunał zwrócił uwagę,
że kredytobiorca musi zrozumieć, do czego się zobowiązuje, zwłaszcza co do sposobu obliczenia rat spłaty kredytu, który zaciąga.

W świetle powyższego należało zatem uznać, że kwestionowane postanowienia umowne nie spełniały kryterium jednoznaczności, co umożliwiało Sądowi dokonanie oceny czy przedmiotowe postanowienia umowne kształtowały prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Sprzeczne z dobrymi obyczajami są takie działania, które zmierzają do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania u konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności, ukształtowania stosunku zobowiązaniowego niezgodnie z zasadą równorzędności stron.

Natomiast w celu ustalenia, czy klauzula rażąco narusza interesy konsumenta, należy wziąć głównie pod uwagę, czy pogarsza ona jego położenie prawne w stosunku do tego, które w braku odmiennej umowy, wynikałoby z przepisów prawa, w tym mających charakter dyspozytywny (por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 r., III CZP 29/17, OSNC 2019, Nr 1, poz. 2). Rażące naruszenie interesów konsumenta oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków wynikających
z umowy na jego niekorzyść, skutkującą niekorzystnym ukształtowaniem jego sytuacji ekonomicznej oraz jego nierzetelnym traktowaniem (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2006 r., I CK 297/05, nie publ., z dnia 15 stycznia 2016 r., I CSK 125/15, OSNC - ZD 2017, Nr 1, poz. 9; z dnia 27 listopada 2015 r., I CSK 945/14, nie publ.; z dnia 30 września 2015 r., I CSK 800/14, nie publ. i z dnia 29 sierpnia 2013 r. I CSK 660/12, nie publ.).

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 września 2021r. wskazał, że rażące naruszenie interesów konsumenta nie musi dotyczyć nierównowagi ekonomicznej. Wystarczy, że będzie wynikać z poważnego naruszenia sytuacji prawnej konsumenta - ograniczenia treści praw, które przysługują mu na podstawie tej umowy i stosownie do przepisów prawa, utrudnienia
w korzystaniu z tych praw bądź nałożenia na konsumenta dodatkowego obowiązku, którego nie przewidują przepisy prawa (wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 16 stycznia 2014 r., C. P., C-226/12, EU:C:2014:10, pkt 23).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, jak już zostało wcześniej zasygnalizowane, w umowie nie wskazano, na podstawie jakich kryteriów bank ustalał kurs wymiany waluty obcej zarówno w momencie uruchomienia kredytu jak i spłaty poszczególnych rat. Pozwany bank mógł kształtować kurs waluty w sposób dowolny, bez możliwości weryfikacji przez powodów Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w cytowanym już wyroku z dnia 18 listopada 2021r. podkreślił, że treść klauzuli umowy kredytu zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem ustalającej cenę zakupu i sprzedaży waluty obcej, do której kredyt jest indeksowany, powinna, na podstawie jasnych i zrozumiałych kryteriów, umożliwić właściwie poinformowanemu oraz dostatecznie uważnemu i racjonalnemu konsumentowi zrozumienie sposobu ustalania kursu wymiany waluty obcej stosowanego w celu obliczenia kwoty rat kredytu, w taki sposób, aby konsument miał możliwość w każdej chwili samodzielnie ustalić kurs wymiany stosowany przez przedsiębiorcę. W konsekwencji TSUE doszedł od wniosku, że postanowienie, które nie pozwala konsumentowi na samodzielne określenie w każdej chwili kursu wymiany stosowanego przez przedsiębiorcę, ma nieuczciwy charakter.

Ponadto prawo banku do ustalania kursu waluty nie doznawało żadnych umownych ograniczeń w postaci skonkretyzowanych, obiektywnych kryteriów zmian stosowanych kursów walut. Nie ma przy tym znaczenia, czy stosowany przez pozwanego kurs wymiany walut miał charakter rynkowy, gdyż istotne było to, że powodowie nie mogli zweryfikować w żaden sposób tworzenia kursu kupna i sprzedaży walut przez bank. Nawet w sytuacji, gdyby kurs ten był kursem rynkowym istniałaby podstawa do przyjęcia, że klauzule kursowe są abuzywne albowiem potencjalnie dawały bankowi możliwość dowolnego kształtowania owego kursu i jednostronnego decydowania o wysokości rat spłat obciążających kredytobiorcę.

Takie stanowisko znajduje potwierdzenie w orzecznictwie. W wyroku z dnia 27 lutego 2019r., II CSK 19/18 Sąd Najwyższy wskazał, że mechanizm ustalania przez bank kursów waluty, który pozostawia bankowi swobodę, jest sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta, a klauzula, która nie zawiera jednoznacznej treści i przez to pozwala na pełną swobodę decyzyjną banku, jest klauzulą niedozwoloną w rozumieniu art. 3851 § 1 k.c. W tym tonie wypowiedział się też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 kwietnia 2019r., III CSK 159/17, Legalis numer 1892834 jak również w wyroku z dnia 29 października 2019r., IV CSK 309/18, Legalis numer 2237678.

Ponadto należy podkreślić, że ocena zakwestionowanych postanowień nie może być zawężona tylko do przyjętego w umowie mechanizmu przeliczenia kwot kredytu przy wypłacie oraz rat kredytu przy spłacie w oparciu o tabele kursowe banku. Istotą kredytu denominowanego do waluty obcej jest bowiem ryzyko zmiany kursu waluty, które w sposób nieograniczony obciąża kredytobiorcę. Zawarcie przedmiotowej umowy narażało powodów na nieprzewidywalne i nieograniczone ryzyko kursowe skutkujące wzrostem zobowiązań mimo wykonywania umów zgodnie z ich treścią. Również zachowanie pozwanego banku, który przedstawiał powodom przedmiotową umowę jako korzystne rozwiązanie, a z drugiej strony nie przedstawił rzetelnej informacji odnośnie do ryzyka kursowego i możliwości znacznego wzrostu kursu CHF w okresie kredytowania stanowi działanie nielojalne. Nielojalność banku wobec powodów wyrażająca się w proponowaniu im produktu związanego z istotnym ryzykiem walutowym i jednocześnie zaniechaniu rzetelnego poinformowania powodów o tym, jak kosztowne mogą być dla nich skutki związania się takim kredytem, stanowi o naruszeniu dobrych obyczajów. Z kolei narażenie powodów na nieograniczone wręcz wieloletnie ryzyko wzrostu zadłużenia stanowi o rażącym naruszeniu ich interesów jako konsumentów.

Naruszenia dobrych obyczajów i rażącego naruszenia interesów powodów
w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. należało zatem upatrywać w sposobie przeliczania walut
w oparciu o kurs kształtowany dowolnie przez bank oraz w przerzuceniu na powodów nieograniczonego ryzyka kursowego wpisanego w konstrukcję kredytu denominowanego do CHF, o którym to ryzyku powodowie nie zostali w sposób prawidłowy poinformowany.

Dodatkowo trzeba zaznaczyć, że oceny, czy postanowienie umowne jest niedozwolone (art. 385 ¹ § 1 k.c.), dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, a zatem późniejsze zmiany regulaminów nie miało znaczenia dla tej oceny.

Reasumując, w ocenie Sądu, postanowienia umowne wprowadzające do umów ryzyko walutowe i mechanizm przeliczania walut przy wypłacie jak i przy spłacie kredytu zawarte w punkcie 2.3.1. zd. 2 i 3 umowy oraz w punkcie 2.4.4. zd. 1 umowy oraz w punkcie 3.2.3. regulaminu produktowego należało uznać za niedozwolone.

Zaakcentować w tym miejscu wypada, że Sąd nie badał ziszczenia się przesłanek abuzywności w odniesieniu do innych postanowień łączącej strony umowy kredytu niż powołane na wstępie, uznając że umowa ta po wyłączeniu z niej klauzul waloryzacyjnych upada w całości, zatem bez znaczenia jest to, czy zawierała ona także inne postanowienia abuzywne.

W dalszej kolejności należało zatem określić konsekwencje prawne abuzywności wskazanych postanowień umownych.

Rozpatrzeć należało kilka możliwości rozstrzygnięcia. Pierwsza, to ustalenie nieważności umowy, która bez klauzuli niedozwolonej nie może dalej funkcjonować
w obrocie prawnym, zwłaszcza ze względu na odpadnięcie essentialia negotii umowy kredytu. Druga to przyjęcie, że umowa jest ważna, ale w miejsce bezskutecznych postanowień nie wchodzą żadne dodatkowe postanowienia. Trzecia, to przyjęcie, że umowa jest ważna i jej uzupełnienie przez sąd przez wprowadzenie w miejsce niedozwolonych klauzul innego mechanizmu indeksacji.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 zd. 1 k.c. postanowienia takie nie wiążą powodów. Z kolei
w myśl § 2 jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. Nie ulega jednak wątpliwości, że jeżeli eliminacja niedozwolonego postanowienia umownego doprowadzi do takiej zmiany umowy, że na podstawie pozostałej jej treści nie da się odtworzyć treści praw i obowiązków stron, to nie można przyjąć, iż strony pozostają związane pozostałą częścią umowy.

W ocenie Sądu, uznanie kwestionowanych postanowień umownych za abuzywne i ich eliminacja z łączącej strony umowy uniemożliwia określenie wysokości zobowiązania zarówno pozwanego banku (kwoty udzielonego kredytu) jak i powodów (rozmiaru zadłużenia i wysokości poszczególnych rat). W konsekwencji umowy w pozostałym zakresie nie są możliwe do utrzymania i wykonywania (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 lutego 2022r., II CSKP 415/22 wydanym w sprawie przeciwko pozwanemu bankowi).

Również w wyroku z dnia 22 października 2022r. II CSKP 902/22 Sąd Najwyższy (w sprawie dotyczącej umowy kredytu denominowanego do CHF zawartej z pozwanym bankiem) zwrócił również uwagę, że samo wyeliminowanie klauzul przeliczeniowych i utrzymanie umowy jako kredytu walutowego wraz z obowiązkiem spłaty rat kredytowych w walucie CHF doprowadziłoby do zniekształcenia zawartej umowy kredytu, skoro przewidziano w niej, że wypłata kwoty kredytu lub jego transz następuje w walucie krajowej, tak samo jak spłata rat kredytowych, w obu wypadkach przy zastosowaniu określonego przez bank kursu kupna i sprzedaży.

W ocenie Sądu Okręgowego, nie jest możliwe przyjęcie, że umowa jest ważna,
ale w miejsce bezskutecznych postanowień nie wchodzą żadne dodatkowe postanowienia. Pozostawienie oprocentowania LIBOR do oprocentowania kredytu złotówkowego wypaczałoby sens oraz cel zawartej umowy kredytowej. Należy uznać, że wyeliminowanie ryzyka kursowego, charakterystycznego dla umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej
i uzasadniającego powiązanie stawki oprocentowania ze stawką LIBOR, jest równoznaczne
z tak daleko idącym przekształceniem umowy, iż należy ją uznać za umowę o odmiennej istocie i charakterze, choćby nadal chodziło tu tylko o inny podtyp czy wariant umowy kredytu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2016 r., I CSK 1049/14, OSNC 2016, Nr 11, poz. 134). Nie jest możliwe zatem zachowanie takich umowy w mocy jako kredytu złotowego oprocentowanego stawką LIBOR, gdyż sprowadzałoby się to do nieuprawnionego przekształcenia przez sąd pierwotnej umowy.

W postanowieniu z dnia 23 czerwca 2022r., I CSK 2538/22 Sąd Najwyższy ponownie wskazał, że wyeliminowanie abuzywnych klauzul przeliczeniowych nie prowadzi do utrzymania w mocy kredytu indeksowanego kursem CHF jako kredytu złotowego oprocentowanego według stawki LIBOR (wyrok SN z dnia 10 maja 2022 r., II CSKP 285/22); to samo dotyczy kredytu denominowanego kursem CHF (wyrok SN z dnia 13 maja 2022 r., II CSKP 293/22).

Zdaniem Sądu, przyjęcie, że umowa jest ważna i że jest możliwe jej uzupełnienie przez sąd przez wprowadzenie w miejsce niedozwolonych klauzul innego mechanizmu denominacji, nie zasługuje na akceptację.

W wyroku z 3 października 2019 r., C - 260/18, TSUE jednoznacznie uznał, że art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 stoi na przeszkodzie wypełnianiu luk w umowie, spowodowanych usunięciem z niej nieuczciwych warunków, które się w niej znajdowały, wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze tylko ogólnym, przewidujących, że skutki wyrażone w treści takiej czynności prawnej są uzupełniane w szczególności przez skutki wynikające z zasad słuszności lub ustalonych zwyczajów, które nie stanowią przepisów dyspozytywnych lub przepisów mających zastosowanie, jeżeli strony wyrażą na to zgodę. TSUE w powołanym już wcześniej wyroku z dnia 18 listopada 2021r. przypomniał,
że jedynie w wypadku, gdyby stwierdzenie nieważności nieuczciwego warunku zobowiązywało sąd do unieważnienia umowy w całości, narażając tym samym konsumenta na szczególnie niekorzystne konsekwencje, w związku z czym unieważnienie to skutkowałoby niejako ukaraniem konsumenta, sąd krajowy mógłby zastąpić ten warunek przepisem prawa krajowego o charakterze dyspozytywnym (zob. podobnie postanowienie z dnia 4 lutego 2021 r., (...), C 321/20, niepublikowane, EU:C:2021:98, pkt 43 i przytoczone tam orzecznictwo). Również Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7 maja 2021r. III CZP 6/21 podkreślał, że w świetle orzecznictwa TSUE należy ocenić, czy upadek umowy narażałby konsumenta na „szczególnie niekorzystne konsekwencje”.

Natomiast w niniejszej sprawie powodowie, po pouczeniu przez Sąd o skutkach uznania umowy za nieważną, wyrazili wolę ustalenia nieważności przedmiotowej umowy, wskazując, że rozumieją konsekwencje z tym związane, uważają to za korzystne rozwiązanie i nie akceptują abuzywnych postanowień zawartych w umowie.

Tym samym brak jest podstaw do poszukiwania przez Sąd przepisów o charakterze dyspozytywnym, które mogłyby znaleźć zastosowanie po usunięciu abuzywnych postanowień.

Z kolei TSUE w wyroku z dnia 18 listopada 2021r. wskazał, że nie wydaje się, aby
art. 65 k.c,, który zawiera ogólną regułę wykładni, stanowił przepis prawa krajowego
o charakterze dyspozytywnym. Dalej Trybunał dodał, art. 5 i 6 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie temu, by sąd krajowy, który stwierdził nieuczciwy charakter warunku umowy zawartej między przedsiębiorcą
a konsumentem w rozumieniu art. 3 ust. 1 tej dyrektywy, dokonał wykładni tego warunku
w celu złagodzenia jego nieuczciwego charakteru, nawet jeśli taka wykładnia odpowiadałaby wspólnej woli stron. Tym samym, w ocenie Sądu, nie można podzielić argumentacji pozwanego o możliwości zastosowania w niniejszej sprawie art. 65 § 2 k.c.

Sąd Najwyższy w powołanym już wyroku z dnia 28 września 2021r. wskazał, że nie zachodzi możliwość uzupełnienia abuzywnych postanowień umownych z odwołaniem się do zwyczaju czy zasad współżycia społecznego (art. 56 k.c., art. 65 § 1 i 2 k.c. i w zw. z art. 354 § 1 k.c.).

Powyższe potwierdził również Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
w najnowszym wyroku z dnia 8 września 2022r., wydanym w sprawie C-80/21 do C-82/21,
w którym stwierdził, że artykuł 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować
w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie orzecznictwu krajowemu, zgodnie z którym sąd krajowy może, po stwierdzeniu nieważności nieuczciwego warunku znajdującego się
w umowie zawartej między konsumentem a przedsiębiorcą, który pociąga za sobą nieważność tej umowy w całości, zastąpić warunek umowny, którego nieważność została stwierdzona, albo wykładnią oświadczenia woli stron w celu uniknięcia unieważnienia tej umowy, albo przepisem prawa krajowego o charakterze dyspozytywnym, nawet jeśli konsument został poinformowany o skutkach nieważności tejże umowy i zaakceptował je.

Podsumowując, w postanowieniu z dnia 23 czerwca 2022r., I CSK 2538/22 Sąd Najwyższy podkreślił, że stwierdzenie nieważności umowy mieści się w zakresie sankcji, jaką dyrektywa 93/13 przewiduje w związku z wykorzystywaniem przez przedsiębiorcę nieuczciwych postanowień umownych. Zagwarantowana konsumentom przez przepisy tej dyrektywy ochrona ukierunkowana jest m.in. na osiągnięcie skutku prewencyjnego, o czym mowa w jej art. 7, tj. zniechęcenia przedsiębiorców do wykorzystywania w zawieranych umowach nieuczciwych postanowień umownych.

Na marginesie należy jeszcze wskazać, że samo wejście w życie tzw. ustawy antyspreadowej w żaden sposób nie wpływa na ocenę abuzywności przedmiotowych postanowień umowy i jej konsekwencji dla bytu umowy. W założeniu ustawodawcy chodziło o doprecyzowanie na przyszłość reguł ustalania kursu wymiany walut oraz nieodpłatne umożliwienie dokonywania spłat kredytu bezpośrednio w walucie obcej. Omawiana ustawa nie przewidywała gotowych do zastosowania przepisów, które zastępowałyby ewentualne klauzule abuzywne, a jedynie nakładała na banki ciężar dokonania ogólnie określonych, wymagających skonkretyzowania in casu zmian umowy, co nie wystarcza dla przyjęcia domniemania, że owe konkretne rozwiązania są wynikiem należytego wyważenia ogółu praw i obowiązków stron przez ustawodawcę. Wskazana nowelizacja prawa bankowego nie usuwa ani nie ogranicza ryzyka walutowego, pozostaje ono na niezmienionym poziomie w stosunku do stanu z daty zawarcia umowy.

Reasumując, z uwagi na stwierdzony (powstały wskutek wyeliminowania klauzul niedozwolonych) brak essentialia negotii przedmiotowej umowy i niemożność jej dalszego wykonywania po wyeliminowaniu kwestionowanych postanowień, umowę należało uznać za nieważną, a stosunek prawny z niej wynikający za nieistniejący.

W niniejszej sprawie co prawda powodowie żądali ustalenia nieważności umowy kredytu, natomiast, w ocenie Sądu, tak sformułowane żądanie nie było precyzyjne. Dlatego też, Sąd doprecyzował je, ustalając, że nie istnieje stosunek prawny wynikający z ww. umowy kredytu z uwagi na to, że umowa, zdaniem Sądu, jest nieważna.

Sąd w tym zakresie, kierował się wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2015 r., II CSK 56/15, w którym Sąd Najwyższy podkreślił, że z treści art. 189 k.p.c. wynika, że powód może żądać ustalenia istnienia albo nieistnienia konkretnego stosunku prawnego lub prawa. Dalej Sąd Najwyższy wskazał, że zarówno nieważność czynności prawnej, jak i jej nieistnienie (brak tej czynności) powodują, że stosunek prawny, który miałby z czynności prawnej wynikać, nie powstaje, a zatem nie istnieje. Z punktu widzenia art. 189 k.p.c. formułowanie w takim wypadku żądania jako zmierzającego do ustalenia (stwierdzenia) nieważności lub nieistnienia czynności prawnej (umowy) stanowi często stosowany, ale niezbyt precyzyjny skrót myślowy, utożsamiający zdarzenie prawne mające być źródłem stosunku prawnego z tym stosunkiem. Takie żądanie należy kwalifikować w drodze jego wykładni - zarówno wtedy, gdy obejmuje tylko ustalenie (stwierdzenie) nieważności, jak i wtedy, gdy obejmuje tylko ustalenie nieistnienia czynności prawnej - tak samo, tj. jako zmierzające do ustalenia - w myśl art. 189 k.p.c. - nieistnienia stosunku prawnego, który miałby wynikać z tej czynności prawnej, a okoliczności, które są powoływane jako motywacja dla twierdzenia o nieważności lub nieistnieniu czynności prawnej (umowy) - jako jego podstawę faktyczną. Uznanie w świetle okoliczności powołanych jako podstawa faktyczna żądania, że czynność prawna jest nieważna albo nieistniejąca bądź dotknięta inną sankcją jej wadliwości powodującą, że stosunek prawny, który miałby z niej wynikać, nie istnieje, stanowi wówczas jedynie przesłankę rozstrzygnięcia o żądaniu, a nie sam przedmiot tego rozstrzygnięcia. Praktykowany uproszczony sposób sformułowania żądania pozwu przez odniesienie się do samego następstwa wadliwości czynności prawnej nie wiąże sądu w tym sensie, że sąd ten stosując prawo materialne dokonuje własnej kwalifikacji faktów wskazanych przez stronę. Nieprawidłowe wskazanie skutków wadliwości czynności prawnej nie wyznacza więc granic żądania w rozumieniu art. 321 § 1 k.p.c., jak również nie uzasadnia oddalenia powództwa w wypadku, gdy sąd przyjmie inne następstwo wadliwości czynności prawnej niż to, które wskazali powodowie.

W konsekwencji Sąd na podstawie art. 189 k.p.c. w zw. z art. 385 ^{( 1)} k.c. w punkcie
I wyroku ustalił, że nie istnieje stosunek prawny wynikający z umowy kredytu nr (...) zawartej pomiędzy powodami D. D. i Ł. D. a (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. w dniu 18 grudnia 2008r.

W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2021r., III CZP 6/21, Sąd ten wskazał,
że płatności kredytobiorcy z tytułu spłaty kredytu oraz wypłata środków pieniężnych przez bank są świadczeniami nienależnymi i podlegają zwrotowi (art. 410 § 1 k.c. w związku z art. 405 k.c.), a nadto stwierdził, że roszczenia o zwrot tych świadczeń są, zgodnie z teorią dwóch kondykcji, od siebie niezależne.

Z kolei w uchwale z dnia 16 lutego 2021r. Sąd Najwyższy uznał, że z art. 410 § 2 k.c. wynika, że świadczenie spełnione w wykonaniu nieważnego zobowiązania jest -
z zastrzeżeniem przypadków tzw. konwalidacji - świadczeniem nienależnym, a tym samym zgodnie z art. 410 § 1 k.c. w związku z art. 405 k.c. podlega zwrotowi jako korzyść majątkowa uzyskana bezpodstawnie kosztem świadczącego, co do zasady bez potrzeby ustalania, czy
i w jakim zakresie spełnione świadczenie wzbogaciło osobę, na której rzecz świadczenie zostało spełnione, ani czy majątek spełniającego świadczenie uległ zmniejszeniu. Samo bowiem spełnienie świadczenia wypełnia przesłankę zubożenia po stronie świadczącego,
a uzyskanie tego świadczenia przez odbiorcę - przesłankę jego wzbogacenia.

Konsekwencją uznania przedmiotowej umowy za nieważną, jest zwrot tego, co strony sobie wzajemnie świadczyły, a zatem zwrotowi podlegały dochodzone przez powodów raty kapitałowo – odsetkowe.

W świetle powyższego, na podstawie art. 410 § 1 k.c. w związku z art. 405 k.c. Sąd zasądził w punkcie II wyroku od pozwanego na rzecz powódki kwotę 70 747,24 CHF i kwotę 134 961,91 zł oraz na rzecz powoda kwotę 87 724,36 zł tytułem rat kapitałowo-odsetkowych.

Sąd zasądził ww. kwoty mając na uwadze, że powodowie nie są już małżeństwem, a po rozwiązaniu małżeństwa tylko powódka spłacała raty kredytu. W niniejszej sprawie w okresie od 4 lutego 2009r. do dnia 4 grudnia 2013r. powodowie uiścili kwotę 175 448,72 zł z majątku wspólnego, a zatem zasądzono ww. kwotę po połowie tj. po 87 724,36 zł (175 448,72/2) na rzecz każdego z powodów. Następnie powódka w okresie od dnia 7 stycznia 2014 r. do dnia 9 listopada 2021r. uiściła raty w wysokości 47 237,55 zł oraz 70 747,24 CHF ze swojego majątku osobistego. Wyżej wymienione kwoty wynikały z wydanych przez pozwanego zaświadczeń do umowy.

Natomiast, w ocenie Sądu, brak było podstaw do zasądzenia opłat uiszczonych przez powódkę za wydanie zaświadczeń o wypłatach kredytu oraz zaświadczeń o oprocentowaniu i spłatach kredytu odnoszących się do umowy w wysokości 685 zł oraz 54 zł. Kwoty te zostały bowiem uiszczone na rzecz pozwanego w celu otrzymania zaświadczeń, które następnie miało posłużyć powodom do wykazania wysokości dochodzonego roszczenia. Nie były to zatem kwoty, które w związku z upadkiem umowy, pozwany byłby zobowiązany do zwrotu. Podstawa do ich uiszczenia przez powodów na rzecz pozwanego nie wynikała z zawartej między stronami umowy.

W świetle powyższego Sąd oddalił powództwo co do kwoty 739 zł, o czym orzekł
w pkt III. wyroku.

Również nie było podstaw do zasądzenia dochodzonych kwot solidarnie na rzecz powodów. Zgodnie z treścią art. 369 k.c. zobowiązanie jest solidarne, jeśli to wynika z ustawy lub czynności prawnej. Umowa nie statuowały solidarności czynnej po stronie powodów.

O odsetkach ustawowych za opóźnienie Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. oraz art. 455 k.c.

W ocenie Sądu, oświadczenie powodów zawarte w pozwie co do woli skorzystania z ochrony konsumenckiej było dostatecznie jasne, jednoznaczne i czytelne co do tego, w jakim zakresie powodowie kwestionowali umowę, które postanowienia umowy podważała jako abuzywne i z jakich przyczyn.

Trzeba w tym miejscu odwołać się do wyroku TSUE z dnia 7 grudnia 2023r. wydanego w sprawie o sygnaturze C-140/22, w którym to wyroku Trybunał podkreślił, że artykuł 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że w kontekście uznania nieważności w całości umowy kredytu hipotecznego zawartej z konsumentem przez instytucję bankową ze względu na to, iż umowa ta zawiera nieuczciwy warunek, bez którego nie może ona dalej obowiązywać stoją one na przeszkodzie wykładni sądowej prawa krajowego, zgodnie z którą wykonywanie praw, które konsument wywodzi z tej dyrektywy, jest uzależnione od złożenia przez tego konsumenta przed sądem oświadczenia, w którym twierdzi on, po pierwsze, że nie wyraża zgody na utrzymanie w mocy tego warunku, po drugie, że jest świadomy z jednej strony faktu, że nieważność wspomnianego warunku pociąga za sobą nieważność wspomnianej umowy, a z drugiej – konsekwencji tego uznania nieważności, i po trzecie, że wyraża zgodę na uznanie tej umowy za nieważną. Ponadto TSUE zwrócił uwagę, że nałożenie na konsumenta obowiązku złożenia sformalizowanego oświadczenia w celu dochodzenia roszczeń mogłoby podważyć odstraszający skutek, jaki art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 w związku z art. 7 ust. 1 tej dyrektywy zamierza przypisać stwierdzeniu nieuczciwego charakteru warunków istniejących w umowach zawieranych przez przedsiębiorcę z konsumentami (wyrok z dnia 21 grudnia 2016 r., G. N. i in., C‑154/15, C‑307/15 i C‑308/15, EU:C:2016:980, pkt 63), ponieważ zachęcałoby to przedsiębiorców do odrzucania pozasądowych żądań konsumentów mających na celu stwierdzenie nieważności nieuczciwych warunków, zważywszy, że są oni zobowiązani, w celu dochodzenia swoich praw wynikających ze wspomnianej dyrektywy, do złożenia sformalizowanego oświadczenia przed sądem.

W ocenie Sądu pozwany mógł mieć świadomość trwałej bezskuteczności spornej umowy od momentu doręczenia odpisu pozwu. Zatem pozwany winien w takiej sytuacji spełnić świadczenie niezwłocznie, przy czym z uwagi na fakt, że jest to spółka akcyjna, Sąd stanął na stanowisku, że wystarczającym terminem na realizację wszystkich związanych z tym czynności jest termin 14 dni liczony od dnia doręczenia odpisu pozwu pozwanemu. Doręczenie odpisu pozwu pozwanemu nastąpiło w dniu 21 stycznia 2022r. Termin ten upłynął z dniem 4 lutego 2022r., a zatem odsetki ustawowe za opóźnienie zostały zasądzone od dnia następnego po upływie wyżej wskazanego terminu czyli od dnia 5 lutego 2022r.

Powództwo zostało zatem także oddalone w zakresie żądania zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie za okres wcześniejszy niż wyżej wskazany, o czym Sąd orzekł
w punkcie III wyroku.

W sprawie nie występowały również wyjątkowe okoliczności o których mowa w art. 411 pkt. 4 k.c., wyłączające możliwość żądania zwrotu nienależnego świadczenia. Artykuł ten normuje przypadki, gdy zobowiązanie istnieje, ma swoją podstawę prawną i dochodzi do przedwczesnego świadczenia z tego zobowiązania, a zatem brak podstaw do twierdzenia, że spełniane świadczenie jest nienależne. Oznacza to, iż podstawa prawna świadczenia w chwili jego spełnienia nie budzi wątpliwości i następnie nie ulega zmianie.

O kosztach procesu, Sąd orzekł na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c. wobec tego,
że powodowie ulegli tylko co do nieznacznej części swego żądania. Na zasądzone koszty procesu złożyła się kwota 1000 zł z tytułu opłaty od pozwu, kwota 34 zł z tytułu opłaty skarbowej oraz kwota 10 800 zł z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika zgodnie z § 2 pkt. 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (tj. Dz.U. z 2018 r. poz. 265) oraz kwota 2 700 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika za postępowanie zażaleniowe ustaloną zgodnie z § 10 ust. 2 pkt. 1 w zw. z § 2 ust. 7 ww. rozporządzenia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c., łącznie 14 534 zł, którą to kwotę podzielono i zasądzono na rzecz każdego z powodów po 7267 zł, z uwagi na to, że powodowie nie są już małżeństwem, o czym orzeczono w punkcie IV. wyroku.

ZARZĄDZENIE

(...)