Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lipca 2024 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVIII Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia del. Michał Maj

Protokolant: sekretarz sądowy Julia Kraszewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 lipca 2024 roku w Warszawie

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko E. M.

o zapłatę, ewentualnie o zapłatę i zmianę wysokości świadczenia

1. umarza postępowanie w części obejmującej powództwo o:

a. zapłatę kwoty 346.810,03 zł (trzysta czterdzieści sześć tysięcy osiemset dziesięć złotych 03/100) tytułem zwrotu równowartości wypłaconego kapitału (część żądania objętego punktem 1.a pozwu),

b. zapłatę kwoty 130.092,01 zł sto trzydzieści tysięcy dziewięćdziesiąt dwa złote 01/100 wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od tej kwoty tytułem wynagrodzenia za korzystanie z kapitału (żądanie objęte punktem 1.b pozwu),

c. zmianę wysokości świadczenia (żądanie objęte punktem 2.a pozwu),

d. zapłatę kwoty 217.748,34 zł (dwieście siedemnaście tysięcy siedemset czterdzieści osiem złotych 34/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od tej kwoty tytułem waloryzacji sądowej (żądanie objęte punktem 2.b pozwu),

2. oddala powództwo w pozostałej części,

3. zasądza tytułem zwrotu kosztów procesu od powoda na rzecz pozwanej kwotę 10.817 zł (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt XXVIII C 23081/22

UZASADNIENIE

Powód (dalej także jako: bank) w ostatecznie sformułowanym żądaniu (k. 206-207) wniósł o zasądzenie od pozwanego (dalej także jako: kredytobiorcy, konsumenta) kwoty 60.279 zł tytułem równowartości odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 346.810,03 zł za okres od dnia 20.09.2022 r. do dnia 4.03.2024 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pisma procesowego z dnia 14.05.2024 r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie powód cofnął uprzednie żądania ze zrzeczeniem się roszczenia.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 14.02.2007 r. została zawarta umowa kredytu nr (...), na podstawie której bank udzielił stronie pozwanej kredytu w kwocie 346.810 zł na okres 276 miesięcy w celu sfinansowania zakupu lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w W. przy ul. (...). Kredyt był oprocentowany według zmiennej stopy procentowej, stanowiącej sumę stawki LIBOR CHF 3M i stałej marży banku.

Kredyt był waloryzowany walutą CHF (§ 1 ust. 3). Kwota kredytu wyrażona w walucie CHF została określona na podstawie kursu kupna waluty CHF z tabeli kursowej banku z dnia i godziny uruchomienia kredytu/transzy kredytu (§ 7 ust. 1 zdanie drugie), a raty kapitałowo-odsetkowe miały być spłacane w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży z tabeli kursowej banku obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50 (§ 11 ust. 5).

Dowód: umowa – k. 23-31.

Kredyt został uruchomiony w dniu kwotą 346.810,03 zł w okresie od dnia 22.08.2007 r. do dnia 16.07.2008 r.

Dowód: potwierdzenia operacji – k. 56-58.

Wyrokiem z dnia 21.04.2022 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie zasądził od banku na rzecz kredytobiorczyni kwotę 70.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 6.06.2019 r. do dnia zapłaty i kwotę 7.417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Wyrokiem z dnia 5.12.2023 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił apelację banku od powyższego wyroku i zasądził od banku na rzecz kredytobiorczyni kwotę 2.700 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Okręgowy w Warszawie wskazał, że zawarte w umowie kredytu klauzule przeliczeniowe stanowią niedozwolone postanowienia umowne, na skutek czego umowa kredytu zawarta przez strony jest nieważna w całości.

Dowód: wyroki i uzasadnienia – k. 119-134 .

W dniu 18.08.2022 r. pozwanej zostało doręczone pismo, w którym powód wezwał ją do zapłaty w terminie miesiąca kwoty 346.810,03 zł tytułem należności wynikających z nieważności umowy kredytu zawartej przez strony.

Dowód: wezwanie wraz z potwierdzeniem nadania i odbioru - k. 77-86.

W dniu 20.09.2023 r. powodowi zostało doręczone pismo, pozwana wezwała powoda do zapłaty kwot 432.833,94 zł tytułem zwrotu rat kredytu, 4.162,72 zł tytułem zwrotu opłaty przygotowawczej, 693,62 zł tytułem zwrotu prowizji za ubezpieczenie i 6.187,34 zł tytułem zwrotu składek ubezpieczenia niskiego wkładu własnego w terminie 7 dni.

Dowód: wezwanie wraz z potwierdzeniem nadania i odbioru - k. 155-159.

W dniu 10.10.2023 r. powodowi zostało doręczone pismo, pozwana oświadczyła, że potrąca z wierzytelnością powoda w kwocie 346.810,03 zł tytułem zwrotu kapitału kredytu własną wierzytelność w kwocie 443.876,62 zł (z czego: 432.833,94 zł tytułem zwrotu rat kredytu, 4.162,72 zł tytułem zwrotu opłaty przygotowawczej, 693,62 zł tytułem zwrotu prowizji za ubezpieczenie i 6.187,34 zł tytułem zwrotu składek ubezpieczenia niskiego wkładu).

Dowód: oświadczenie wraz z potwierdzeniem nadania i odbioru - k. 160-164.

W dniu 4.03.2024 r. strony zawarły porozumienie kompensacyjne. We wstępnej części porozumienia strony zgodnie stwierdziły, że umowa kredytu zawarta przez strony jest nieważna, a związku z tym stron przysługują wzajemne roszczenia o zapłatę świadczeń spełnionych w wykonaniu tej umowy.

Strony wskazały, że ich zgodnym zamiarem jest określenie niniejszym porozumieniem sposobu rozliczenia pomiędzy stronami wszelkich niespornych, wzajemnie przysługujących im roszczeń wywodzonych z nieważności (trwałej bezskuteczności) umowy (pkt 4 preambuły).

Strony potwierdziły, że bank wypłacił klientowi w ramach wykonania wyroku następujące kwoty: 70.000 zł tytułem zwrotu świadczenia nienależnego, 26.503,81 zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie wyliczonych za okres od dnia 6.06.2019 r. do dnia 7.12.2023 r., 7.147 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za pierwszą instancję, 2.700 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję, o zapłatę pozostałych należności uiszczonych w wykonaniu umowy, nieobjętych wyrokiem, w wysokości 374.771,06 zł, a tym samym klientowi przysługują (zasądzone wyrokiem, jak i nim nieobjęte0 w stosunku do banku roszczenia o zapłatę w wysokości 374.771,06 zł (§1 ust. 1).

Strony potwierdziły, iż w związku ze stwierdzeniem nieważności (trwałej bezskuteczności) umowy, bankowi przysługuje w stosunku do klienta roszczenie o zapłatę kwoty 346.810,03 zł tytułem zwrotu wypłaconego przez bank kapitału w wykonaniu umowy (§ 1 ust. 3).

Strony dokonały potrącenia roszczenia klienta w wysokości 374.771,06 zł z roszczeniem banku o zwrot wypłaconego kapitału w wysokości 346.810,03 zł do wysokości niższego z roszczeń, a więc do wysokości 346.810,03 zł (§ 1 ust. 4).

Na skutek potrącenia bank zobowiązany jest do zapłaty na rzecz klienta pozostałej kwoty przysługującego mu roszczenia, tj. 27.961,03 zł (§ 1 ust. 5).

Bank zobowiązał się do zapłaty na rzecz klienta kwoty, o której mowa w ust. 5 od dnia zawarcia porozumienia (§ 1 ust. 6).

W związku z zawarciem niniejszego porozumienia kompensacyjnego, w terminie 30 dni od daty jego podpisania, bank zobowiązał się cofnąć pozew ze zrzeczeniem się roszczenia w sprawie przeciwko klientowi o zwrot nominalnej kwoty wypłaconego kapitału, o zwrot wartości jaką przedstawia świadczenia polegające na umożliwieniu korzystania z kapitału oraz o zwaloryzowanie kapitału kredytu i zapłatę kwoty wynikającej z waloryzacji kwoty nominalnej kapitału kredytu (§ 1 ust. 8)

Załącznik nr 1 do porozumienia stanowiła informacja banku, że w przypadku gdyby strony nie zawarły niniejszego porozumienia, bank dochodziłby dalej roszczenia o zwrot wypłaconego kapitału na drodze odrębnego postępowania sądowego, to klient, w ramach obrony przez tym roszczeniem, były uprawniony między innymi do podniesienia zarzutu przedawnienia roszczenia banku, którego skuteczność należałaby do oceny sądu (pkt I.A).

Dowód: porozumienie – k. 209-214.

Podstawę ustaleń faktycznych stanowiły wymienione dokumenty, których treść ani autentyczność nie była kwestionowana przez strony. Powyższe dowody były wystarczające dla oceny stanowisk i żądań stron, a pozostałe dowody nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Strona powodowa częściowo cofnęła pozew przed rozpoczęciem rozprawy i ze zrzeczeniem się roszczenia, a zatem wymóg z art. 203 § 1 k.p.c. został spełniony. Ponadto okoliczności sprawy nie wskazują, aby cofnięcie pozwu było sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzało do obejścia prawa (art. 203 § 4 k.p.c.). Wobec tego postępowanie zostało w powyższym zakresie umorzone na podstawie art. 355 k.p.c.

W pozostałej części powództwo należało oddalić.

Kwestia nieważności umowy zawartej przez strony została już prawomocnie rozstrzygnięta i jest bezsporna między stronami. Bezsporne i nie budzące wątpliwości jest również to, strony powinny wzajemnie zwrócić sobie świadczenia spełnione na podstawie tej umowy (art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 1 k.c.). W końcu bezsporne jest również, że kwestia rozliczeń stron z tego tytułu została objęta porozumieniem kompensacyjnym. Sporne pozostawało zatem wyłącznie to, czy porozumienie to obejmowało roszczenie odsetkowe banku, a jeżeli nie, to czy i w jakim zakresie bank może domagać się od pozwanej odsetek ustawowych za opóźnienie. W związku z tym dalsze rozważania odnoszą się wyłącznie do tych zagadnień.

Porozumienie kompensacyjne zawarte przez strony stanowiło umowę nieuregulowaną wprost w przepisach k.c., ale dopuszczalną w świetle art. 353(1) k.c., której charakter był zbliżony do umowy ugody (art. 917 k.c.). Z treści porozumienia wynika, że jego celem było uregulowanie wzajemnych roszczeń stron związanych z nieważnością umowy kredytu z dnia 14.02.2007 r. Sąd miał na uwadze, że w zakresie roszczeń banku wskazanych w § 1 ust. 3 porozumienia wskazano tylko na wierzytelność w kwocie 346.810,03 zł, ale nie na odsetki od tej wierzytelności, niemniej jednak nie oznacza to, że porozumienie nie obejmowało również tej wierzytelności. Przede wszystkim należy mieć na uwadze, że w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu (art. 65 § 2 k.c.). Tymczasem niewątpliwie zgodnym zamiarem stron i celem porozumienia było rozliczenie wszystkich roszczeń związanych z nieważnością umowy kredytu, a nie jedynie tych, które zostały wskazane expressis verbis w § 1 ust. 1 i 3 porozumienia. Wskazuje na to w szczególności brzmienie preambuły porozumienia, w tym w szczególności jej punkt 4, gdzie strony wprost wskazały, że celem porozumienia jest rozliczenie „ wszelkich niespornych, wzajemnie przysługujących im roszczeń wywodzonych z nieważności (trwałej bezskuteczności) umowy”. Co więcej, w § 1 ust. 8 porozumienia bank wskazał, że zobowiązuje się cofnąć pozew w niniejszej sprawie w terminie 30 dni od zawarcia porozumienia, zaś w pkt I.A załącznika do porozumienia stwierdził, że dalej dochodziłby zwrotu kapitału kredytu, gdyby strony nie zawarły porozumienia. Stwierdzenia te wskazują na deklarację cofnięcia pozwu w niniejszej sprawie w całości, a nie jedynie w części.

W tym miejscu należy mieć na uwadze, że wskazanie na odsetki ustawowe za opóźnienie pozwanej w § 1 ust. 1 porozumienia bez wskazania na odsetki ustawowe za opóźnienie powoda w § 1 ust. 3 porozumienia nie może stanowić argumentu przemawiającego za uznaniem, że uprawnienie powoda do dochodzenia odsetek nie zostało objęte porozumieniem. Mianowie taki właśnie sposób sformułowania porozumienia wynikał wyłącznie z tego, że odsetki ustawowe za opóźnienie w kwocie łącznej 26.503,81 zł zostały objęte prawomocnym wyrokiem. Należności objęte tym wyrokiem zostały wskazane szczegółowo w § 1 ust. 1 pkt a porozumienia, natomiast pozostałem należności pozwanej zostały wskazane w sposób ogólny zbiorczo w § 1 ust. 1 pkt b porozumienia, według formuły analogicznej jak w § 1 ust. 3 porozumienia. Gdyby uznać inaczej, to oznaczałoby przecież, że nie tylko porozumienie nie obejmuje odsetek ustawowych za opóźnienie należnych powodowi od kwoty 346.810,03 zł, ale również ustawowych za opóźnienie należnych pozwanej od kwoty 374.771,06 zł, skoro wezwanie do zapłaty pozostałych należności przysługujących pozwanej od powoda zostało doręczone powodowi jeszcze przed zawarciem porozumienia, tj. w dniu 20.09.2023 r. Taki wniosek byłby zaś nie do pogodzenia z celem i istotą porozumienia zawartego przez strony.

Niemniej jednak, gdyby przyjąć, że porozumienie nie obejmowało roszczenia odsetkowego pozwanego, to i tak należałoby przyjąć, że roszczenie to jest niezasadne wobec złożonego przez pozwaną oświadczenia o potrąceniu. W dniu 20.09.2023 r. powodowi zostało doręczone pismo, pozwana wezwała powoda do zapłaty kwoty 443.876,62 zł w terminie 7 dni. Wierzytelność pozwanej była zatem wymagalna co do kwoty 70.000 zł od dnia 6.09.2019 r. (zgodnie z prawomocnym wyrokiem z dnia 21.04.2022 r. Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie), a co do kwoty 373.876,62 zł – od dnia 28.09.2023 r. Następnie powodowi zostało doręczone oświadczenie pozwanej o potrąceniu powyższej wierzytelności z wierzytelnością dochodzoną przez powoda. Tym samym wszystkie warunki z art. 498 § 1 k.c. i art. 499 k.c. zostały spełnione, a zatem nastąpił skutek w postaci wzajemnego umorzenia wzajemnych wierzytelności (art. 498 § 2 k.c.). Oświadczenie pozwanej o potrąceniu miało moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe, czyli od daty wymagalności wierzytelności pozwanej. Jak wskazano wcześniej, wierzytelność pozwanej była zaś wymagalna co do kwoty 70.000 zł od dnia 6.09.2019 r., a co do kwoty 373.876,62 zł – od dnia 28.09.2023 r. Tym samym, w świetle art. 499 zdania drugiego k.c., w zakresie wierzytelności powoda o zapłatę kwoty 346.810,03 zł odsetki ustawowe za opóźnienie co do kwoty 70.000 zł nie przysługiwałyby powodowi w ogóle, zaś co do kwoty 276.810,03 zł odsetki ustawowe za opóźnienie przysługiwałby od dnia 20.09.2022 r. do dnia 27.09.2023 r., czyi w kwocie 34.533 zł. Mając natomiast na uwadze, że pozwana potrąciła swoją wierzytelność w kwocie 443.876,62 zł z wierzytelnością powoda w kwocie 346.810,03 zł, to oznacza, że obie wierzytelności umorzyły się w zakresie kwoty 346.810,03 zł, a zatem pozwanej przysługiwała wobec powoda wierzytelność w kwocie 97.066,59 zł, a zatem po potrąceniu jej z wierzytelnością odsetkową powoda w wysokości 34.533 zł – pozwanej przysługiwała wobec powoda wierzytelność w wysokości 62.533,59 zł, natomiast wszelkie wierzytelności powoda zostały umorzone – zarówno co do należności głównej, jak i odsetek ustawowych za opóźnienie, które wygasły na skutek oświadczenia o potrąceniu złożonego przez pozwaną. Tym samy powództwo banku o zapłatę należało oddalić również z tej przyczyny.

Stosownie do wyniku postępowania, powód został na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. obciążony całymi kosztami procesu obejmującymi kwoty 17 zł tytułem równowartości opłaty skarbowej od pełnomocnictwa i 10.800 zł tytułem kosztów zastępstwa prawnego w stawce wynikającej z § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

ZARZĄDZENIE

(...)