Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 stycznia 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Arkadiusz Zagrobelny

Protokolant – Sekretarz Sądowy Dominika Zajdowska

po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2025 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) S.A. z siedzibą w B.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania (...) S.A. z siedzibą w B. od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 13 lipca 2023 r. znak: (...)

I.  umarza postępowanie w zakresie odnoszącym się do pkt 1 (pierwszego) zaskarżonej decyzji;

II.  oddala odwołanie w pozostałej części;

III.  zasądza od (...) S.A. z siedzibą w B. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 (siedemset dwadzieścia złotych) z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

/sędzia Arkadiusz Zagrobelny/

Sygn. akt XVII AmE 201/23

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 28 stycznia 2025 r.

Decyzją z 13 lipca 2023 r. Nr (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej jako: „ Prezes URE, Pozwany”), na podstawie:

- art. 56 ust. 1 pkt 45 w zw. z art. 56 ust. 2h pkt 7 oraz art. 43a ust. 1 i art. 32 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2022 r. poz. 1385 z późn. zm., dalej jako: „ p.e.”) oraz

- art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 775 z późn. zm., dalej jako: „ k.p.a. ”),

po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcy – (...) S.A. z siedzibą w B., orzekł,

1.  iż przedsiębiorca – (...) S.A. z siedzibą w B., naruszył art. 43a ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne, w ten sposób, że dokonywał sprzedaży paliwa ciekłego (gazu płynnego LPG) przedsiębiorstwu energetycznemu nie posiadającemu, wymaganej prawem, koncesji na obrót paliwami ciekłymi.

2.  za działania opisane w pkt 1 wymierzył przedsiębiorcy – (...) S.A. z siedzibą w B., karę pieniężną w wysokości 100 000 zł.

(decyzja Prezesa URE z dnia 13.07.2023 r. k. 6-10v akt sąd.)

(...) S.A. z siedzibą w B. (dalej jako: „P owód”, „odwołujący”, „spółka”), zaskarżył decyzję Prezesa URE w całości i zarzucił jej:

a)  naruszenie art. 56 ust. 6a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne poprzez jego niezastosowanie i nieodstąpienie przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetycznej od wymierzania na rzecz (...) S.A. kary pieniężnej;

b)  błędne przyjęcie, że stopień szkodliwości czynu przypisanego przedsiębiorcy nie jest znikomy, chociaż stwierdzone przez Prezesa URE naruszenie miało miejsce jedynie w okresie między styczniem, a grudniem 2022 roku, zaś (...) S.A. dokonując sprzedaży paliwa gazowego nie doprowadziła do naruszenia żadnego dobra, obowiązków podatkowych, spowodowania strat lub uszczerbku na majątku podmiotów trzecich oraz Skarbu Państwa.

Wobec powyższego, Powód wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonej decyzji i umorzenie postępowania oraz odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej na rzecz (...) S.A.,

ewentualnie

2.  uchylenie decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania,

ewentualnie

3.  zmiarkowanie wysokości nałożonej kary finansowej i obniżenie jej do minimalnej wysokości.

(odwołanie Powoda z dnia 28.07.2023 r. k. 12-16 akt sąd.)

Pozwany w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie od Powoda na rzecz Pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

(odpowiedź Prezesa URE na odwołanie z dnia 17.10.2023 r. k. 29-34 akt sąd.)

Zarządzeniem z dnia 8 grudnia 2023 r. Powód został wezwany w trybie art. 205 ³ § 2 k.p.c. do złożenia pisma procesowego, w którym ustosunkuje się on do twierdzeń, zarzutów oraz wniosków Pozwanego, zawartych w odpowiedzi na odwołanie. Zarządzenie zostało skutecznie doręczone Powodowi w dniu 15 grudnia 2023 r. Powód nie wniósł repliki na odpowiedź na odwołanie.

(zarządzenie z dnia 8.12.2023 r. k. 37 akt sąd., e.p.o. k. 39 akt sąd., protokół z rozprawy z dnia 28.01.2025 r. k. 59-60 akt sąd.)

W dalszym toku postępowania strony zasadniczo podtrzymały prezentowane stanowiska. Na rozprawie w dniu 28 stycznia 2025 r. Powód cofnął odwołanie w zakresie pkt 1 zaskarżonej decyzji.

(protokół z rozprawy z dnia 28.01.2025 r. k. 59-60 akt sąd.)

Rozpoznając odwołanie Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) S.A. z siedzibą w B. jest spółką prawa handlowego, wpisaną do Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS: (...). Przedmiotem przeważającej działalności przedsiębiorcy jest sprzedaż hurtowa paliw i produktów pochodnych.

(okoliczności bezsporne, KRS Powoda k. 17-21 akt sąd.)

Decyzją z dnia 24 września 1999 r. nr (...) z późn zm., Prezes URE udzielił Powodowi koncesji na obrót paliwami ciekłymi na okres od 30 września 1999 r. do 31 grudnia 2025 r. (okoliczności bezsporne k. 6, 7 akt sąd.)

W okresie od 8 stycznia 2022 r. do 29 grudnia 2022 r. Powód dokonał sprzedaży paliwa ciekłego (gaz płynny LPG) na rzecz (...)w łącznej ilości 105 600 litrów (23 dostawy), na łączną kwotę (...) zł. netto.

(okoliczności bezsporne k. 6v-7 akt sąd., a ponadto pismo Powoda z dnia 25.01.2023 r. wraz z załącznikami k. 8-38 akt adm.)

(...), prowadził działalność gospodarczą w zakresie obrotu paliwami ciekłymi - gazem płynnym LPG przy wykorzystaniu stacji auto-gaz, pomimo nieposiadania koncesji na obrót paliwami ciekłymi (koncesja wygasła z dniem 17 października 2018 r.).

Naczelnik (...) Urzędu Celno-Skarbowego w B. Delegatura UCS w Ł., przeprowadził w dniu 6 października 2022 r. kontrolę celno-skarbową w podmiocie (...), która potwierdziła, że (...) prowadził działalność gospodarczą w zakresie obrotu gazem płynnym LPG przy wykorzystaniu stacji auto-gaz, bez wymaganej koncesji.

( okoliczności bezsporne k. 6-6v akt sąd., a ponadto pismo Naczelnika (...) Urzędu Celno-Skarbowego w B. z dnia 9.11.2022 r. k. 1 akt adm., protokół kontroli celno-skarbowej z dnia 6.10.2022 r. k. 2-4 akt adm.)

(...) nie posiada ważnej koncesji na obrót paliwami ciekłymi. Uprzednia koncesja straciła ważność z dniem 17 października 2018 r. Fakt wygaśnięcia przedmiotowej koncesji został odnotowany w rejestrach i wykazach publikowanych i aktualizowanych na stronie internetowej URE w rejestrze „Koncesje dla paliw ciekłych” oraz w rejestrze „Wygaszone koncesje” z datą 7 listopada 2018 r.

(okoliczności bezsporne k. 6v, 7v akt sąd., a ponadto protokół kontroli celno-skarbowej z dnia 6.10.2022 r. k. 2-4 akt adm.)

(...) pomimo braku koncesji dokonywał obrotu paliwami ciekłymi.

(okoliczności bezsporne k. 6v, 7v akt sąd., a ponadto pismo Naczelnika (...)Urzędu Celno-Skarbowego w B. z dnia 9.11.2022 r. k. 1 akt adm., protokół kontroli celno-skarbowej z dnia 6.10.2022 r. k. 2-4 akt adm.)

Pismem z dnia 23 marca 2023 r. Prezes URE poinformował Powoda o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia mu kary pieniężnej w związku z możliwością naruszenia art. 43a ust. 1 p.e. Jednocześnie wezwał Powoda do złożenia wyjaśnień w sprawie oraz przedstawienia dokumentów mających znaczenie dla sprawy i mogących mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia.

(okoliczności bezsporne k. 6v akt sąd., a ponadto zawiadomienie Prezesa URE o wszczęciu postępowania z dnia 23.03.2023 r. k. 40-41 akt adm.)

W odpowiedzi na powyższe, Powód wskazał, że jego kontrahent dysponował koncesją ważną do 31 grudnia 2030 r. i ta data została zapisana w systemie Powoda monitorującym ważność koncesji klientów (...) S.A. Dodał, że wygaśnięcie koncesji, nie zostało odnotowane przez system monitorujący spółki. Powód nie miał sygnałów, które mogłyby sugerować brak posiadania koncesji przez (...). Wspomniał również, że zarówno on jak i (...) wykonywali oni działalność handlową z przekonaniem o jej pełnej legalności dochowując przy tym należytej staranności w zakresie wykonywania obowiązków ustawowych. Jednocześnie, Powód zwrócił się z prośbą o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej i wskazał, że „ Spółka, w żaden sposób nie naruszyła interesów innych uczestników rynku energetycznego w sensie ekonomicznym, nie przyczyniła się do ograniczenia konkurencji na rynku z niekorzyścią dla odbiorców, nie naraziła również w żaden sposób Skarbu Państwa na szkodę poprzez uszczuplenie wpływów., wreszcie nie doprowadziła do uszczerbku w należnościach publicznoprawnych, które uiszczała w wysokościach i terminach zgodnych z obowiązującymi przepisami. (…) Zachowaniu Spółki z całą stanowczością nie można też przypisać znamion umyślności”.

(okoliczności bezsporne k. 6v-7 akt sąd., a ponadto pismo Powoda z dnia 30.03.2023 r. k. 44-45 akt adm., odwołanie Powoda z dnia 28.07.2023 r. k. 12-16 akt sąd.)

Przychód Powoda z działalności objętej koncesją OPC w roku 2022 wyniósł (...) zł., zaś przychody netto ze sprzedaży ogółem za 2022 r. wyniosły (...) zł. W 2022 r. Powód osiągnął zysk netto w wysokości (...) zł.

(okoliczności bezsporne k. 10 akt sąd., a ponadto formularz w sprawie opłaty koncesyjnej za rok 2022 k. 43 akt adm., rachunek zysków i strat Powoda za rok 2022 k. 100 akt adm.)

Powód, w sprawie toczącej się przed tut. Sądem tj. w sprawie o sygn. akt XVII AmE 148/23 został prawomocnie ukarany za naruszenie art. 43a ust. 1 p.e. We wspomnianej sprawie Prezes URE w dniu 28 marca 2022 r. wszczął postępowanie w sprawie wymierzenia Spółce kary pieniężnej w związku z możliwością naruszenia art. 43a ust. 1 p.e. Zaś, w niniejszej sprawie, w okresie od dnia 8 stycznia 2022 r. do dnia 29 grudnia 2022 r. Powód dokonywał sprzedaży paliwa przedsiębiorstwu energetycznemu – (...)tj. w czasie w którym zostało wszczęte postępowanie w sprawie o sygn. akt XVII AmE 148/23, w związku z naruszeniem przepisu art. 43a ust. 1 p.e.

(okoliczności bezsporne k. 6v, k. 7 akt sąd., okoliczności znane Sądowi z urzędu)

Ustalając powyższy stan faktyczny Sąd oparł się na niespornych twierdzeniach stron (art. 229 k.p.c. oraz art. 230 k.p.c.). Twierdzenia te, mając oparcie w znajdujących się w aktach sprawy dokumentach (art. 245 oraz art. 246 k.p.c.) nie budziły wątpliwości Sądu

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Z uwagi na cofnięcie odwołania w zakresie pkt 1 zaskarżonej decyzji (protokół z rozprawy z dnia 28.01.2025 r. k. 59-60 akt sąd.), Sąd umorzył postępowanie w tej części w oparciu o przepis art. 355 k.p.c. ( pkt I wyroku).

Odwołanie w pozostałym zakresie (tj. co do pkt 2 decyzji) nie zasługiwało na uwzględnienie, bowiem zaskarżona decyzja jest prawidłowa i znajduje oparcie w przepisach prawa. Natomiast podnoszone przez Powoda zarzuty nie są trafne.

Zgodnie z treścią przepisu art. 43a ust. 1 p.e., działalność gospodarcza w zakresie obrotu paliwami ciekłymi może być prowadzona wyłącznie pomiędzy przedsiębiorstwami energetycznymi posiadającymi wymagane koncesje, o których mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1-4, w zakresie wytwarzania i obrotu paliwami ciekłymi, z wyłączeniem sprzedaży dla odbiorcy końcowego.

Z kolei, w myśl art. 32 ust. 1 pkt 4 p.e., uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej m.in. w zakresie obrotu paliwami, z wyłączeniem obrotu gazem płynnym, jeżeli roczna wartość obrotu nie przekracza równowartości 10 000 euro.

Naruszenie art. 43a ust. 1 p.e. determinuje zastosowanie art. 56 ust. 1 pkt 45 p.e., w myśl którego karze pieniężnej podlega ten, kto sprzedaje paliwa ciekłe z naruszeniem wymogów, o których mowa w art. 43a ust. 1 lub 4 p.e.

Zatem, sam fakt naruszenia art. 43a ust. 1 p.e. stanowi wystarczającą przesłankę do zastosowania art. 56 ust. 1 pkt 45 p.e.

W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że Powód dokonywał sprzedaży paliwa ciekłego (gazu płynnego LPG) przedsiębiorcy - (...)nie posiadającemu, wymaganej prawem koncesji na obrót paliwami ciekłymi. Skoro zatem Powód sprzedawał paliwo ciekłe ww. przedsiębiorcy, który nie posiadał wymaganej na obrót koncesji, to podlega on karze na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 45 p.e.

Powód w odwołaniu argumentował, iż Pozwany nie zastosował przepisu art. 56 ust. 6a p.e. i nie odstąpił od wymierzenia mu kary pieniężnej (Powód wywodził, że stopień szkodliwości przypisanego mu czynu był znikomy).

Na wstępie omówienia przywołanego zarzutu należy wskazać, że utrwalony zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie, jest pogląd, że na podstawie przepisów ustawy Prawo energetyczne odpowiedzialność ma charakter obiektywny, wynikający z samego faktu naruszenia określonych norm prawnych. Oznacza to, że przedsiębiorca nie może powoływać się na brak winy ( zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z 19 grudnia 2008 r., sygn. akt III SK 10/08, opubl. system Legalis nr 1885077). Okoliczność ta jest irrelewantna dla samego faktu wymierzenia kary, jak i odstąpienia od karania. Gdyby zamiarem ustawodawcy było uzależnienia samego wymierzenie kary lub zastosowania odstąpienia od jej wymierzenia od zawinienia, a tym samym subiektywizacja odpowiedzialności za naruszenia przepisów, wskazałby tę przesłankę w treści art. 56 ust. 3, 6 i 6a ustawy, czego jednak nie uczynił (zob. postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 13 grudnia 2016 r., sygn. akt III SK 22/16, opubl. system Legalis nr 2586425). Tym samym odpowiedzialność przedsiębiorcy istnieje w oderwaniu od winy i do jej ustalenia nie jest konieczne wykazanie zawinionego zachowania, lecz wystarcza stwierdzenie faktu zaistnienia określonego naruszenia prawa.

Odnosząc się do zarzutu ukarania odwołującego wbrew ziszczeniu się przesłanek przemawiających za odstąpieniem od karania, Sąd pokrótce wyjaśni zasady stosowania tej instytucji, a także jej cel i zakres kontroli sądowej.

Odstąpienie od wymierzenia kary stanowi wyraz tzw. uznania administracyjnego, rozumianego jako uprawnienie organu do wyboru konsekwencji prawnej. Uznanie to stanowi zatem sferą dyskrecjonalności, w ramach której organ władzy publicznej ma swobodę wyboru skutku prawnego, jaki w konkretnej sprawie będzie wiązał się z zaistnieniem danych okoliczności. Co istotne, Prezes Urzędu nie ma obowiązku skorzystania z odstąpienia od wymierzenia kary, nawet wówczas gdy spełnione są przesłanki określone w przywołanym przepisie art. 56 ust.6a p.e. Wynika to z wykładni literalnej normy, która wskazuje, że prezes urzędu jedynie „może” odstąpić od wymierzenia kary pieniężnej. Nie jest to więc tzw. decyzja związana, do której wydania obligują obowiązujące przepisy prawa ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2019 r., sygn. akt I NSK 95/18, opubl. system Legalis, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 09 grudnia 2021 r. sygn. akt VII AGa 1040/20, z dnia 16 stycznia 2018 r. sygn. akt VII AGa 763/18, z dnia 07 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 974/15).

Pozostawienie oceny spełnienia przesłanek do odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej organowi regulacyjnemu, nie oznacza jednak, że ocena zasadności i legalności skorzystania z tej instytucji wyłączona jest spod kompetencji sądu ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2014 r. sygn. akt III SK 47/13, z dnia 06 lutego 2018 r. sygn. akt III SK 7/17). Należy jednak mieć tu na uwadze, że celem ustawodawcy umieszczającego decyzję w sferze uznania administracyjnego jest poszerzenie władzy organu, i w konsekwencji kontrola sądowa w tym wypadku nie może sięgać głęboko, gdyż w innym wypadku instytucja uznania administracyjnego stałaby się iluzoryczna. Jak szeroko uzasadnił to Sąd Najwyższy w sprawie o sygn. akt I NSK 95/18 ( op.cit), należy tu pamiętać, że to Prezes Urzędu kształtuje politykę wymiaru kar wobec przedsiębiorców popełniających delikty administracyjne. Dlatego przepis art. 56 ust. 6a p.e. należy interpretować z uwzględnieniem zasady sprawności i rzetelności działania instytucji publicznych, a także zasad równowagi i podziału władzy. Dlatego też interwencja sądu w treść decyzji organu regulacyjnego powinna następować dopiero wtedy, gdy nosi ona znamiona dowolności tj. opiera się na arbitralnych przesłankach, zawiera zdawkowe i ogólnikowe uzasadnienie, odwołuje się do nieudowodnionych informacji itp. Dla takiej ingerencji konieczne jest zatem nie tylko wykazanie, że zachodzą przesłanki spełnione w omawianym przepisie, ale również że organ przekroczył zasady uznania administracyjnego. Szerzej ujmując oznacza to, że Sąd rozpoznający odwołanie od decyzji organu, co prawda jest władny zmienić tę decyzję, jakkolwiek ku temu konieczne jest wykazanie, że podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek, stopień społecznej szkodliwości czynu jest znikomy, a nadto że Pozwany organ przekroczył zasady uznania administracyjnego. Należy przy tym pamiętać, że omawiana instytucja stanowi wyjątek, który powinien być stosowany jedynie wówczas, gdy nałożenie na przedsiębiorcę kary pieniężnej na jakimkolwiek poziomie kłóci się z podstawowymi funkcjami kary. Warto w tym miejscu także odnotować, że odstąpienie od wymierzenia kary nie może być mylone i nie może stanowić podstawy do miarkowania kary pieniężnej, a jedynie uprawnia Prezesa urzędu do nie nakładania jej w ogóle. Inaczej ujmując na podstawie tego przepisu nie można obniżyć kary pieniężnej ( zob. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 15 października 2014 r. III SK 47/13, opubl. LEX nr 1540636).

Przechodząc do podstaw do odstąpienia od wymierzenia kary, to zgodnie z treścią art. 56 ust 6a p.e. pierwszymi, mogącymi występować alternatywnie przesłankami, jest zaprzestanie naruszania prawa lub realizacja obowiązku przez adresata kary.

W stanie faktycznym jak w omawianej sprawie uznać należy, że Powód zaprzestał naruszenia prawa z dniem 29 grudnia 2022 r., tj. spełnił jedną z łącznych przesłanek zawartych w art. 56 ust. 6a p.e.

Kolejną, konieczną, przesłanką odstąpienia od wymierzenia kary jest znikomy stopień szkodliwości czynu. Przesłanka ta nawiązuje do dyrektywy wymiaru kary w koncepcji prawa karnego, dlatego też powszechnie przyjmuje się, że przy jej interpretacji konieczne jest odwołanie się do sposobu weryfikacji stopnia szkodliwości czynu wypracowanego na gruncie art. 115 k.k. Oznacza to konieczność odniesienia się do rodzaju i charakteru naruszonego dobra, rozmiaru wyrządzonej szkody, sposobu i okoliczności popełnienia czynu, wagi naruszonych obowiązków, postaci zamiaru, motywacji sprawcy oraz rodzaju naruszonych reguł ostrożności i stopnia ich naruszenia. Wszystkie te kryteria powinny zostać uwzględnione, aczkolwiek dokonywana ocena ma charakter kompleksowy, odnosi się do całokształtu okoliczności sprawy. Niemniej jednak w orzecznictwie wskazuje się, że jednym z podstawowych czynników mających istotne znaczenie dla dokonania właściwej oceny czynu sprawcy jest rodzaj i charakter naruszonego dobra chronionego prawem (zob. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 09 grudnia 2021 r. sygn. akt VII AGa 1040/20, z dnia 16 stycznia 2018 r. sygn. akt VIIAGa 763/18, z dnia 07 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 974/15).

W pierwszej kolejności, w rozpoznanej sprawie, należało odpowiedzieć na pytanie, jakie dobra chronione prawem zostały naruszone i jaka jest szkodliwość tego naruszenia dla tych dóbr.

W ocenie Sądu, dobrem naruszonym jest m.in. możliwość realizowania przez pozwanego zadań nałożonych przez ustawodawcę, zapewniających bezpieczeństwo obrotu paliwowego oraz ochronę konsumentów i środowiska naturalnego. Skoro więc Powód, sprzedawał paliwo podmiotowi, który nie posiadał wymaganej prawem koncesji to naruszył powyższe wartości. (...), nie posiadając koncesji, mógł obracać paliwem dzięki nabywaniu go od Powoda. Czyniąc to bez stosownej koncesji, narażał na niebezpieczeństwo, zdrowie i życie ludzkie i mógł zagrażać środowisku naturalnemu, gdyż dopiero weryfikacja danego przedsiębiorcy przez Prezesa URE przed udzieleniem mu decyzji koncesyjnej pozwala ocenić możliwości prawidłowego działania wykonywania działalności koncesjonowanej przez danego przedsiębiorcę.

Zdaniem Sądu, brak weryfikacji kontrahenta przez Powoda pod kątem posiadania koncesji wskazuje na brak staranności w realizacji swoich obowiązków. Podkreślenia wymaga, że Powód jest profesjonalistą, a zatem powinien on charakteryzować się podwyższonym stopniem staranności z uwagi na charakter zawodowy prowadzonej przez niego działalności.

Jednakże Powód, w ocenie Sądu nie wykazał należytej staranności wymaganej od profesjonalnego podmiotu, wykonującego działalność koncesjonowaną. Obowiązek obciążający Spółkę wynikał z podstawowego aktu prawnego tj. z ustawy – prawo energetyczne.

Następnie, wskazać należy, że za znikomym stopniem społecznej szkodliwości nie przemawia rodzaj naruszonych reguł ostrożności. Z konstrukcji odpowiedzialności za naruszenie przepisów prawa energetycznego jako odpowiedzialności o charakterze obiektywnym wynika, iż na przedsiębiorstwo energetyczne nie można nałożyć kary pieniężnej, jeżeli naruszenie obowiązków wynikających z prawa nie stanowi rezultatu jego zachowania (polegającego na działaniu bądź zaniechaniu), lecz jest skutkiem niezależnych od niego, a więc pozostających poza jego kontrolą okoliczności o charakterze zewnętrznym, uniemożliwiających nie tyle przypisanie takiemu przedsiębiorstwu winy (umyślnej lub nieumyślnej), co nie pozwalających na zbudowanie rozsądnego łańcucha przyczynowo - skutkowego pomiędzy zachowaniem przedsiębiorstwa energetycznego, a stwierdzeniem stanu odpowiadającego hipotezie normy sankcjonowanej karą pieniężną, określonej w art. 56 ust. 1 p.e. (zob. wyrok SN z dnia 4 listopada 2010 r., III SK 21/10, Legalis nr 414134, Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie - VII Wydział Gospodarczy z dnia 27 marca 2018 r. VII AGa 761/18 nr 1808337).

Powód argumentował, że stopień szkodliwości czynu nie był znaczny. Wskazał, że jego kontrahent dysponował koncesją na obrót paliwami ciekłymi z datą ważności – 31 grudnia 2030 r. i to ta data została zapisana w systemie monitorującym ważność koncesji klientów Powoda. Dodał również, że wygaśnięcie koncesji kontrahenta nie zostało odnotowane przez system monitorujący spółki. Podkreślił też, że nie miał sygnałów, które mogłyby sugerować brak posiadania koncesji przez (...) (nie otrzymał żadnych informacji od Pozwanego czy kontrahenta w przedmiotowym zakresie). Wspomniał, iż „spółki prowadzące działalność gospodarczą, na których spoczywa ogromna ilość obowiązków, nie mogą być obciążane obowiązkiem codziennego monitorowania stron URE w celu weryfikacji koncesji wszystkich swoich kontrahentów. W ocenie Spółki, takie działanie w znaczny sposób zaburza codzienne funkcjonowanie firmy i jest niemożliwe w praktyce. (…) Opierając się na rozmiarach prowadzonej działalności (...) S.A., ilości kontrahentów, taka codzienna weryfikacja rejestru URE stanowiłaby nadmierną, przesadną staranność i byłaby przekroczeniem ogólnie przyjętych wymogów należytej staranności, która jest jednocześnie starannością optymalną i normalną” (patrz odwołanie Powoda z dnia 28.07.2023 r. k. 12-16 akt sąd.). Dlatego też uznał, że dochował należytej staranności, zaś stopień szkodliwości czynu był niski. Twierdzenia te (abstrahując od tego, że Powód nie przedstawił żadnego dowodu na potwierdzenie tych twierdzeń) nie mogły wpłynąć na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy.

Nadmienić należy, iż w myśl art. 355 k.c. od podmiotów prowadzących działalność gospodarczą przy uwzględnieniu ich zawodowego charakteru wymaga się staranności szczególnego rodzaju, co przemawia za tym, że przedsiębiorca obowiązany jest do zwiększonej skrupulatności, rzetelności, zapobiegliwości i zdolności przewidywania, jak również uzasadnione jest oczekiwanie od niego wiedzy na temat koncesjonowanej działalności (w tym wiedzy co do tego, jaki jest przedmiot i zakres koncesji o która przedsiębiorca wnioskuje, a także jaki jest przedmiot i zakres koncesji, która zostaje mu udzielona). W niniejszej sprawie, Powód nie dochował należytej staranności, chociażby wobec okoliczności, że prowadzona działalność jest działalnością koncesjonowaną i mamy tu do czynienia z naruszeniem aktu koncesji, który służy zapewnieniu tak istotnych z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa i interesów obywateli, wskazuje na znaczenie naruszonego dobra. Naruszenie, jakiego dopuścił się Powód (art. 43a ust. 1 p.e.) trwało od 8 stycznia 2022 r. do 29 grudnia 2022 r. Zatem, było to długotrwałe naruszenie ustawowych obowiązków. Powód nie weryfikował czy jego kontrahent posiada koncesję czy nie, mógł chociażby sprawdzić na stronie internetowej Urzędu Regulacji Energetyki czy jego kontrahent posiada koncesję, czego nie uczynił.

Okoliczności sprawy wskazują, że nie mamy tu do czynienia z zamierzonym działaniem Powoda oraz motywacją zasługującą na potępienie. Szczególnie uwzględnić należało, że podwyższony jest zakres i poziom wymagań w odniesieniu do podmiotów, które działają na podstawie koncesji. Jeszcze raz podkreślić trzeba, że wobec osób prowadzących działalność koncesjonowaną stawiać należy wyższe wymagania, jako że charakter tej działalności powinien dawać pewność, że ta prowadzona jest zgodnie z obowiązującymi przepisami. Powód jako profesjonalista miał obowiązek przestrzegania przepisów prawa. W tym wypadku w istotę prowadzonej działalności gospodarczej wpisane jest dodatkowo posiadanie specjalistycznej wiedzy nie tylko obejmującej czysto formalne kwalifikacje, lecz także doświadczenie wynikające z praktyki zawodowej i ustalone standardy wymagań.

Podsumowując powyższą część rozważań stwierdzić należy, że zarówno charakter naruszonego dobra, okoliczności towarzyszące naruszeniu prawa i waga naruszonych obowiązków oraz reguł ostrożności, wskazują na to, że stopień szkodliwości czynu Powoda był z całą pewnością wyższy aniżeli znikomy, co prowadzi do wniosku, że w sprawie nie zachodziły podstawy do odstąpienia od wymierzenia kary (art. 56 ust. 6a p.e.).

Odnosząc się do zarzutu naruszenia normy art. 56 ust. 6 p.e., wyjaśnić trzeba, że przepis ten zawiera ogólną dyrektywę, iż ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes URE uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe.

Jak już wyżej wskazano, to Prezes Urzędu kształtuje politykę wymiaru kar wobec przedsiębiorców popełniających delikty administracyjne, a interwencja sądu w treść decyzji organu regulacyjnego powinna następować dopiero wtedy, gdy nosi ona znamiona dowolności tj. opiera się na arbitralnych przesłankach, zawiera zdawkowe i ogólnikowe uzasadnienie, odwołuje się do nieudowodnionych informacji itp. Dla takiej ingerencji konieczne jest zatem nie tylko wykazanie, że zachodzą przesłanki spełnione w przepisie art. 56 ust. 6a p.e., ale również że organ przekroczył zasady uznania administracyjnego. Okoliczności omawianej sprawy za takim stwierdzeniem nie przemawiają.

Stanowisko Sądu w zakresie stopnia szkodliwości czynu zostało przedstawione już wyżej. Sąd zgadza się z Pozwanym, iż stopień społecznej szkodliwości czynu Powoda był wyższy niż znikomy.

Jeżeli chodzi o stopień winy, to przedstawiony Sądowi materiał dowodowy nie dawał podstaw dla uznania, że mamy do czynienia z umyślnym działaniem Powoda. W ocenie Sądu doszło do naruszenia przez Powoda ustawowych obowiązków na skutek niezachowania ostrożności, jakiej można wymagać od podmiotu prowadzącego koncesjonowaną działalność związaną z obrotem paliwami ciekłymi.

Odnośnie przesłanki dotychczasowej działalności Powoda, to jak wynika z treści zaskarżonej Decyzji, Powód był już wcześniej karany za naruszenie ustawy – prawo energetyczne (Decyzja z dnia 13.07.2023 r. k. 10 akt sąd., protokół z rozprawy z dnia 28.01.2025 r. k. 60 akt sąd.) . Prezes URE w dniu 14 listopada 2022 r. wydał decyzję, w której orzekł, że Powód naruszył art. 43a ust. 1 p.e. i wymierzył mu 2 kary w łącznej wysokości 100 000 zł. Powód złożył w dniu 5 grudnia 2022 r. odwołanie od ww. decyzji, jednakże Sąd rozpoznający sprawę je oddalił. W związku z niezaskarżeniem wydanego orzeczenia, decyzja Prezesa URE z dnia 14 listopada 2022 r,. stała się prawomocna z dniem 10 sierpnia 2024 r. (protokół z rozprawy z dnia 28.01.2025 r. k. 60 akt sąd., okoliczności znane Sądowi z urzędu).

Odnosząc się natomiast do wysokości wymierzonej Powodowi kary pieniężnej, wskazać należy, iż ta kara, zgodnie z art. 56 ust. 2h pkt 7 p.e. p.e. wynosi od 50 000 zł. do 250 000 zł.

Przychód Powoda, z działalności koncesjonowanej w 2022 r. wyniósł (...) zł. (k. 43 akt adm.). Kara wymierzona Powodowi przez Prezesa URE wyniosła 100 000 zł., stanowiła zatem ok (...) % w/w przychodu.

Celem kary administracyjnej jest nie tylko zmuszenie do określonego zachowania, ale także prewencja ogólna i szczególna tj. zapobieżenie w przyszłości podobnym naruszeniom prawa, zarówno przez ukaranego przedsiębiorcę, jak i inne podmioty, na których ciążą takie same obowiązki.

W ocenie Sądu okoliczności niniejszej sprawy nie przemawiały za obniżeniem tej kary. Kara wymierzona w wysokości 100 000 zł spełni swoją funkcję prewencyjną i będzie przestrogą przed ponownym naruszeniem przepisów ustawy. Wymierzona przez Prezesa URE kara mieści się w granicach ustawowych i nie wpłynie negatywnie na płynność finansową Powoda.

W tych okolicznościach, w oparciu o przepis art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c., oraz na podstawie wyżej w uzasadnieniu wskazanych przepisów, Sąd oddalił odwołanie od ( pkt II wyroku).

O kosztach procesu ( pkt III wyroku) Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Z uwagi na nieuwzględnienie odwołania, Powoda należało uznać za stronę, która przegrała proces i zasądzić od niego na rzecz Pozwanego zwrot kosztów procesu, które obejmowały tylko wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 720 zł ustalone w oparciu o § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265).

/sędzia Arkadiusz Zagrobelny/

Sygn. akt XVII AmE 201/23

ZARZĄDZENIE

1)  (...)

a.  (...)

2)  (...)

/sędzia Arkadiusz Zagrobelny/