Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Ligoń-Krawczyk

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Ewa Kocielnik

po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 2024 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa (...) sp. z o.o. z siedzibą we W.

przeciwko (...) Bank S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  oddala powództwo,

II.  ustala, że powód przegrał proces w 100% i pozostawia rozliczenie kosztów postępowania referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się niniejszego wyroku.

Sygn. akt I C 439/24

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 20 grudnia 2024 r.

Pozwem z dnia 1 marca 2024 r. (data stempla pocztowego) skierowanym przeciwko (...) Bank S.A. w W., (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W. wniósł o:

1. nakazanie pozwanemu nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym, aby zapłacił na rzecz powoda kwotę 121 221,84 zł, tytułem zwrotu kosztów pożyczki gotówkowej (kredytu konsumenckiego) o numerze (...) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od powyższej kwoty od dnia 18 stycznia 2024 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

W przypadku wniesienia przez pozwanego sprzeciwu lub stwierdzenia przez Sąd braku podstaw do wydania nakazu zapłaty powód wniósł o:

2. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 121 221,84 zł, tytułem zwrotu kosztów pożyczki powtórnej (kredytu konsumenckiego) o numerze (...) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od powyższej kwoty od dnia 18 stycznia 2024 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że zawarł z konsumentem (będącym klientem pozwanego Banku) umowę przelewu wierzytelności pieniężnych zarówno obecnych jak i przyszłych, wynikających z umowy kredytu konsumenckiego nr (...). Zaznaczył on, że materialno-prawną podstawę dochodzenia roszczeń w niniejszej sprawie stanowi art. 45 w zw. z art. 30 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Powód powołał się na oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego z dnia 13 czerwca 2023 r. co do naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 6, pkt 7, pkt 10, pkt 11, pkt 12 oraz pkt 15 ustawy o kredycie konsumenckim (pozew – k. 3-13).

W odpowiedzi na pozew z dnia 23 kwietnia 2024 r. (data stempla pocztowego) pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego na podstawie przedłożonego spisu kosztów, a w razie jego nieprzedłożenia – według norm prawem przepisanych, wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty. Podniósł także zarzut przedawnienia w zakresie kwoty 47 687,79 zł, tj. w zakresie kwoty całości wyliczonych przez powoda odsetek umownych uiszczonych w ramach spłaty spornej Umowy między 19 maja 2017 r., a 22 lutego 2021 r., z uwagi na upływ 3-letniego terminu określonego w art. 118 k.c.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany wskazał, że: wskazane w pozwie rzekome naruszenia wymienionych tam przepisów u.k.k. nie wystąpiły w przypadku Umowy kredytu; Bank nie naruszył obowiązków informacyjnych określonych w art. 30 ust. 1 pkt 6, 7, 8, 10, 11, 12, 15 i 16 u.k.k.; bank może pobierać odsetki od całej kwoty kredytu, tj. również od tej części kredytu, która jest przeznaczona na zapłatę przez kredytobiorcę kosztów kredytu, takich jak prowizja za jego udzielenie; Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania została ustalona w sposób zgodny z założeniami przewidzianymi w ustawie o kredycie konsumenckim; wszystkie zarzucane przez powoda rzekome naruszenia przepisów u.k.k. przez poszczególne postanowienia Umowy kredytu nie miały wpływu na zdolność konsumenta do oceny ciążącego na nim zobowiązania kredytowego i jako takie nie mogą być podstawą zastosowania tzw. sankcji kredytu darmowego (wykładnia prounijna); warunki zmiany kosztów kredytu zostały określone w Umowie kredytu w sposób szczegółowy, nie pozwalający na dokonywanie jakiejkolwiek wykładni rozszerzającej przez bank; bank nie zastrzegł w Umowie kredytu na swoją rzecz możliwości jednostronnej i dowolnej zmiany opłat i prowizji; kredytobiorca nie udzielił skutecznie powodowi pełnomocnictwa do złożenia w jego imieniu oświadczenia w trybie art. 45 u.k.k.; kredytobiorca nie ma podstawy prawnej do złożenia oświadczenia w trybie art. 45 ust. 1 u.k.k.; oświadczenie o skorzystaniu sankcji kredytu darmowego zostało złożone przez kredytobiorcę po terminie określonym w art. 45 ust. 5 u.k.k., tj. po 19 maja 2018 r., i nie wywołuje skutków prawnych; umowa przelewu zawarta pomiędzy powodem a kredytobiorcą jest bezwzględnie nieważna (odpowiedź na pozew, k. 63-115).

W dalszym toku postępowania stanowiska stron nie uległy zmianie (pismo przygotowawcze pełnomocnika powoda – k. 163-180v; pismo przygotowawcze pełnomocnika powoda – k. 190-207v; pismo pozwanego – k. 217-218; protokół z rozprawy z dnia 24 września 2024 r. – k. 238-239; protokół z rozprawy z dnia 26 listopada 2024 r. – k. 247-148).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

I. W. poszukiwała środków umożliwiających jej skonsolidowanie posiadanych zobowiązań finansowych oraz dokończenie remontu domu. W tym celu w dniu 19 maja 2017 r. zawarła z (...) Bank Spółką Akcyjną z siedzibą w W. umowę nr (...) o udzielenie (...) kredytu konsolidacyjnego (dalej: Umowa). Na podstawie przedmiotowej Umowy (...)Bank udzielił kredytobiorcy kredytu w wysokości 158 006,24 zł, na którą to kwotę składały się: kwota udostępniona klientowi na spłatę zobowiązań klienta określonych w pkt II.F ust. 1 Umowy kredytu, tj. 75 656,00 zł; kwota udostępniona klientowi na cele konsumpcyjne klienta w wysokości 39 513,00 zł; kwota przeznaczona na sfinansowanie prowizji za udzielenie kredytu w wysokości 28 441,12 zł oraz kwota przeznaczona na sfinansowanie opłaty uiszczanej przez klienta na rzecz pośrednika kredytowego w wysokości 14 396,12 zł (pkt II.B Umowy). Okres kredytowania określono od dnia 19 marca 2017 r. do dnia 25 maja 2029 r. (pkt II.D Umowy).

Całkowita kwota kredytu wynosiła 115 169,00 zł, stanowiąca sumę wszystkich środków pieniężnych, które zostaną udostępnione klientowi na podstawie Umowy kredytu (pkt II.C Umowy).

Kredyt został oprocentowany według zmiennej stopy procentowej, która na dzień zawarcia Umowy wynosiła 9,40% w stosunku rocznym. Wysokość zmiennej stopy procentowej ustalana jest jako suma zmiennej stopy bazowej obowiązującej w Banku, wynoszącej 1,73% w stosunku rocznym oraz stałej marży banku wynoszącej 7,67% (pkt II.G pkt 1 i 2 Umowy).

W pkt II.I pkt 1 i 2 Umowy wskazano, że Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania kredytu (dalej: RRSO) wynosi 17,70%, zaś całkowita kwota do zapłaty jest sumą Całkowitego Kosztu Kredytu, wynoszącego 149 426,38 zł oraz Całkowitej Kwoty Kredytu, o której mowa w pkt II.C Umowy Kredytu. Całkowitą kwotę do zapłaty przez klienta określono na 264 595,38 zł.

Zgodnie z pkt II.I pkt 3 Umowy, do wyliczenia Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania przyjęte zostały następujące założenia, zgodnie z załącznikiem nr 4 do Ustawy o Kredycie Konsumenckim:

3.1 Umowa kredytu będzie obowiązywać przez czas, na który została zawarta, a Bank i klient wypełnią zobowiązania wynikające z Umowy Kredytu w terminach w niej określonych;

3.2 datą początkową jest data wypłaty kredytu;

3.3 odstępy czasu między datami używanymi w obliczeniach będą wyrażone w latach lub w ułamkach roku, przy czym przyjmuje się, że rok liczy 365 dni, a w przypadku lat przestępnych 366 dni, 52 tygodnie lub 12 równych miesięcy, zaś równy miesiąc ma 30,41666 dni;

3.4 wynik obliczeń podaje się z dokładnością do co najmniej jednego miejsca po przecinku, przy czym jeżeli cyfra występująca po wybranym przez obliczającego miejscu po przecinku jest mniejsza niż 5, cyfrę tę pomija się, gdy zaś jest większa albo równa 5, cyfrę poprzedzającą zwiększa się o 1.

Stosownie do treści pkt III ust. 3.1.1 Umowy, bank pobiera prowizję za udzielenie kredytu w wysokości określonej w pkt II.B ust. 2.3 Umowy kredytu, płatną jednorazowo w dniu wypłaty kredytu, w formie przelewu na rachunek banku wskazany w dyspozycji wypłaty kredytu.

W myśl pkt III.5.3 Umowy, w przypadku braku spłaty należności z tytułu Umowy Kredytu w terminie ich wymagalności, Bank może bez zgody Klienta:

(i)  skorzystać z pośrednictwa wyspecjalizowanych firm windykacyjnych, które mogą podejmować wszelkie działania dopuszczalne prawem, służące zaspokojeniu roszczeń Banku, w szczególności ustalać sytuację majątkową Klienta, prowadzić negocjacje w zakresie warunków dobrowolnej spłaty zadłużenia; lub

(ii)  po rozwiązaniu Umowy Kredytu z Klientem na zasadach określonych w pkt III.9.2.1 Umowy Kredytu przelać wierzytelności z Umowy Kredytu osobie trzeciej specjalizującej się w nabywaniu tego rodzaju wierzytelności.

Zgodnie z pkt III ust. 9.1 Umowy, klient zawierając umowę kredytu oświadczył, że:

9.1.1 przed zawarcie umowy kredytu został poinformowany, iż ponosi ryzyko (w tym (i) ryzyko zmiany stopy procentowej polegające na tym, że w wyniku niekorzystnej zmiany stopy procentowej może ulec zwiększeniu comiesięczna rata kredytu oraz wysokość całego zaciągniętego zobowiązania oraz (ii) ryzyko kursowe w przypadku kiedy klient osiąga dochody w walucie innej niż waluta kredytu (PLN) polegające na tym, że wzrost kursu PLN względem waluty dochodu klienta może istotnie wpłynąć na wzrost kosztów obsługi kredytu) oraz że jest świadomy ponoszenia tego ryzyka;

9.1.2 przed zawarciem Umowy kredytu otrzymał formularz informacyjny dotyczący kredytu;

9.1.3 został poinformowany o możliwości otrzymania, na jego wniosek, bezpłatnego projektu Umowy kredytu;

9.1.4 przed zawarciem Umowy kredytu uzyskał wyjaśnienia dotyczące Umowy kredytu, w tym treści informacji przekazywanych przed zawarciem Umowy kredytu oraz postanowień zawartych w Umowie kredytu, w sposób umożliwiający klientowi podjęcie decyzji dotyczącej Umowy kredytu jak również otrzymał wyjaśnienia do zgłaszanych wątpliwości;

9.1.5 informacje podane we wniosku kredytowym oraz w dokumentach dostarczonych przez klienta do Banku w związku z wnioskiem kredytowym są kompletne oraz zgodne ze stanem faktycznym, a zawarte w nich oświadczenia klienta zostały złożone z pełną świadomość ich treści i wywoływanych skutków;

9.1.6 stan jego całkowitego zadłużenia z tytułu zaciągniętych pożyczek i kredytów wskazany przez klienta we wniosku kredytowym nie uległ zmianie;

9.1.7 przed zawarciem umowy kredytu został poinformowany o odpowiedzialności karnej na podstawie art. 297 k.k. za przedkładanie podrobionego, poświadczającego nieprawdę lub nierzetelnego dokumentu lub nierzetelnego, pisemnego oświadczenia;

9.1.8 przy zawarciu Umowy kredytu otrzymał wzór oświadczenia o odstąpieniu od Umowy kredytu;

9.1.9 wskazując Bankowi adres poczty elektronicznej, klient wyraża zgodę na przesłanie przez Bank na ten adres informacji, oświadczeń lub dokumentów, które Bank jest zobowiązany doręczyć klientowi, a Umowa kredytu dopuszcza taki tryb doręczenia jednocześnie, powyższa zgoda nie jest tożsama ze zgodą klienta na przesłanie informacji handlowych drogą elektroniczną i nie uprawnia Banku do przesłania informacji handlowych w tym trybie, o ile klient nie wyrazi odrębnej, wyraźnej zgody na tego typu czynności.

W myśl pkt III.9.14 Umowy, z zastrzeżeniem uprawnienia Banku do dokonania przelewu wierzytelności z Umowy Kredytu zgodnie z punktem III.5.3. Umowy Kredytu, żadna ze stron nie może przelać żadnego ze swoich praw lub obowiązków wynikających z Umowy Kredytu bez uprzedniej pisemnej zgody drugiej strony.

(dowód: umowa nr (...) o udzielenie N. Kredytu Konsolidacyjnego z 19 maja 2017 r. – k. 34-38v; formularz informacyjny dotyczący kredytu konsolidacyjnego – k. 109-118; zeznania świadka I. W. złożone na rozprawie w dniu 26 listopada 2024 r. – k. 247v-248)

Następnie I. W. złożyła dyspozycję wypłaty kredytu.

(dowód: dyspozycja wypłaty kredytu – k. 125)

Sporny kredyt został spłacony w całości, a nieruchomość wyremontowana za środki uzyskane z kredytu sprzedana.

(dowód: zeznania świadka I. W. złożone na rozprawie w dniu 26 listopada 2024 r. – k. 247v-248)

W dniu 6 października 2023 r. I. W. jako cedent, zawarła z (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W., jako cesjonariuszem, umowę powierniczego przelewu wierzytelności w postaci wszelkich wierzytelności pieniężnych, zarówno obecnych, jak i przyszłych wraz ze wszystkimi przynależnymi do wierzytelności prawami (m. in. odsetki za zwlokę i opóźnienie), wynikające z zastosowania tzw. sankcji kredytu darmowego określonej w art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim, w odniesieniu do umowy kredytu konsumenckiego nr (...) z dnia 19 maja 2017 r. wobec (...) Bank S.A., gdzie górna granica wartości wierzytelności to wszelkie zapłacone przez konsumenta koszty kredytu, tj. m. in. odsetki umowne i prowizja (§ 1 ww. umowy powierniczego przelewu wierzytelności).

W § 3 ust. 1 ww. umowy cesjonariusz zobowiązał się do przekazania cedentowi 50% wyegzekwowanego od dłużnika świadczenia obejmującego należność główną w terminie 14 dni od dnia wyegzekwowania świadczenia od dłużnika (faktycznego otrzymania środków pieniężnych przez cesjonariusza). Świadczenie obejmujące koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego przysługują Cesjonariuszowi. Zasada powyższa ma również zastosowanie w przypadku częściowego zaspokojenia roszczenia przez dłużnika.

(dowód: umowa powierniczego przelewu wierzytelności z dnia 6 października 2023 r. – k. 27-27v)

Wraz z podpisaniem umowy powierniczego przelewu wierzytelności I. W. udzieliła pełnomocnictwa spółce (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. do złożenia oświadczenia wynikającego z art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, przewidującego sankcję tzw. kredytu darmowego – w odniesieniu do umowy kredytowej nr (...) z dnia 19 maja 2017 r. zawartej z (...) Bank S.A. z siedzibą w W.. Pełnomocnictwo uprawniało do udzielania dalszych pełnomocnictw.

Dodatkowo, I. W. złożyła (...) Bank S.A. zawiadomienie o przelewie wierzytelności pieniężnych, obecnych i przyszłych, wraz ze wszystkimi przynależnościami do wierzytelności prawami (m.in. odsetkami za zwłokę i opóźnienie) wynikających z zastosowania tzw. sankcji kredytu darmowego określonej w art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim.

Przekazała ona też do (...) Bank S.A. upoważnienie do ujawnienia i udostępnienia dokumentów objętych tajemnicą bankową na rzecz (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W. wraz z upoważnieniem dla tej spółki.

(dowód: pełnomocnictwo z dnia 3 października 2023 r. – k. 29; zawiadomienie o przelewie wierzytelności z dnia 3 października 2023 r. – k. 28; pismo z dnia 3 października 2023 r. – k. 30)

Pismem z dnia 20 października 2023 r. (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W. skierował do (...) Bank (...). oświadczenie w trybie art. 45 w zw. z art. 30 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim – na podstawie udzielonego mu przez I. W. pełnomocnictwa, wraz z wezwaniem do zapłaty kwoty 142 426,24 zł tytułem zwrotu uiszczonych przez kredytobiorcę kosztów kredytu, według stanu na dzień 11 października 2023 r., w terminie do 7 dni. Oświadczenie to doręczono w dniu 27 października 2023 r.

Pismem z dnia 3 stycznia 2024 r. (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W. skierował do (...) Bank (...). uzupełnienie do ww. oświadczenia, w którym to wezwał Bank do zwrotu uiszczonych przez kredytobiorcę kosztów kredytu w kwocie łącznej 121 221.84 zł według stanu na dzień 6 czerwca 2023 r. (w tym odsetki 78 384,60 zł, prowizja za udzielenie kredytu 28 441,12 zł i prowizja na rzecz P. Kredytowego 14 396,12 zł, w terminie nie dłuższym niż 7 dni pod rygorem przymusowej realizacji roszczenia na drodze sądowej.

(dowód: oświadczenie w trybie art. 45 w zw. z art. 30 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim z wezwaniem do zapłaty z dnia 20 października 2023 r. – k. 17-18; książka nadawcza – k. 19-20; śledzenie przesyłek - tracking – k. 21; oświadczenie w trybie art. 45 w zw. z art. 30 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (uzupełnienie) z wezwaniem do zapłaty z dnia 3 stycznia 2024 r. – k. 22-24v; książka nadawcza – k. 25; śledzenie przesyłek – tracking – k. 26)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie załączonych do akt sprawy, a wymienionych wyżej dokumentów. Sąd dał wiarę tym dokumentom, gdyż ich prawdziwość i wiarygodność w świetle wszechstronnego rozważenia zebranego materiału nie nasuwa żadnych wątpliwości i nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadka I. W. w zakresie wskazanym w ustalonym stanie faktycznym. Była ona kredytobiorczynią przedmiotowej Umowy kredytu. Potwierdziła również zawarcie z powodem umowy cesji wierzytelności oraz to, że nie ponosiła żadnych kosztów w związku z zawartą umową a powód miał otrzymać 50% wyegzekwowanej kwoty. Swoje zeznania składała w sposób logiczny, jasny i precyzyjny.

Jednocześnie Sąd postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 26 listopada 2024 r., na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c., oddalił wniosek strony powodowej o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka W. T., jako nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy, a także z przyczyn jakie legły u podstaw nieuwzględnienia żądania pozwu, o czym w dalszej części uzasadnienia. Nadto, powołane wcześniej przez strony i przeprowadzone przez Sąd dowody pozwalały zaś w sposób kategoryczny rozstrzygnąć o żądaniu pozwu i przesądzić o spornych między stronami okolicznościach.

Sąd nie poczynił ustaleń faktycznych w oparciu o pozostałe, niewymienione a przedłożone przez strony dokumenty, pisemne analizy ekonomiczne i raporty, pisma, ekspertyzy, artykuły i inne, które stanowiły dokumenty prywatne przedstawiające stanowiska stron je składających do akt sprawy, nie zawierały natomiast wiążącej Sąd rozpoznający niniejszą sprawę wykładni przepisów prawa, dotyczyły kwestii niezwiązanych z tą konkretną Umową kredytową, a zatem nie stanowiły w niniejszej sprawie faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia (art. 227 k.p.c.). Sąd potraktował je jedynie jako wyraz poglądów wzmacniających argumentację stron postępowania – podobnie jak dołączone orzecznictwo sądów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Strona powodowa w niniejszym postępowaniu domagała się zasądzenia od (...) Bank S.A. na rzecz (...) sp. z o.o. kwoty 121 221,84 zł, tytułem zwrotu kosztów pożyczki gotówkowej (kredytu konsumenckiego) o numerze (...) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od powyższej kwoty od dnia 18 stycznia 2024 r. do dnia zapłaty.

Powód powoływał się w niniejszej sprawie na umowę powierniczego przelewu wierzytelności, w tym na pełnomocnictwo udzielone mu przez kredytobiorczynię, na mocy których uzyskał uprawnienie do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. Powód wskazał, że kredytobiorczyni podpisując ww. dokumenty klarownie i odpowiednio wyraziła swoją wolę w zakresie zawarcia z nim umowy przelewu wierzytelności, złożenia upoważnień oraz udzielenia pełnomocnictwa do złożenia ww. oświadczenia. Pozwany z kolei podnosił m. in. zarzut braku legitymacji czynnej po stronie powoda (k.100), zarzut nieważności umowy cesji, wadliwość umocowania powoda do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji określonej w art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, zarzut uchybienia terminowi złożenia takiego oświadczenia oraz zarzut nieziszczenia się przesłanek do zastosowania sankcji kredytu darmowego.

Odnosząc się do zarzutu braku legitymacji czynnej, Sąd nie podzielił go, uznając, że doszło do skutecznego zawarcia umowy cesji i skorzystania przez powoda z prawa do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego (brak było ku temu podstaw, ale sam fakt posiadania przez powoda uprawnienia do złożenia tego oświadczenia Sąd uznał za wykazany).

Zgodnie z art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki (§ 2). Przedmiotem umowy cesji jest wierzytelność, czyli prawo podmiotowe przysługujące wierzycielowi do żądania od dłużnika, aby spełnił świadczenie.

Aby wierzytelność mogła stać się przedmiotem czynności zobowiązująco – rozporządzającej musi być w dostateczny sposób oznaczona, zindywidualizowana. Przede wszystkim powinien być wyraźnie określony stosunek zobowiązaniowy, którego elementem jest zbywana wierzytelność (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1999 r., sygn. III CKN 423/98). Chodzi tu głównie o oznaczanie stron tego stosunku, świadczenia oraz przedmiotu świadczenia. Wskazane elementy muszą być oznaczone bądź przynajmniej oznaczalne już w momencie zawierania umowy przenoszącej wierzytelność, do chwili zaś przejścia wierzytelności z majątku zbywcy do majątku nabywcy powinno nastąpić wyczerpujące sprecyzowanie również pozostałych elementów stosunku zobowiązaniowego, w którego ramach istnieje zbywana wierzytelność.

Wierzytelność konsumenta, która jest przedmiotem niniejszego postępowania, powstaje po wykonaniu uprawnienia prawnokształtującego dotyczącego sankcji kredytu darmowego – art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim. W tym celu konieczne jest doręczenie kredytodawcy odpowiedniego oświadczenia woli. Dopóki takie uprawnienie nie zostanie wykonane, dopóty wierzytelność ma charakter przyszły. W nauce prawa oraz orzecznictwie nie budzi jednak wątpliwości, że przelew wierzytelności przyszłej jest dopuszczalny (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 września 1997 r., III CZP 45/97, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2003 r., V CKN 345/01, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2016 r., V CSK 379/15). Co prawda konstrukcja przelewu takiej wierzytelności nie wynika wprost z przepisów kodeksu cywilnego, ale podstawy obrotu takimi wierzytelnościami upatruje się w treści art. 555 k.c. i jak wskazał Sąd Najwyższy, sam charakter wierzytelności przyszłych nie wyklucza ich przelewu ( powołana powyżej uchwała III CZP 45/97).

Wierzytelności przyszłe stanowią różnorodną kategorię, obejmującą wierzytelności warunkowe (terminowe), wierzytelności, u podłoża których leży częściowo zrealizowany stan faktyczny, oraz nadzieja na ich powstanie. Do chwili spełnienia się warunku zawieszającego lub nadejścia terminu początkowego wierzytelność jako prawo podmiotowe nie istnieje, a taka sytuacja jest traktowana jako ekspektatywa wierzytelności ( tak. J. Mojak „Obrót wierzytelnościami”, Lublin 1995 r. s. 16).

W doktrynie i orzecznictwie nie budzi wątpliwości, że zasady cesji wierzytelności przyszłych muszą odpowiadać ogólnym regułom dotyczącym przelewu wierzytelności. Wierzytelności, u podłoża których leży tylko częściowo zrealizowany stan faktyczny uzasadniający ich powstanie, jako prawa podmiotowe powstają dopiero w momencie ziszczenia się brakującego elementu danego stanu faktycznego ( condicio iuris) (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25 listopada 2016 roku, I ACa 1915/15). Tym samym warunkiem skutecznej cesji wierzytelności jest istnienie tego prawa i dlatego wierzytelność przyszła może przejść na nabywcę dopiero z chwilą jej powstania (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2002 roku, IV CKN 1471/00, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2016 roku, V CSK 379/15). W konsekwencji zasadnicze znaczenie ma odpowiednie oznaczenie przedmiotu przelewu. Odpowiednie oznaczenie wierzytelności przyszłej – przy założeniu, że może ona przejść na nabywcę dopiero z chwilą powstania – niewątpliwie wymaga określenia danych, pozwalających ustalić w chwili powstania konkretnej wierzytelności, że to właśnie ta wierzytelność objęta była wcześniej zawartą umową cesji. Wierzytelności przyszłe muszą być przynajmniej oznaczalne w chwili zawierania umowy przelewu. Jak konsekwentnie wskazuje się w doktrynie i orzecznictwie, minimalnym sposobem oznaczenia wierzytelności przyszłej jest wskazanie tytułu powstania wierzytelności - stosunku prawnego, z którego wierzytelność wynika, osoby dłużnika oraz wierzyciela (por. cyt. artykuł A. Szpunara; A. Szpunar, Glosa do uchwały SN z dnia 19 września 1997 r. III CZP 45/97, OSP z 1998 r. nr. 7-8; wyrok SN z dnia 16 października.2002 r., IV CKN 1471/00, Glosa z 2007 r. nr 1 poz. 10; wyrok SN z dnia 11 maja 1999 r., III CKN 423/98, OSNC z 2000 r. nr 5 poz. 92; cyt. uchwała z dnia 19 września 1997 r.). Warunkiem ogólnym cesji wierzytelności przyszłej jest zatem jej indywidualizacja, powalająca ustalić w chwili zaistnienia określonej wierzytelności, że to właśnie ona objęta była wcześniej zawartą umową (por. M. Litwińska, Glosa do uchwały SN z dnia 19 września 1997 r., III CZP 45/97, PPH z 1998 r. nr 8 poz. 45-48; W. Jarzyński, Zmiany podmiotowe w umowach, artykuł, M.Zam.Pub. z 2011 . nr 6 poz. 39-41, J. Widło, op. cit.).

Analizowana umowa powierniczego przelewu wierzytelności zawarta między stronami – powodem i kredytobiorczynią I. W. – dotyczyła wszelkich wierzytelności pieniężnych, zarówno obecnych, jak i przyszłych, wraz ze wszystkimi przynależnymi do wierzytelności prawami (m.in. odsetki za zwłokę i opóźnienie) wynikających z zastosowania tzw. sankcji kredytu darmowego, określonej w art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim, w odniesieniu od umowy kredytu konsumenckiego nr (...) z dnia 19 maja 2017 r. wobec (...) Bank S.A.

Przedmiotowe oznaczenie wierzytelności przyszłej wobec doprecyzowania stosunku, który jest podstawą jej powstania oraz rodzaju należności wynikających ze spornej umowy, tj. poprzez wskazanie, że dotyczy wierzytelności wynikającej z zastosowania sankcji kredytu darmowego i obejmuje odsetki umowne i prowizje nienależne w skutek złożenia oświadczenia prawnoksztłatującego, w ocenie Sądu w sposób dostateczny precyzuje wierzytelność przyszłą będącą przedmiotem umowy przelewu. Powyższego nie kwestionowała również kredytobiorczyni – świadek I. W., która podczas rozprawy wskazała, że sama zgłosiła się do powoda i miała świadomość, jakie są następstwa podpisanej umowa przelewu wierzytelności, warunki umowy – w szczególności sposób rozliczenia – były dla niej jasne (zeznania świadka I. W. złożone na rozprawie w dniu 26 listopada 2024 r. – k. 247v-248).

Ponadto w celu realizacji umowy cedent udzielił cesjonariuszowi pełnomocnictwa
w zakresie niezbędnym do realizacji przedmiotowej umowy, w szczególności do złożenia oświadczenia wynikającego z art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim, przewidującego sankcję tzw. kredytu darmowego. Konsument może przenieść – na dowolnego cesjonariusza (w tym przedsiębiorcę) – przyszłą wierzytelność o zwrot nienależnego świadczenia, kiedy jeszcze nie wykonano uprawnienia przewidzianego w art. 45 ust. 1 u.k.k. Czynność taka nie jest sprzeczna z ustawą ani właściwością zobowiązania. Uprawnienie, o którym mowa w tym przepisie przechodzi ex lege na nabywcę, na którego przelano wierzytelność przyszłą konsumenta. Stanowi ono prawo majątkowe związane z tą wierzytelnością (art. 509 § 2 k.c.). Nie ma charakteru osobistego, ponieważ dotyczy interesu majątkowego. Logiczne i racjonalne jest przypisanie tego uprawnienia cesjonariuszowi w wyniku zawarcia umowy przelewu, ponieważ wykonanie uprawnienia leży w jego interesie, zaś skutki prawne przede wszystkim odnoszą się do jego majątku.

Zwrócić należy uwagę, iż uprawnienie w postaci złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, przysługuje bezspornie kredytobiorcy – konsumentowi, niemniej jednak, brak jest regulacji zakazującej udzielenia pełnomocnictwa przez kredytobiorcę do złożenia takiego oświadczenia w jego imieniu. Powyższe oznacza zatem, iż powód – będący cesjonariuszem, działając na podstawie pełnomocnictwa udzielonego mu przez kredytobiorcę, został upoważniony do złożenia stosownego oświadczenia, w imieniu i na rzecz konsumenta. Powyższe skutkowało powstaniem wierzytelności przysługującej kredytobiorcy o zwrot świadczenia nienależnego powstałego jako sankcja kredytu darmowego, co do której uprzednio już I. W. zawarła umowę przelewu wierzytelności z cesjonariuszem.

Wskazać ponownie należy, że kredytobiorczyni godziła się na takie rozwiązanie, a warunki umowy z powodem były dla niej jasne. Czynności prawne dokonane przez kredytobiorczynię niewątpliwie ukierunkowane były na realizację wskazanego w umowie celu.

Strona pozwana bezpodstawnie powołuje się również na ograniczenie umowne wskazane w pkt III.9.14 Umowy kredytu, zgodnie z którym z zastrzeżeniem uprawnienia Banku do dokonania przelewu wierzytelności z Umowy Kredytu zgodnie z punktem III.5.3. Umowy Kredytu, żadna ze stron nie może przelać żadnego ze swoich praw lub obowiązków wynikających z Umowy Kredytu bez uprzedniej pisemnej zgody drugiej strony (k. 38). Zdaniem Sądu wskazany zapisy pkt III.9.14 Umowy stanowi klauzulę abuzywną, gdyż postanowienie to kształtowały uprawnienie konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Punktem wyjścia dla oceny przewidzianych w art. 385 ¹ § 1 k.c. przesłanek powinna być komparatystyka uprawnień konsumentów i banku w analogicznych sytuacjach, tj. uprawnień stron wobec wygaśnięcia umowy kredytowej.

Niewątpliwie zgodnie z treścią pkt z punktem III.5.3. Umowy bank po rozwiązaniu umowy posiadał uprawnienie do przelania wierzytelności na rzecz podmiotu trzeciego. Uprawnienie banku aktualizowało się m. in. na skutek braku spłaty kwot kredytu w terminie jego wymagalności. Natomiast w przypadku konsumentów, wobec spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie i powstaniu roszczenia wynikającego z treści art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim, konsumenci zostawali pozbawieni możliwości przelania przysługującej im wierzytelności na inny podmiot. Oczywistym jest, że takie roszczenia stron umowy posiadają inne źródła powstania, gdyż roszczenie banku wprost wynikało z umowy kredytowej, natomiast konsumenta wywodzi się z ustawy, jakkolwiek co wynika z zestawienia sytuacji obu podmiotów, konsumenci zawierający umowy z pozwanym bankiem są zmuszeni samodzielnie dochodzić wierzytelności, nie mając możliwości dokonania cesji praw i obowiązków w celu wyegzekwowania należnych ich wierzytelności.

Takie ukształtowanie uprawnień kredytobiorców, w ocenie Sądu, jest sprzeczne z dobrymi obyczajami, co w świetle art. 385 ¹ § 1 k.c. stanowi niedozwolone postanowienie umowne. Stwierdzić należy, że w przypadku umów zawieranych przez przedsiębiorcę z konsumentem, przy użyciu nie podlegającego negocjacjom wzorca umownego, zastosowanie kwestionowanego postanowienia uznać należy za działanie sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające interesy konsumentów.

Co do zasady strony stosunku cywilnoprawnego mogą zgodnie z art. 509 § 1 in fine k.c. wprowadzić umowny zakaz zbywania wierzytelności (pactum de non cedendo), jednakże nie powinno budzić zastrzeżeń stwierdzenie, że w niniejszej sprawie pozwany wykorzystał swoją przewagę kontraktową pozbawiając konsumentkę możliwości swobodnego dysponowania przysługującymi jej wierzytelnościami. Nadto Bank przypisuje sobie prawo do uznania za nieważne postanowień umowy cywilnoprawnej zawartej przez niezależne strony, nie będące stroną tej umowy, co również uzasadnia niedozwolony charakter postanowienia. Jednocześnie pozwany nie wykazał, by tego rodzaju postanowienie było indywidualnie uzgodnione z kredytobiorczynią. Biorąc pod uwagę powyższe, doszło do spełnienia wszystkich przesłanek określonych w art. 385 ¹ § 1 k.c. poprzez uznanie zawartych w pkt III.9.14 Umowy kredytowej za niedozwolone. Brak związania konsumenta niedozwolonym postanowieniem umownym oznacza, że nie wywołuje ono skutków prawnych od samego początku i z mocy samego prawa.

Tym samym Sąd doszedł do przekonania, iż zarzuty strony pozwanej w ww. zakresie są bezpodstawne, a powód legitymowany do wystąpienia z niniejszym powództwem.

W dalszej kolejności przejść należało do rozważenia, czy w niniejszej sprawie będą miały zastosowanie przepisy ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (dalej: u.k.k.), w tym w szczególności czy wystąpiły przesłanki z art. 45 w zw. z art. 30 przywołanej ustawy.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 u.k.k. kredytem konsumenckim jest kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się także umowę o kredyt niezabezpieczony hipoteką, który jest przeznaczony na remont domu albo lokalu mieszkalnego, w tym w wysokości większej niż wysokość określona w ust. 1 (ust. 1a). Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności: 1) umowę pożyczki, 2) umowę kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego, 3) umowę o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego, jeżeli konsument jest zobowiązany do poniesienia jakichkolwiek kosztów związanych z odroczeniem spełnienia świadczenia, 4) umowę o kredyt, w której kredytodawca zaciąga zobowiązanie wobec osoby trzeciej, a konsument zobowiązuje się do zwrotu kredytodawcy spełnionego świadczenia, 5) umowę o kredyt odnawialny (ust. 2).

Zgodnie z ww. ustawą, na etapie zawierania umowy kredytodawcę obciążają liczne obowiązki związane z formą umowy (art. 29 ust. 1), doręczeniem jej egzemplarza konsumentowi (art. 29 ust. 2) oraz kształtowaniem treści dokumentu umowy (art. 29 ust. 3, art. 30-34 u.k.k.).

Zgodnie z art. 45 ust. 1 u.k.k. w razie uchybienia przez kredytodawcę określonym obowiązkom informacyjnym na etapie przedkontraktowym, wynikającym z przepisów art. 29 ust. 1 (forma pisemna) art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33 (umowa o kredyt wiązany lub w formie odroczonej płatności, umowa o kredyt w rachunku, umowa restrukturyzacyjna), art. 33a (maksymalna wysokość opłat i odsetek) i 36a-36c u.k.k. (maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu, odroczenie spłaty zadłużenia, koszty kredytu przy udzieleniu kolejnych kredytów przed dokonaniem spłaty kredytu wcześniejszego), konsumentowi (po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia) przysługuje uprawnienie do zwrotu kwoty kredytu w wysokości kapitału, bez konieczności zapłaty na rzecz kredytodawcy odsetek oraz pozostałych kosztów zastrzeżonych w umowie kredytu (określonych w art. 5 pkt 6 u.k.k.), co czyni z umowy kredytu de facto stosunek nieodpłatny (tak: M. Grochowski, Komentarz do art. 45 [w:] K. Osajda (red.), Ustawa
o kredycie konsumenckim. Komentarz, Wyd. 2, Warszawa 2019, Nb 1).

W ocenie Sądu twierdzenia strony powodowej co do naruszenia przepisów ustawy z dnia 12 maja 2012 r. o kredycie konsumenckim (tj. art. 30 ust. 1 pkt 6, pkt 7, pkt 10, pkt 11, pkt 12 oraz pkt 15 ustawy o kredycie konsumenckim) nie znajdują potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym.

W pierwszej kolejności odnieść się jednak należało do zgłoszonego przez stronę pozwaną zarzutu wystąpienia z oświadczeniem w trybie art. 45 ustawy po terminie przewidzianym w art. 45 ust. 5 u.k.k.

Należy zaznaczyć, że art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim jest przepisem o charakterze sankcyjnym, restrykcyjnym wobec kredytodawców i dlatego nie może być poddany wykładni rozszerzającej. Celem sankcji kredytu darmowego jest pozbawienie kredytodawcy prawa do pobierania odsetek i innych opłat określonych w umowie z tytułu udzielonego kredytu za naruszenie obowiązków informacyjnych. Sankcja ta w daleko idący sposób modyfikuje treść stosunku prawnego łączącego kredytodawcę z konsumentem na niekorzyść tego pierwszego. Co do zasady zatem przepisy sankcjonujące dane postępowanie winny być możliwie ściśle interpretowane, nie pozwalając na pojawienie się obszarów niepewności prawnej.

W myśl art. 45 ust. 5 u.k.k. uprawnienie do skorzystania z sankcji kredytu darmowego wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy. Ustawodawca nie sprecyzował, co rozumie pod pojęciem „wykonania” umowy, co doprowadziło do powstania odmiennych interpretacji tego terminu w orzecznictwie sądów powszechnych. Istnieje koncepcja zgodnie z którą moment, od którego zaczyna biec roczny termin na wygaśnięcie uprawnienia konsumenta do złożenia oświadczenia o sankcji kredytu darmowego, dotyczy momentu, w którym wszelkie zobowiązania obu stron umowy zostały w pełni wykonane i nie można odnosić tego wyłącznie do wykonania zobowiązania przez kredytodawcę. Nie ma jednocześnie znaczenia, czy zostały one wykonane w terminie, dobrowolnie, czy też przymusowo, np. w drodze egzekucji komorniczej. Należy przy tym zaznaczyć, że chodzi tutaj o zobowiązania określone treścią umowy o kredyt konsumencki bez uwzględnienia skutków sankcji kredytu darmowego (zob. wyrok Sądu Rejonowego w Szczytnie z 28 września 2017 r., sygn. akt I C 531/17, Legalis nr 1988362; wyrok Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim z 07 lipca 2017 r., sygn. akt X C 615/17, Legalis nr 2025036; wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 20 czerwca 2022 r., sygn. akt XXVII Ca 3081/21, Legalis nr 2845358).

Zgodnie z odmienną koncepcją zwrot „wykonanie umowy” użyty w art. 45 ust. 5 u.k.k. oznacza dzień wykonania umowy przez kredytodawcę, czyli dzień przekazania kwoty kredytu. Przemawia za tym fakt, że w przeciwnym wypadku unicestwiony byłby cel tego przepisu. Ma on bowiem za zadanie ograniczyć uprawnienie konsumenta krótkim terminem prekluzyjnym, tak aby ustabilizować stosunek prawny i kredytodawca nie pozostawał w nieskończoność w niepewności co do zakresu swojej wierzytelności. Gdyby zaś wygaśnięcie uprawnienia zależało od wykonania umowy przez kredytobiorcę (konsumenta), mógłby on przez jej celowe niewykonywanie odwlekać upływ tego terminu. Niedopuszczalne jest, aby jedna ze stron stosunku prawnego mogła według własnej woli regulować rozpoczęcie biegu (wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z 13 czerwca 2018 r., sygn. XIV C 1375/17, Legalis nr 2113819; wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie z 3 listopada 2022 r., sygn. II C 2736/22, Legalis nr 2849855). W ocenie Sądu rozpoznającego niniejszą sprawę termin, o którym mowa w art. 45 ust. 5 u.k.k. rozpoczyna swój bieg z chwilą wykonania umowy, a zatem z chwilą spełnienia przez bank świadczenia charakterystycznego dla tej umowy, czyli w dacie zawarcia umowy i uruchomienia kredytu (por. M. Grochowski (w:) Ustawa o kredycie konsumenckim. Komentarz. Red. K. Osajda, Legalis 2023, uwagi do art. 45, teza 18-21).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy wskazać, że umowa kredytu konsolidacyjnego nr (...) zawarta w dniu 19 maja 2017 r. została wykonana zgodnie z postanowieniami Umowy (pkt II.F Umowy, k. 34v) i dyspozycją kredytobiorcy wypłaty kredytu (dyspozycja wypłaty kredytu, k. 125). Termin na złożenie oświadczenia upłynął zatem bezskutecznie w dniu 19 maja 2018 r., podczas gdy pierwsze przesłane pozwanemu oświadczenie złożone w trybie art. 45 o kredycie konsumenckim doręczone zostało stronie przeciwnej w dniu 27 października 2023 r . (śledzenie przesyłek - tracking, k. 21). Z tych względów Sąd uznał, iż roszczenie kredytobiorcy wygasło, a powództwo zostało wniesione po upływie terminu, o którym mowa w art. 45 ust. 5 u.k.k. i również z tego względu, jest niezasadne.

Nawet jednak uznając, iż strona powodowa dochowała rocznego terminu do skutecznego złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego należało uznać, iż powód nie wykazał spełnienia przesłanek do skorzystania z sankcji kredytu darmowego.

Zgodnie z art. 30 ust 1 pkt 10 u.k.k. umowa o kredyt konsumencki, powinna określać informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności o opłatach, w tym opłatach za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których są zapisywane zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty, łącznie z opłatami za korzystanie ze środków płatniczych zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, prowizji, marż oraz kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie.

W przedmiotowej Umowie w pkt III.3.1.1 wskazano, że Bank pobiera prowizję za udzielenie kredytu w wysokości określonej w pkt II.B ust. 2.3 Umowy, tj. 28 441,12 zł, płatną jednorazowo w dniu wypłaty kredytu, w formie przelewu na rachunek wskazany w Dyspozycji Wypłaty Kredytu (k. 36). Wskazano również wysokość Całkowitego Koszty Kredytu, który wynosił 149 426,38 zł (pkt II.I ust. 2 Umowy, k. 35). Z postanowień pkt III.9.1. Umowy wynika, że kredytobiorczyni została poinformowana, iż ponosi ryzyko zmiany stopy procentowej, ryzyko kursowe w przypadku kiedy klient osiąga dochody w walucie innej niż waluta kredytu (PLN) oraz oświadczyła że jest świadomy ponoszenia tego ryzyka, przed zawarciem Umowy kredytu otrzymała też formularz informacyjny dotyczący kredytu (k. 37v). Należy więc uznać, że kredytodawca spełnił ciążący na nim na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 10 ustawy obowiązek informacyjny.

Zarzut naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k. poprzez niewskazanie warunku determinującego zmianę kosztów kredytu w sytuacji określonej w art. 45 ust. 1 u.k.k. również należy uznać za nietrafny. Warunki determinujące zmianę kosztów kredytu zostały bowiem wprost określone w art. 45 ust. 1 u.k.k. i zależne są od wystąpienia określonych przepisów ustawy. Niezasadne jest oczekiwanie, że już w treści umowy kredytu Bank będzie umieszczał treść art. 45 ust. 1 u.k.k. wraz ze wszystkimi możliwymi naruszeniami, które mogą uruchomić procedurę sankcji kredytu darmowego. Nie ma ku temu podstaw prawnych, w szczególności nie jest nią art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k., który odnosi się do kosztów, jakie należy ponieść w związku z zawarciem i wykonywaniem umowy, a nie w związku z jej ewentualnymi naruszeniami.

Należy wskazać, że w przypadku skorzystania z tzw. sankcji kredytu darmowego nie dochodzi do zmiany wysokości kosztów kredytu, lecz do zwolnienia kredytobiorcy z obowiązku ponoszenia jakichkolwiek kosztów kredytu. Takiej sytuacji nie dotyczy art. 30 pkt 10 u.k.k., który nakazuje określenie zasad zmiany wysokości kosztów ustalonych przez kredytodawcę, jeżeli umowa przewiduje możliwość zmiany tych kosztów w czasie trwania umowy. Ponadto, przywołany w omawianym przepisie obowiązek informacyjny nie dotyczy wszelkich abstrakcyjnie opisanych przez ustawodawcę sytuacji, lecz odnosi się jedynie do takich okoliczności, które choćby hipotetycznie mogłyby wystąpić w warunkach konkretnej zawieranej z konsumentem umowy. W związku z tym powinność powiadomienia o konsekwencjach skorzystania z uprawnienia z art. 45 u.k.k., które zostało przewidziane wyłącznie na wypadek, gdyby kontrakt nie zawierał wszystkich danych wymaganych przez art. 30 ust. 1 u.k.k., aktualizuje się tylko wtedy, kiedy w treści czynności prawnej rzeczywiście zabrakło tych elementów. Sytuacja taka nie miała miejsca w niniejszej sprawie.

Bezpodstawnym okazał się również zarzut naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy poprzez wskazanie błędnej wysokości „całkowitego kosztu kredytu”, a w konsekwencji całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta ustalonej w dniu zawarcia Umowy o kredyt konsumencki i rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania.

Całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta to suma całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty kredytu (art. 5 pkt 8 u.k.k.). Całkowity koszt kredytu to wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach - z wyjątkiem jednak kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta (art. 5 pkt 6 u.k.k.). Z kolei całkowita kwota kredytu to maksymalna kwota wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt, a w przypadku umów, dla których nie przewidziano tej maksymalnej kwoty, suma wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt (art. 5 pkt 7 u.k.k.).

W umowie kredytu zawartej przez (...) Bank S.A. wskazano, że całkowita kwota kredytu wynosi 115 169,00 zł i stanowi sumę wszystkich środków pieniężnych, które zostaną udostępnione klientowi na podstawie Umowy. Kwota ta nie obejmowała kredytowanego kosztu kredytu w postaci prowizji w wysokości 28 441,12 zł oraz opłaty uiszczanej przez klienta na rzecz pośrednika kredytowego w wysokości 14 396,12 zł, co wynika wprost z treści pkt II.B ust. 2.1-2.3 Umowy (k. 34v). Z kolei w pkt II.I ust. 2 Umowy wskazano ile wynosi całkowity koszt kredytu, tj. 149 426,38 zł (k. 35), na który składały się naliczone odsetki umowne i prowizja. Kwota kredytowanej prowizji wchodziła wobec tego w zakres całkowitej kwoty do zapłaty, ale nie w zakres całkowitej kwoty kredytu. Jako całkowitą kwotę do zapłaty w umowie kredytu wskazano kwotę 264 595,38 zł stanowiącą sumę całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty kredytu (pkt II.I ust. 2 Umowy, k. 35).

W konsekwencji przyjąć należy, że w umowie kredytu zawartej przez pozwanego z kredytobiorczynią prawidłowo wskazano zarówno rzeczywistą roczną stopę oprocentowania (RRSO), jak i całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki, wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia.

Co zaś się tyczy nieprawidłowego zdaniem strony powodowej określenia wysokości RRSO wobec pobierania odsetek od kosztów kredytowanych należy zaznaczyć, że obowiązujące przepisy nie wprowadzają zakazu naliczania odsetek od kredytowanego kosztu kredytu. Wynika to z treści art. 5 pkt 7 u.k.k., w którym expressis verbis mowa jest o „kredytowanych kosztach kredytu”. Ustawa nie zakazuje kredytowania takich kosztów, a jedynie wyłącza je z zakresu pojęcia całkowitej kwoty kredytu. Potwierdza to także wyrok z dnia 30 stycznia 2019 r., I NSK 9/18 (LEX nr 2643248), w którym Sąd Najwyższy wskazał, że w aktualnym stanie prawnym nie jest dopuszczalne prezentowanie tej samej kwoty (np. opłaty przygotowawczej, prowizji itp.) zarówno w ramach całkowitej kwoty kredytu, jak i w kosztach kredytu. I to nawet wówczas, gdy składniki kosztów kredytu są kredytowane przez kredytodawcę. Za taką tezą sformułowaną przez Sąd Najwyższy, przemawia wyraźna treść art. 5 pkt 7 u.k.k. Wynika z tego – po pierwsze, że składniki kosztu kredytu mogą być kredytowane przez kredytodawcę, a po drugie, że prowizja – nawet jeśli jest kredytowana – nie może być wykazywana w umowie zarówno w całkowitej kwocie kredytu, jak też w kosztach kredytu. Istota omawianego w tym miejscu zagadnienia została wyjaśniona w wyroku TSUE z dnia 21 kwietnia 2016 r., C-377/14 i sprowadza się do tego, że włączenie jakiejkolwiek kwoty należącej do całkowitego kosztu kredytu do całkowitej kwoty kredytu może mieć wpływ na obliczenie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania i w konsekwencji może wpłynąć na prawidłowość informacji, które kredytodawca powinien wskazać w danej umowie o kredyt ( vide pkt 89 i 91 uzasadnienia). Również w literaturze wskazuje się, iż dopuszczalne jest finansowanie kosztów kredytu udzielonego przez bank oraz naliczanie odsetek od kwoty przeznaczonej na ten cel. Brak jest podstaw do przyjęcia w przepisach ustawy o kredycie konsumenckim odmiennych zasad pobierania odsetek od wykorzystanego kredytu, zależnych w szczególności od tego, czy celem kredytowania są koszty udzielanego kredytu (J. Gil, M. Szlaszyński, Problematyka odsetek od kredytowanych kosztów bankowego kredytu konsumenckiego, „Monitor Prawa Bankowego” z 2022 r. Nr 6, s. 59-74). Podobnie T. Czech ([w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018 r., art. 5) wskazuje, że pojęcie „wypłaconej kwoty”, o której mowa w art. 5 pkt 10 u.k.k., obejmuje także część kapitału kredytu przeznaczoną na sfinansowanie koszów związanych z tym kredytem.

W zakresie więc oznaczenia RRSO, w umowie kredytu zawartej przez konsumenta z pozwanym Bankiem prawidłowo wskazano zarówno rzeczywistą stopę oprocentowania, jak i całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta, ustaloną w dniu zawarcia umowy, wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia. Pkt II.C oraz pkt II.I ust. 2 Umowy wyczerpuje w ocenie Sądu spełnienie obowiązku przewidzianego w art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k.

Zarzuty naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 6 i 11 u.k.k. również są bezzasadne. Zgodnie z powołaną wyżej regulacją umowa o kredyt konsumencki powinna określać stopę oprocentowania kredytu, warunki stosowania tej stopy, a także okresy, warunki i procedury zmiany stopy oprocentowania wraz z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, o ile ma zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy.

Zarzut naruszenia art. 30 ust. 1 pkt. 6 u.k.k. powód uzasadniał nieprawidłowym, niedookreślonym, nieprecyzyjnym i nietransparentnym sformułowaniem klauzuli o zmiennej stopie procentowej. Powód wskazał, że bank jako podstawę obliczania stopy procentowej wskazał wskaźnik „WIBOR 3M”, ale nie zdefiniował tego pojęcia, nie wyjaśnił jego istoty i znaczenia, nie określił w jaki sposób i na jakich warunkach wskaźnik ten może podlegać zmianom oraz gdzie należy szukać źródłowych informacji o aktualnej wysokości „WIBOR 3M”. Zauważyć jednak należy, że w treści Umowy kredytu wskazano, że kredyt jest oprocentowany według zmiennej stopy procentowej, podano jej wysokość na dzień zawarcia umowy oraz wskazano jak ustalana jest zmienna stopa procentowa (pkt II. G Umowy, k. 35). Kredytobiorca oświadczył również, że został poinformowany, że ponosi ryzyko zmiany stopy procentowej i na czym to ryzyko polega (pkt III.9 ust. 9.1.1, k. 37v). WIBOR jest – w świetle wiedzy powszechne dostępnej – indeksem ustalanym jako średnia arytmetyczna wielkości oprocentowania, po jakich największe polskie banki są gotowe złożyć u siebie depozyt. Okresy, warunki i procedury zmiany stopy oprocentowania tego konkretnego kredytu, jak również wskazanie wysokości stałej marży banku, zostały w Umowie określone i nie budzą wątpliwości co do ich stosowania. Zaznaczyć przy tym należy, że stawki indeksu WIBOR, w tym WIBOR 3M są powszechnie dostępne w mediach, a także informacje o wysokości tej stawki kredytobiorca może uzyskać w każdym czasie w dowolnej instytucji finansowej. Jest to przy tym wartość, na którą żadna ze stron umowy nie ma bezpośredniego wpływu, a data pobrania danych o tej stawce dla potrzeb ustalenia stopy oprocentowania w kolejnych okresach trzymiesięcznych jest stała dla całej umowy. Przedsiębiorca udzielający kredytu konsumenckiego ma obowiązek wskazać w umowie konkretną wysokość stopy oprocentowania obowiązującą w chwili zawierania umowy, a także sposób ustalania jej wysokości w trakcie obowiązywania umowy, jeżeli jest to stopa zmienna.

Sąd nie dostrzegł zatem żadnych przesłanek, by uznać taką konstrukcję zawartą w przedmiotowej Umowie kredytu za sprzeczną z zasadą swobody umów lub zasadami współżycia społecznego.

Nieracjonalnym jest oczekiwanie, aby w treści umowy zawarte zostały definicje wszelkich pojęć i wskaźników o charakterze ekonomiczno-finansowym, które co oczywiste z uwagi na charakter prowadzonej przez bank działalności na rynkach finansowych oraz charakteru produktów kredytowych mają bardzo rozbudowany i skomplikowany charakter.

Sąd nie podzielił stanowiska strony powodowej również co do naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 10 i 12 ustawy poprzez nieokreślenie w zakresie ewentualnych opłat i kosztów kredytu - kosztów sądowych i egzekucyjnych określonych ustawowo w sytuacji, które mogłyby powstać w razie zaniechania wykonywania zobowiązań kredytowych przez kredytobiorcę (skutki braku spłaty). Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 10 i 12, umowa o kredyt konsumencki powinna zawierać informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności o opłatach, w tym opłatach za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których są zapisywane zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty, łącznie z opłatami za korzystanie ze środków płatniczych zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie oraz skutki braku płatności. Wbrew twierdzeniom strony pozwanej, w umowie wskazano koszty jakie konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową, a także kompleksowo opisano zagadnienie skutków jakie wywołuje brak terminowej spłaty kredytu (pkt III.5 Umowy, k. 36v-37).

Podsumowując powyższe rozważania dokonane przy założeniu, że oświadczenie zostało złożone w terminie, Sąd uznał że w niniejszej sprawie nie zaktualizowały się określone w art. 45 ust. 1 u.k.k. przesłanki do złożenia w imieniu kredytobiorcy oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, a w związku z tym powód nie nabył od kredytobiorcy żadnych roszczeń w tym zakresie, jakie mogłyby po jego stronie powstać w przypadku skutecznego złożenia takiego oświadczenia. Sąd uznał, że postanowienia umowne były sformułowane w sposób zwięzły, tak by uzyskać większą czytelność dokumentu i uniknięcia negatywnych konsekwencji po stronie konsumenta w postaci tzw. przeładowania informacyjnego, które utrudniałoby mu percepcję treści zawartych w dokumencie.

W świetle powyższych ustaleń, powództwo podlegało oddaleniu, o czym orzeczono w punkcie I sentencji wyroku.

Zgodnie z art. 108 §1 k.c. sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym postępowanie w instancji. Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu w niniejszej sprawie stanowi przepis art. 98 §1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

W niniejszej sprawie Sąd, w myśl przepisu art. 108 § 1 zd. 2 k.p.c., rozstrzygnął jedynie o zasadach ponoszenia kosztów procesu ustalając, że powód przegrał proces w 100% i pozostawił rozliczenie kosztów postępowania referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się niniejszego wyroku, o czym orzekł w punkcie II sentencji wyroku.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w wyroku.

sędzia Ewa Ligoń-Krawczyk